Co robić gdy dziecko nadużywa komputera
Dorośli zazwyczaj stosują różne - niestety nieskuteczne - metody mające na celu ograniczenie dziecku dostępu do komputera. Często także, ulegając namowom lub groźbom dziecka, wykazują się niekonsekwencją w swoich działaniach, np. nie przestrzegają wcześniej ustalonego grafiku korzystania z Internetu. Rodzic nierzadko też w ogóle nie zdaje sobie sprawy ze skali problemu i umniejsza go bądź rezygnuje z jakichkolwiek działań. Tymczasem nadużywanie komputera przez młodego człowieka może prowadzić do zgubnych konsekwencji… Jakie kroki należy podjąć, gdy zauważymy u dziecka objawy dysfunkcyjnego używania nowych mediów?
Rezygnacja – rodzice często twierdzą, że nie potrafią sobie z dzieckiem po-radzić, tłumaczą jego zachowanie („Lepiej niech już siedzi przy tym komputerze, jakby miał pić i palić”), ulegają prośbom i agresywnym postawom,
Zaprzeczanie – rodzice oszukują samych siebie wmawiając sobie, że „koledzy dziecka dłużej przebywają przed monitorem”, lub też tłumacząc zachowania dziecka tym słowami: „Przecież niedawno wyszedł na godzinę z domu, więc na pewno problem uzależnienia od komputera go nie dotyczy”.
Opiekunowie powinni jednak pamiętać, że problemowe korzystanie z komputera i Internetu jest obecnie częstym zjawiskiem i może dotknąć każdego – także ich dziesięcioletnie dziecko.
Co mogą zrobić rodzice, gdy ich dziecko nadużywa Internetu?
Oto kilka wskazówek, które ułatwią rodzicom radzenie sobie z problemem dysfunkcyjnego używania komputera i sieci przez ich dziecko:
Na początku należy nazwać problem i porozmawiać o tym z dzieckiem – być może wówczas uświadomi sobie ono, że faktycznie spędza przed monitorem zbyt dużo czasu. Rodzic z kolei – poprzez zastosowanie jasnego i klarownego przekazu – powinien wykazywać się stanowczością i od razu powiadamiać dziecko o swoim podejściu do sprawy.
W następnej kolejności warto wspólnie ustalić, kiedy pojawiają się sytuacje trudne, które powodują, że dziecko „sięga po Internet” i czym się one charakteryzują. Warto wówczas znaleźć alternatywę dla spędzania czasu przed monitorem – ważne, aby było to coś równie interesującego dla młodego człowieka.
Następnie, wspólnie z dzieckiem, należy rozpisać harmonogram dnia, w którym zawarta będzie konkretna ilość czasu przeznaczonego na korzystanie z komputera, naukę, wyjścia ze znajomymi, etc.
Kolejnym krokiem jest ustalenie zasad i etapów stopniowego ograniczania czasu spędzanego przy komputerze, co należy dokonać razem z podopiecznym. Dzięki temu zyska on świadomość, że jego zdanie również się liczy. Dobrym pomysłem jest także wprowadzenie systemu nagradzania za sukcesy osiągnięte w sferze ograniczania czasu spędzanego w sieci.
Dostęp do Internetu można odłączyć tylko wtedy, kiedy wystąpi zagrożenie zdrowia dziecka (np. popadnie ono w stan psychotyczny). Specjaliści potwierdzają, że nagłe „odłączenie” dziecka od sieci absolutnie nie jest skuteczne, a może nawet przynieść odwrotne skutki.
Jeżeli doszło do ograniczenia dostępu do sieci przez rodziców, powinni oni wytłumaczyć dziecku, dlaczego tak się stało, wyjaśnić przyczyny powziętych przez nich kroków oraz wyrazić swoje intencje i przekonania.
Gdy rodzic nie potrafi sam sobie poradzić z problemem dziecka, wówczas po-winien niezwłocznie skontaktować się ze specjalistą. Na początek można skorzystać z połączenia z bezpłatną infolinią Helpline.org.pl pod numerem telefonu: 800 100 100, gdzie można uzyskać wsparcie konsultanta w zakresie doraźnej pomocy i wskazówki dotyczące podjęcia ewentualnej terapii.
Jak wygląda terapia siecioholizmu i czego można się po niej spodziewać?
Coraz więcej ośrodków terapii uzależnień wprowadza do swojej oferty leczenie siecioholizmu. Warto więc przyjrzeć się, czy przypadek naszego dziecka nie wy-maga konsultacji u specjalisty. Z racji tego, że w XXI wieku nie da się całkowicie od-ciąć dziecka od czynnika uzależniającego (komputer i Internet może służyć poszerzaniu wiedzy, odrabianiu lekcji, itp.), należy nauczyć je racjonalnego korzystania z komputera i sieci oraz zastępowania problemowych zachowań konstruktywnymi, a także zachęcać do rozwijania własnych zainteresowań. Warto także udać się z dzieckiem do psychiatry, który zdiagnozuje je pod kątem zaburzeń natury psychicznej, ponieważ często podłożem uzależnienia są problemy emocjonalne, a sposobów na ich rozładowanie dziecko szuka w aktywności online’owej.
Do najczęściej spotykanych należą:
Depresja, obniżony nastrój;
Choroby somatyczne – najczęściej takie, które utrudniają normalne funkcjonowanie (np. astma, alergia, etc.), przez co Internet staje się jedyną aktywnością, w jaką dziecko może się zaangażować;
Zaburzenia lękowe i fobie – dziecko, które boi się świata zewnętrznego, szuka kontaktu z innymi ludźmi w świecie wirtualnym, który wydaje się bezpieczniejszy;
Niska samoocena – w sieci można funkcjonować jako ktoś zupełnie inny, doświadczać siebie w „alternatywnej wersji”, co może podnosić samoocenę dziecka;
Niskie kompetencje społeczne – świat wirtualny można lepiej kontrolować niż rzeczywisty – osoba, która w rzeczywistości posiada niskie kompetencje społeczne nabiera ich w Internecie,
Trudna sytuacja w rodzinie – kłótnie, przemoc czy uzależnienie któregoś z członków rodziny w istotny sposób mogą wpływać na dziecko. Wówczas może ono szukać bezpiecznego miejsca, jakim postrzega Internet.
Terapia powinna obejmować zatem nie tylko radzenie sobie z kontrolowaniem czasu spędzanego przed monitorem, ale również naukę metod służących radzeniu sobie z powyższymi problemami. W zależności od obranego przez specjalistę nurtu (w terapii najczęściej stosowany jest nurt behawioralno-poznawczy) leczenie trwa od roku do 3 lat i może mieć formę zarówno zajęć indywidualnych, jak i grupowych. Podczas terapii dziecko uczy się, jak radzić sobie z trudnymi emocjami oraz jak wykształcić w sobie zachowania asertywne i kompetencje społeczne.
Czego oczekiwać od terapii?
Zmiany które powinny nastąpić w zachowaniu dziecka podczas terapii obejmują:
Ogólną poprawę jego samopoczucia, co oznacza, że dziecko będzie się czuło lepiej samo ze sobą;
Zmianę jakości czasu spędzanego przed komputerem – dziecko będzie spędzało przed monitorem mniej czasu albo wykorzysta go w bardziej efektywny sposób niż tylko surfując po sieci;
Lepszą organizację wolnego czasu, konstruktywne wykorzystanie go i przeznaczanie odpowiednich jego ilości na naukę i rozrywkę;
Wykształcenie umiejętności radzenia sobie z problemami i trudnościami.
Czego rodzic nie powinien spodziewać się po terapii?
Rodzice często oczekują, że terapia uzależnienia od komputera i Internetu spełni wszystkie ich oczekiwania. O ile po zakończeniu leczenia z pewnością polepszą się relacje w rodzinie, o tyle nie należy się spodziewać, że podopieczni zmienią wszystkie swoje dotychczasowe zachowania: będą częściej po sobie sprzątać, więcej pomagać w domu czy reagować z entuzjazmem na wszystkie propozycje.
Podczas terapii również rodzic może nauczyć się wielu przydatnych i pożytecznych umiejętności. Będzie wiedział, jak wspierać dziecko w rozwiązywaniu problemów i zaakceptuje je takim, jakie jest, bez usilnego zmieniania jego zachowań czy charakteru. Dowie się także, jak rozpoznawać sygnały świadczące o tym, że dziecko prze-żywa jakieś trudności, a przede wszystkim zacznie poświęcać mu więcej uwagi i będzie się starać, aby spędzać z dzieckiem wolny czas jak najbardziej konstruktywnie.
Zamieszczone Informacje pochodzą:
Źródło: Materiały konferencyjne Fundacji Dzieci Niczyje.
Oprac. ZL