Wymagania na poszczególne oceny[1]

konieczne

(ocena dopuszczająca)

podstawowe

(ocena dostateczna)

rozszerzające

(ocena dobra)

dopełniające

(ocena bardzo dobra)

wykraczające

(ocena celująca)

1. Podstawy geografii. Rozdział dodatkowy[2]

Uczeń:

·   wyjaśnia znaczenie terminu geografia

·   przedstawia podział nauk geograficznych

·   podaje wymiary Ziemi

·   wyjaśnia znaczenie terminów: siatka geograficzna, południk, równoleżnik, zwrotnik, długość geograficzna, szerokość geograficzna

·   wskazuje na globusie i na mapie południk: 0° i 180° oraz półkulę wschodnią i półkulę zachodnią

·   wskazuje na globusie i na mapie równik oraz półkule: północną i południową

·   wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, skala, siatka kartograficzna, legenda mapy

·   wymienia elementy mapy

·   wymienia rodzaje skal

·   wyjaśnia znaczenie terminów: wysokość względna, wysokość bezwzględna, poziomica

·   odczytuje z mapy wysokość bezwzględną

·   podaje na podstawie atlasu nazwy map ogólnogeograficznych i tematycznych

Uczeń:

·  przedstawia różnicę między geografią fizyczną a geografią społeczno-ekonomiczną

•  wymienia źródła informacji geograficznej

•  podaje cechy kształtu Ziemi

•  odczytuje wartości szerokości geograficznej zwrotników, kół podbiegunowych oraz biegunów

•  podaje cechy siatki geograficznej

•  określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie

•  wyjaśnia różnicę między siatką kartograficzną a siatką geograficzną

•  szereguje skale od największej do najmniejszej

•  podaje różnicę między wysokością względną i wysokością bezwzględną

•  określa na podstawie rysunku poziomicowego cechy ukształtowania powierzchni terenu

•  charakteryzuje mapy ze względu na ich przeznaczenie

Uczeń:

·  wyjaśnia, czym się zajmują poszczególne nauki geograficzne

·  przedstawia poglądy na kształt Ziemi

·  wymienia dowody na kulistość Ziemi

·  wymienia cechy południków i równoleżników

·  odczytuje długość i szerokość geograficzną na globusie i na mapie

·  odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych

·  przedstawia skalę w postaci mianowanej i podziałki liniowej

·  wymienia metody prezentacji zjawisk na mapach

·  omawia sposoby przedstawiania rzeźby terenu na mapie

·  oblicza wysokości względne

·  omawia podział map ze względu na treść, skalę i przeznaczenie

Uczeń:

·  podaje przykłady praktycznego zastosowania geografii

•  wyjaśnia różnicę między elipsoidą a geoidą

•  wyjaśnia znaczenie układu współrzędnych geograficznych

•  oblicza na podstawie współrzędnych geograficznych rozciągłość równoleżnikową i rozciągłość południkową

•  analizuje treści map wykonanych w różnych skalach

•  posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie i na mapie

•  omawia metody prezentacji zjawisk na mapach

•  charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy ogólnogeograficznej

•  odszukuje w atlasie mapy i określa ich przynależność do poszczególnych rodzajów

Uczeń:

·   określa przedmiot badań poszczególnych nauk geograficznych

•  ocenia znaczenie umiejętności określania współrzędnych geograficznych w życiu człowieka

•  oblicza skalę mapy na podstawie odległości rzeczywistej między obiektami przedstawionymi na mapie

•  wskazuje możliwość praktycznego wykorzystania map w różnych skalach

•  interpretuje treści różnego rodzaju map i przedstawia ich zastosowanie

2. Środowisko przyrodnicze Polski

Uczeń:

· podaje cechy położenia Polski w Europie na podstawie mapy ogólnogeograficznej podaje całkowitą i administracyjną powierzchnię Polski

• wskazuje na mapie geometryczny środek Polski

• wymienia kraje sąsiadujące z Polską i wskazuje je na mapie

• podaje długość granic z sąsiadującymi państwami

• wyjaśnia znaczenie terminu geologia

• wymienia najważniejsze wydarzenia geologiczne na obszarze Polski

• wyjaśnia znaczenie terminów  plejstocen i holocen

• wyjaśnia znaczenie terminów krajobraz polodowcowy i rzeźba glacjalna

• wymienia formy terenu utworzone na obszarze Polski przez lądolód skandynawski

• wymienia pasy rzeźby terenu Polski i wskazuje je na mapie

• wymienia główne rodzaje skał

• wyjaśnia znaczenie terminów: pogoda, klimat, ciśnienie atmosferyczne, niż baryczny, wyż baryczny

• wymienia cechy klimatu morskiego i klimatu kontynentalnego

• wymienia elementy klimatu

• wyjaśnia znaczenie terminu średnia dobowa wartość temperatury powietrza

• wymienia czynniki, które warunkują zróżnicowanie temperatury powietrza i wielkość opadów w Polsce

• wymienia rodzaje wiatrów

· wyjaśnia znaczenie terminu przepływ

· wyjaśnia znaczenie terminów system rzeczny, dorzecze, zlewisko

• wskazuje na mapie główne rzeki Europy i Polski

· określa na podstawie mapy ogólnogeograficznej położenie Morza Bałtyckiego

• podaje główne cechy fizyczne Bałtyku

• wyjaśnia znaczenie terminów: gleba, czynniki glebotwórcze, proces glebotwórczy, profil glebowy, poziomy glebowe

• wymienia typy gleb w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminu lesistość

• wymienia różne rodzaje lasów w Polsce

• wymienia formy ochrony przyrody w Polsce

• wskazuje na mapie Polski parki narodowe

Uczeń:

· omawia cechy położenia Europy i Polski na podstawie mapy ogólnogeograficznej

· opisuje granicę między Europą a Azją na podstawie mapy ogólnogeograficznej Europy

· odczytuje szerokość i długość geograficzną wybranych punktów na mapie Polski i Europy

• wskazuje na mapie przebieg granic Polski

• omawia na podstawie mapy płytową budowę litosfery

• omawia proces powstawania gór

• wymienia na podstawie mapy geologicznej ruchy górotwórcze w Europie i w Polsce

• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej góry fałdowe, zrębowe oraz wulkaniczne w Europie i w Polsce

• omawia zlodowacenia na obszarze Polski

• opisuje nizinne i górskie formy polodowcowe

• porównuje krzywą hipsograficzną Polski i Europy

• dokonuje podziału surowców mineralnych

• wymienia strefy klimatyczne świata na podstawie mapy tematycznej

• podaje cechy przejściowości klimatu Polski

• podaje zróżnicowanie długości okresu wegetacyjnego w Polsce na podstawie mapy tematycznej

• opisuje wody Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• rozpoznaje typy ujść rzecznych

• charakteryzuje temperaturę wód oraz zasolenie Bałtyku na tle innych mórz świata

• opisuje świat roślin i zwierząt Bałtyku

· opisuje charakterystyczne typy gleb w Polsce

• przedstawia na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie gleb na obszarze Polski

• omawia na podstawie danych statystycznych wskaźnik lesistości Polski

• omawia strukturę gatunkową lasów w Polsce

• podaje przykłady rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i pomników przyrody na obszarze wybranego regionu

· charakteryzuje wybrane parki narodowe w Polsce

Uczeń:

· oblicza rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową Europy i Polski

· charakteryzuje na podstawie map geologicznych obszar Polski na tle struktur geologicznych Europy

· opisuje cechy różnych typów genetycznych gór

· przedstawia współczesne obszary występowania lodowców na Ziemi i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej świata

· charakteryzuje działalność rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców górskich na obszarze Polski

· omawia na podstawie mapy ogólnogeograficznej cechy ukształtowania powierzchni Europy i Polski

· opisuje rozmieszczenie surowców mineralnych w Polsce na podstawie mapy tematycznej

· omawia warunki klimatyczne w Europie

· charakteryzuje czynniki kształtujące klimat w Polsce

· odczytuje wartości temperatury powietrza i wielkości opadów atmosferycznych z klimatogramów

· wyjaśnia, na czym polega asymetria dorzeczy Wisły i Odry

· opisuje na podstawie mapy cechy oraz walory Wisły i Odry

· charakteryzuje i rozpoznaje typy wybrzeży Bałtyku

· wyróżnia najważniejsze cechy wybranych typów gleb na podstawie profili glebowych

· omawia funkcje lasów

· omawia na podstawie mapy Polski przestrzenne zróżnicowanie lesistości w Polsce

·  ocenia rolę parków narodowych i innych form ochrony przyrody w zachowaniu naturalnych walorów środowiska przyrodniczego

Uczeń:

· rozróżnia konsekwencje położenia matematycznego, fizycznogeograficznego oraz geopolitycznego Polski

· opisuje jednostki geologiczne Polski i podaje ich charakterystyczne cechy

• określa na podstawie mapy geologicznej obszary poszczególnych fałdowań na terenie Europy i Polski

• opisuje mechanizm powstawania lodowców

• wykazuje pasowość rzeźby terenu Polski

• przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni Polski

• rozpoznaje główne skały występujące na terenie Polski

• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania surowców mineralnych w Polsce

• opisuje pogodę kształtowaną przez główne masy powietrza napływające nad teren Polski

• opisuje na podstawie map tematycznych rozkład temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w Polsce

• omawia niszczącą i budującą działalność Bałtyku

• omawia procesy i czynniki glebotwórcze

• opisuje typy zbiorowisk leśnych w Polsce

• opisuje unikalne na skalę światową obiekty przyrodnicze objęte ochroną na terenie Polski

· ocenia najważniejsze działania w zakresie ochrony środowiska

Uczeń:

· wykazuje konsekwencje rozciągłości południkowej i rozciągłości równoleżnikowej Polski i Europy

· wykazuje zależność między występowaniem ruchów górotwórczych w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski

• wykazuje zależność między występowaniem zlodowaceń w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski

• opisuje wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze

• wykazuje wpływ zmienności pogody w Polsce na rolnictwo, transport i turystykę

• ocenia znaczenie gospodarcze rzek Polski

• analizuje główne źródła zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego

• ocenia przydatność przyrodniczą i gospodarczą lasów w Polsce

• podaje argumenty przemawiające za koniecznością zachowania walorów dziedzictwa przyrodniczego

· planuje wycieczkę do parku narodowego lub rezerwatu przyrody

3. Ludność i urbanizacja w Polsce

Uczeń:

· wskazuje na mapie politycznej Europy największe i najmniejsze państwa Europy

· wskazuje na mapie administracyjnej Polski poszczególne województwa i ich stolice

· wyjaśnia znaczenie terminów: demografia, przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego, współczynnik urodzeń, współczynnik zgonów

· wymienia na podstawie danych statystycznych państwa o różnym współczynniku przyrostu naturalnego w Europie

· wyjaśnia znaczenie terminów: piramida płci i wieku, średnia długość trwania życia

· odczytuje dane dotyczące struktury płci i wieku oraz średniej długości trwania życia w Polsce na podstawie danych statystycznych

• wyjaśnia znaczenie terminu wskaźnik gęstości zaludnienia

• wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: migracja, emigracja, imigracja, saldo migracji, przyrost rzeczywisty, współczynnik przyrostu rzeczywistego

• wyjaśnia różnicę między emigracją a imigracją

• odczytuje dane dotyczące wielkości i kierunków emigracji z Polski

• wymienia główne skupiska Polonii

• wyjaśnia znaczenie terminu migracje wewnętrzne

• wymienia przyczyny migracji wewnętrznych

• wymienia mniejszości narodowe w Polsce

• wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe

• wyjaśnia znaczenie terminów: struktura zatrudnienia, struktura wykształcenia, bezrobocie, stopa bezrobocia, ludność aktywna zawodowo

• odczytuje z danych statystycznych wielkość zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki

• odczytuje z mapy zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia w Polsce i w Europie

• wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji

• odczytuje z danych statystycznych wskaźnik urbanizacji w Polsce i w wybranych krajach Europy

· wyjaśnia znaczenie terminu miasto

· wymienia największe miasta i wskazuje je na mapie Polski

· wymienia funkcje miast

Uczeń:

· szereguje województwa pod względem powierzchni od największego do najmniejszego

• prezentuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności Polski po II wojnie światowej

• omawia na podstawie wykresu przyrost naturalny w Polsce w latach 1946–2016

• omawia przestrzenne zróżnicowanie współczynnika przyrostu naturalnego w Polsce

• omawia na podstawie danych statystycznych średnią długość trwania życia Polaków na tle europejskich społeczeństw

· wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia w Europie i w Polsce

· omawia na podstawie mapy tematycznej przestrzenne zróżnicowanie gęstości zaludnienia w Polsce

· wymienia główne przyczyny migracji zagranicznych w Polsce

· określa kierunki napływu imigrantów do Polski

· podaje najważniejsze cechy migracji wewnętrznych w Polsce

· charakteryzuje mniejszości narodowe, mniejszości etniczne i społeczności etniczne w Polsce

· podaje przyczyny bezrobocia w Polsce

· porównuje wielkość bezrobocia w Polsce i innych krajach europejskich na podstawie danych statystycznych

· wymienia typy zespołów miejskich w Polsce i podaje ich przykłady

· podaje różnicę między aglomeracją monocentryczną a policentryczną

· podaje przyczyny rozwoju największych miast w Polsce

· podaje przykłady miast o różnych funkcjach w Polsce

Uczeń:

· omawia zmiany na mapie politycznej Europy w drugiej połowie XX w.

• oblicza współczynnik przyrostu naturalnego

• podaje przyczyny zróżnicowania przyrostu naturalnego w Europie i w Polsce

• omawia czynniki wpływające na liczbę urodzeń w Polsce

• porównuje udział poszczególnych grup wiekowych ludności w Polski na podstawie danych statystycznych

• oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia Polski

• opisuje na podstawie mapy cechy rozmieszczenia ludności w Polsce

· opisuje skutki migracji zagranicznych w Polsce

• porównuje przyrost rzeczywisty ludności w Polsce i w wybranych państwach Europy

• omawia przyczyny migracji wewnętrznych w Polsce

• porównuje strukturę narodowościową ludności Polski z analogicznymi strukturami ludności w wybranych państwach europejskich

• określa na podstawie danych statystycznych różnicę w strukturze zatrudnienia ludności w poszczególnych województwach

• porównuje stopę bezrobocia w wybranych krajach europejskich

• analizuje wskaźnik urbanizacji w Polsce i wybranych krajach Europy

• analizuje rozmieszczenie oraz wielkość miast w Polsce

• charakteryzuje funkcje wybranych miast w Polsce

• omawia przyczyny rozwoju miast w Polsce

Uczeń:

· omawia zmiany, które zaszły w podziale administracyjnym Polski po 1 stycznia 1999 r.

• omawia na podstawie danych statystycznych uwarunkowania przyrostu naturalnego w Polsce na tle Europy

• omawia strukturę płci i wieku ludności Polski na tle struktur wybranych państw europejskich na podstawie piramidy płci i wieku

• omawia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludności w wybranych państwach Europy i Polski

· oblicza przyrost rzeczywisty i współczynnik przyrostu rzeczywistego Polsce

• charakteryzuje skutki migracji wewnętrznych w Polsce

• omawia przyczyny rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce

• przedstawia strukturę wyznaniową Polaków na tle innych państw Europy

• omawia strukturę zatrudnienia wg działów gospodarki w poszczególnych województwach

• omawia pozytywne i negatywne skutki urbanizacji

• charakteryzuje przemiany współczesnych miast

• omawia problemy mieszkańców dużych miast

• analizuje wielkość miast w Polsce i ich rozmieszczenie wg grup wielkościowych

• omawia przemiany współczesnych miast

Uczeń:

· analizuje na podstawie dostępnych źródeł ekonomiczne skutki utrzymywania się niskich lub ujemnych wartości współczynnika przyrostu naturalnego w krajach Europy i Polski

• analizuje konsekwencje starzenia się społeczeństwa europejskiego

• analizuje skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Europie i w Polsce

• ocenia skutki migracji zagranicznych w Polsce i w Europie

• omawia na podstawie dostępnych źródeł problemy mniejszości narodowych w Europie i w Polsce

· analizuje na podstawie dostępnych źródeł skutki bezrobocia w Polsce

• omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące w procesie urbanizacji w Polsce po II wojnie światowej

4. Rolnictwo i przemysł Polski

Uczeń:

· wymienia funkcje rolnictwa

• wymienia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce

• wymienia na podstawie map tematycznych regiony rolnicze w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: plon, zbiór

• wymienia główne uprawy w Polsce

• wskazuje na mapie główne obszary upraw w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: hodowla, pogłowie

• wymienia główne zwierzęta gospodarskie w Polsce

• wskazuje na mapie obszary hodowli zwierząt gospodarskich

• dokonuje podziału przemysłu na sekcje i działy

• wymienia funkcje przemysłu

• wymienia źródła energii

• wymienia typy elektrowni

• wskazuje na mapie największe elektrownie w Polsce

• wymienia największe porty morskie w Polsce i wskazuje je na mapie

Uczeń:

· opisuje warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce

· prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę wielkościową gospodarstw rolnych w Polsce

· przedstawia znaczenie gospodarcze głównych upraw w Polsce

· prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę upraw

· wskazuje rejony warzywnictwa i sadownictwa w Polsce

· przedstawia znaczenie gospodarcze produkcji zwierzęcej w Polsce

· wymienia czynniki lokalizacji hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu w Polsce

· omawia cechy polskiego przemysłu

· wymienia przyczyny zmian w strukturze przemysłu Polski

· lokalizuje na mapie Polski elektrownie cieplne, wodne i niekonwencjonalne

· opisuje wielkość produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych

· opisuje na podstawie danych statystycznych wielkość przeładunków w portach morskich Polski

Uczeń:

· przedstawia rolnictwo jako sektor gospodarki oraz jego rolę w rozwoju społeczno- -gospodarczym kraju

• omawia regiony rolnicze o najkorzystniejszych warunkach do produkcji rolnej w Polsce

• przedstawia strukturę użytkowania ziemi w Polsce na tle innych krajów Europy

• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę hodowli w Polsce

• przedstawia przemysł jako sektor gospodarki i jego rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju

• omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia przemysłu w Polsce

• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce na tle wybranych krajów Europy

• opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę przeładunków w polskich portach morskich

• opisuje strukturę połowów ryb w Polsce

Uczeń:

· omawia poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w Polsce

• charakteryzuje czynniki wpływające na rozmieszczenie upraw w Polsce

• porównuje produkcję roślinną w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy

• porównuje produkcję zwierzęcą w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy

• omawia rozwój przemysłu w Polsce po II wojnie światowej

• analizuje przyczyny i skutki restrukturyzacji polskiego przemysłu

• omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące współcześnie w polskiej energetyce

• określa na podstawie dostępnych źródeł uwarunkowania rozwoju gospodarki morskiej w Polsce

• omawia problemy przemysłu stoczniowego w Polsce

Uczeń:

· przedstawia korzyści dla polskiego rolnictwa wynikające z członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej

• dokonuje na podstawie danych statystycznych analizy zmian pogłowia wybranych zwierząt gospodarskich w Polsce po 2000 r. i wyjaśnia ich przyczyny

• przedstawia perspektywy rozwoju gospodarki morskiej w Polsce

5. Usługi w Polsce

Uczeń:

· podaje przykłady różnych rodzajów usług w Polsce

· wyjaśnia znaczenie terminu komunikacja

· wyróżnia rodzaje transportu w Polsce

· wskazuje na mapie Polski porty handlowe, śródlądowe oraz lotnicze

· wyróżnia rodzaje łączności

· wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, walory turystyczne, infrastruktura turystyczna

· dokonuje podziału turystyki

· wymienia i wskazuje na mapie regiony turystyczne Polski

· wyjaśnia znaczenie terminów: eksport, import, bilans handlu zagranicznego

· wymienia państwa będące głównymi partnerami handlowymi Polski

· Uczeń:

· omawia zróżnicowanie usług w Polsce

• omawia rodzaje transportu lądowego w Polsce

• omawia na podstawie map tematycznych gęstość dróg kołowych i autostrad w Polsce

• omawia na podstawie mapy tematycznej gęstość sieci kolejowej w Polsce

• omawia na podstawie danych statystycznych morską flotę transportową w Polsce

• omawia czynniki rozwoju turystyki

• wymienia i wskazuje na mapie polskie obiekty, znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO

• omawia strukturę towarową handlu międzynarodowego

Uczeń:

· przedstawia usługi jako sektor gospodarki oraz ich rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju

• charakteryzuje udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozach pasażerów i ładunków

• omawia ruch pasażerski w portach lotniczych Polski

• podaje przyczyny nierównomiernego dostępu do środków łączności na terenie Polski

• charakteryzuje obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO

• charakteryzuje na przykładach walory turystyczne Polski

• przedstawia przyczyny niskiego salda bilansu handlu zagranicznego w Polsce

Uczeń:

· wyjaśnia przyczyny zróżnicowania sieci transportowej w Polsce

• określa znaczenie transportu w rozwoju gospodarczym Polski

• prezentuje na podstawie dostępnych źródeł problemy polskiego transportu wodnego i lotniczego

• określa znaczenie łączności w rozwoju gospodarczym Polski

• analizuje na podstawie dostępnych źródeł wpływy z turystyki w Polsce i w wybranych krajach Europy

• ocenia na podstawie dostępnych źródeł atrakcyjność turystyczną wybranego regionu Polski

• ocenia znaczenie handlu zagranicznego dla polskiej gospodarki

Uczeń:

· ocenia na podstawie dostępnych źródeł poziom rozwoju turystyki zagranicznej w Polsce na tle innych krajów Europy

• omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany, które zaszły w geograficznych kierunkach wymiany międzynarodowej Polski

• podaje przykłady sukcesów polskich firm na arenie międzynarodowej

6. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego Polski

Uczeń:

· wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego

· podaje przyczyny kwaśnych opadów

Uczeń:

· omawia rodzaje zanieczyszczeń i ich źródła

Uczeń:

· charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska

· wymienia źródła zanieczyszczeń komunalnych

Uczeń:

· analizuje na podstawie mapy tematycznej stan zanieczyszczeń wód śródlądowych

· omawia skutki zanieczyszczeń środowiska naturalnego

Uczeń:

· ustala na podstawie dostępnych źródeł, jakie regiony w Polsce cechują się największym zanieczyszczeniem środowiska przyrodniczego

7. Relacje między elementami środowiska geograficznego

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: powódź, dolina rzeczna, koryto rzeczne, terasa zalewowa, sztuczny zbiornik wodny

• wymienia przyczyny powodzi w Polsce

· wymienia główne źródła energii w województwach pomorskim i łódzkim

· wymienia przyczyny migracji do stref podmiejskich

· wymienia przyczyny wyludniania się wsi oddalonych od dużych miast

· wymienia podstawowe cechy gospodarki centralnie sterowanej i gospodarki rynkowej

· wyjaśnia znaczenie terminów: centra logistyczne, spedycja

• wymienia główne atrakcje turystyczne wybrzeża Bałtyku i Małopolski

Uczeń:

• opisuje zjawisko powodzi

· wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski obszary zagrożone powodzią

· wskazuje na mapie Polski rozmieszczenie największych sztucznych zbiorników wodnych

· podaje przyczyny rozwoju energetyki wiatrowej i słonecznej w województwach pomorskim i łódzkim

· omawia przyczyny migracji do stref podmiejskich

· wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego obszary o dużym wzroście liczby ludności

· omawia cechy gospodarki Polski przed 1989 r. i po nim

· omawia na podstawie mapy sieć autostrad i dróg ekspresowych

· wymienia rodzaje usług, które rozwijają się dzięki wzrostowi ruchu turystycznego

Uczeń:

• wymienia czynniki sprzyjające powodziom w Polsce

· określa rolę przeciwpowodziową sztucznych zbiorników

· wyjaśnia wpływ warunków pozaprzyrodniczych na wykorzystanie OZE w województwach pomorskim i łódzkim

· omawia na podstawie map tematycznych zmiany liczby ludności w strefach podmiejskich Krakowa i Warszawy

· wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego gminy o dużym spadku liczby ludności

· analizuje współczynnik salda migracji na przykładzie województw zachodniopomorskiego i podlaskiego

· omawia strukturę zatrudnienia w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej przed 1989 r.

· wymienia główne inwestycje przemysłowe we Wrocławiu i w jego okolicach

· wskazuje na mapie tematycznej przykłady miejsc, w których przebieg autostrad i dróg ekspresowych sprzyja powstawaniu centrów logistycznych

· wskazuje na mapie położenie głównych atrakcji wybrzeża Bałtyku i Małopolski

Uczeń:

• analizuje konsekwencje stosowania różnych metod ochrony przeciwpowodziowej

· omawia największe powodzie w Polsce i ich skutki

· wymienia korzyści płynące z wykorzystania źródeł odnawialnych do produkcji energii

· analizuje dane statystyczne dotyczące liczby farm wiatrowych w Łódzkiem i Pomorskiem

· omawia wpływ migracji do stref podmiejskich na przekształcenie struktury demograficznej okolic Krakowa i Warszawy

· określa zmiany w użytkowaniu i zagospodarowaniu stref podmiejskich na przykładzie Krakowa i Warszawy

· wyjaśnia wpływ migracji na strukturę wieku ludności obszarów wiejskich

· opisuje zmiany, jakie zaszły w strukturze produkcji po 1989 r. w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej

· omawia rolę transportu morskiego w rozwoju innych działów gospodarki

· analizuje dane statystyczne dotyczące ruchu turystycznego nad Morzem Bałtyckim i w Krakowie  

· określa wpływ walorów przyrodniczych wybrzeża Bałtyku oraz dziedzictwa kulturowego Małopolski na rozwój turystyki na tych obszarach

Uczeń:

• określa na wybranych przykładach wpływ wylesiania dorzeczy, regulacji koryt rzecznych, stanu wałów przeciwpowodziowych, zabudowy teras zalewowych i sztucznych zbiorników wodnych na wezbrania oraz występowanie i skutki powodzi w Polsce

· analizuje na wybranych przykładach warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze sprzyjające produkcji energii ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych lub ograniczające tę produkcję oraz określa ich wpływ na rozwój energetyki

· identyfikuje na wybranych przykładach związki między rozwojem dużych miast a zmianami w użytkowaniu i zagospodarowaniu terenu, stylu zabudowy oraz strukturze demograficznej w strefach podmiejskich

· ukazuje na wybranych przykładach wpływ procesów migracyjnych na strukturę wieku i zmiany zaludnienia obszarów wiejskich

· wykazuje na podstawie dostępnych źródeł wpływ przemian politycznych i gospodarczych w Polsce po 1998 r. na zmiany struktury zatrudnienia w wybranych regionach kraju

· identyfikuje związki między przebiegiem autostrad a lokalizacją przedsiębiorstw przemysłowych oraz centrów logistycznych i handlowych na wybranym obszarze kraju

· identyfikuje związki między transportem morskim a lokalizacją inwestycji przemysłowych i usługowych na przykładzie Trójmiasta

8. Mój region i moja mała ojczyzna

Uczeń:

· wyjaśnia znaczenie terminu region

• wskazuje położenie swojego regionu na mapie ogólnogeograficznej Polski

• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej sąsiednie regiony

• wymienia najważniejsze walory przyrodnicze regionu

• wyjaśnia znaczenie terminu mała ojczyzna

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski, topograficznej lub na planie miasta obszar małej ojczyzny

• przedstawia źródła informacji o małej ojczyźnie

• wymienia walory środowiska geograficznego małej ojczyzny

Uczeń:

· charakteryzuje środowisko przyrodnicze regionu oraz określa jego główne cechy na podstawie map tematycznych

• rozpoznaje skały występujące w regionie miejsca zamieszkania

• wyróżnia najważniejsze cechy gospodarki regionu na podstawie danych statystycznych i map tematycznych

• określa obszar utożsamiany z własną małą ojczyzną jako symboliczną przestrzenią w wymiarze lokalnym

• rozpoznaje w terenie obiekty charakterystyczne dla małej ojczyzny i decydujące o jej atrakcyjności

Uczeń:

· wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego w swoim regionie

• analizuje genezę rzeźby powierzchni swojego regionu

• prezentuje główne cechy struktury demograficznej ludności regionu

• prezentuje główne cechy gospodarki regionu

• opisuje walory środowiska geograficznego małej ojczyzny

• omawia historię małej ojczyzny na podstawie dostępnych źródeł

Uczeń:

· przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) przyrodnicze i kulturowe walory swojego regionu

• prezentuje na podstawie informacji wyszukanych w różnych źródłach i w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) atrakcyjność osadniczą oraz gospodarczą małej ojczyzny jako miejsca zamieszkania i rozwoju określonej działalności gospodarczej

Uczeń:

· podaje przykłady osiągnięć Polaków w różnych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego na arenie międzynarodowej

• projektuje na podstawie wyszukanych informacji trasę wycieczki krajoznawczej po własnym regionie

• wykazuje na podstawie obserwacji terenowych przeprowadzonych w wybranym miejscu własnego regionu zależności między elementami środowiska geograficznego

• planuje wycieczkę po swojej małej ojczyźnie

• projektuje na podstawie własnych obserwacji terenowych działania służące zachowaniu walorów środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) oraz poprawie warunków życia lokalnej społeczności