· Roczny plan pracy z historii dla klasy 4 szkoły podstawowej do programu nauczania „Wczoraj i dziś”
· Wymagania na poszczególne oceny
· *Gwiazdką oznaczono tematy dodatkowe (nieobowiązkowe) z podstawy programowej
Roczny plan pracy z historii dla klasy 5 szkoły podstawowej do programu nauczania „Wczoraj i dziś”
Wymagania na poszczególne oceny
*Gwiazdką oznaczono tematy dodatkowe (nieobowiązkowe) z podstawy programowej
|
Temat lekcji |
Zagadnienia |
Wymagania na poszczególne oceny |
|||||
|
dopuszczająca |
dostateczna |
dobra |
bardzo dobra |
celująca |
|||
|
Rozdział 1. Pierwsze cywilizacje |
|||||||
|
1. Życie pierwszych ludzi |
·pochodzenie człowieka ·różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia ·życie człowieka pierwotnego ·epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza ·początki rolnictwa i udomowienie zwierząt ·dawne i współczesne sposoby wytapiania żelaza ·terminy: pięściak, hodowla, koczowniczy tryb życia, osiadły tryb życia, rewolucja neolityczna, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: koczowniczy i osiadły tryb życia, pięściak – opisuje różnice między człowiekiem pierwotnym a współczesnym – potrafi wyjaśnić, jakie korzyści daje człowiekowi umiejętność uprawy ziemi i hodowli zwierząt – wyjaśnia, dlaczego narzędzia metalowe są lepsze od kamiennych |
– poprawnie posługuje się terminami: pięściak, hodowla, koczowniczy tryb życia, osiadły tryb życia, rewolucja neolityczna, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza – przedstawia, skąd wywodzą się praludzie – opisuje życie ludzi pierwotnych – charakteryzuje epoki kamienia, brązu i żelaza – wyjaśnia znaczenie nabycia umiejętności wskrzeszania ognia przez człowieka
|
– porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym – wyjaśnia, na czym polegała rewolucja neolityczna – przedstawia dawne i współczesne sposoby wytapiania żelaza |
– wskazuje umiejętności, których nabycie umożliwiło ludziom przejście na osiadły tryb życia – wyjaśnia skutki rewolucji neolitycznej – wskazuje szlaki, którymi ludność zasiedliła różne kontynenty
|
– wyjaśnia pojęcie ewolucji – charakteryzuje kierunki ewolucji człowieka – porównuje poziom cywilizacyjny ludzi w różnych epokach |
|
|
2. Miasta-państwa Mezopotamii |
·Mezopotamia jako kolebka cywilizacji ·znaczenie wielkich rzek dla rozwoju najstarszych cywilizacji ·osiągnięcia cywilizacyjne mieszkańców Mezopotamii ·powstanie pierwszych państw ·zajęcia różnych grup społecznych ·Kodeks Hammurabiego ·terminy: cywilizacja, Mezopotamia, Bliski Wschód, Babilonia, Sumerowie, kanał nawadniający, kodeks, pismo klinowe, zikkurat, podatki |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: cywilizacja, kanał nawadniający, kodeks – wyjaśnia, jaką funkcję mogą pełnić rzeki w życiu człowieka – wskazuje na mapie: obszar Mezopotamii – wyjaśnia zasadę oko za oko, ząb za ząb
|
– poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Mezopotamia, Bliski Wschód, Babilonia, Sumerowie, kanał nawadniający, kodeks, pismo klinowe, zikkurat, podatki – samodzielnie wskazuje na mapie: obszar Mezopotamii, Tygrys, Eufrat, Ur, Babilon – wymienia najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne ludów starożytnej Mezopotamii
|
– opisuje rolę wielkich rzek w rozwoju rolnictwa, handlu i komunikacji – charakteryzuje i podaje przykłady państw-miast z terenu Mezopotamii – wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa w życiu społecznym
|
– objaśnia różnicę między prawem zwyczajowym a skodyfikowanym – tłumaczy, w jaki sposób powstawały pierwsze państwa
|
– przedstawia kraje leżące obecnie na obszarze dawnej Mezopotamii – wymienia współczesne przedmioty, których powstanie było możliwe dzięki osiągnięciom ludów Mezopotamii
|
|
|
3. W Egipcie faraonów |
·Egipt jako przykład starożytnej cywilizacji ·Egipt darem Nilu ·osiągnięcia cywilizacji egipskiej ·struktura społeczna ·wierzenia Egipcjan jako przykład religii politeistycznej · terminy: faraon, politeizm, piramidy, hieroglify, mumifikacja, sarkofag |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: piramida, faraon – wskazuje na mapie: Egipt oraz Nil – opisuje wygląd piramid – porównuje wygląd hieroglifów i pisma współczesnego |
– poprawnie posługuje się terminami: faraon,politeizm, piramidy, hieroglify, mumifikacja, sarkofag – wymienia najważniejsze osiągnięcia cywilizacji egipskiej – opisuje zakres władzy faraona |
– wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej – przedstawia strukturę społeczną Egiptu – podaje przykłady bogów i charakteryzuje wierzenia Egipcjan
|
– wyjaśnia powiązania między wierzeniami Egipcjan a ich osiągnięciamiw dziedzinie budownictwa i medycyny – opisuje, w jaki sposób wznoszono piramidy
|
– opisuje etapy pochówku faraonów – charakteryzuje najbardziej znane przykłady sztuki egipskiej (Sfinks, Dolina Królów, grobowiec Tutenchamona, popiersie Neferetiti), piramidy w Gizie, świątynia Abu Simbel |
|
|
4. W starożytnym Izraelu |
·judaizm jako przykład religii monoteistycznej ·biblijne dzieje Izraelitów ·Dekalog i Tora ·postaci biblijne: Abraham, Mojżesz, Dawid, Salomon ·terminy: judaizm, Tora, Jahwe, Dekalog, Mesjasz, synagoga, Mesjasz, Ziemia Obiecana, Arka Przymierza, monoteizm, plemię, Palestyna, prorok, Świątynia Jerozolimska |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: Tora, Żydzi, Dekalog – wyjaśnia, o czym opowiada Biblia – wymienia najważniejsze postaci biblijne związane z dziejami Żydów
|
– poprawnie posługuje się terminami: judaizm, Tora,Jahwe, Dekalog, Mesjasz, synagoga, Mesjasz, Ziemia Obiecana, Arka Przymierza, monoteizm, plemię, Palestyna, prorok, Świątynia Jerozolimska – wskazuje na mapie: Palestynę, Jerozolimę –wyjaśnia różnicę pomiędzy politeizmem a monoteizmem
|
– opisuje główne etapy historii Izraelitów – charakteryzuje judaizm – porównuje wierzenia Egiptu oraz Izraela
|
– charakteryzuje dokonania najważniejszych przywódców religijnych i politycznych Izraela (Abraham, Mojżesz, Dawid, Salomon) – wskazuje na podobieństwa i różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem
|
– wyjaśnia terminy: synagoga,rabin – podaje przykład synagogi we współczesnej Polsce |
|
|
5. Cywilizacje Indii i Chin |
·osiągnięcia cywilizacyjne Dalekiego Wschodu ·system kastowy w Indiach ·cywilizacja Doliny Indusu ·terminy: Daleki Wschód, Ariowie, kasta, hinduizm, Wielki Mur Chiński, Jedwabny Szlak |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: Daleki Wschód, Wielki Mur Chiński – wskazuje na mapie: Indie, Chiny – przy pomocy nauczyciele wyjaśnia, dlaczego jedwab i porcelana były towarami poszukiwanymi na Zachodzie |
– poprawnie posługuje się terminami: Daleki Wschód, Ariowie, kasta, hinduizm, Wielki Mur Chiński, Jedwabny Szlak – wymienia osiągnięcia cywilizacji doliny Indusu – wymienia osiągnięcia cywilizacji chińskiej – wyjaśnia, kiedy narodziło się cesarstwo chińskie |
– opisuje system kastowy w Indiach – charakteryzuje wierzenia hinduistyczne
|
– charakteryzuje rolę Jedwabnego Szlaku w kontaktach między Wschodem a Zachodem – przedstawia terakotową armię jako zabytek kultury chińskiej – wymienia i wskazuje na mapie: rzeki: Indus, HuangHe, Jangcy |
– charakteryzuje buddyzm – opowiada o filozofii Konfucjusza
|
|
|
6. Od hieroglifówdo alfabetu |
·powstanie pisma ijego znaczenie dla rozwoju cywilizacji ·pismo a prehistoria i historia ·terminy: papirus, tabliczki gliniane, pismo obrazkowe,pismo klinowe, Fenicjanie, pismo alfabetyczne, alfabet łaciński |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: pismo obrazkowe, hieroglify,alfabet, pismo alfabetyczne – wyjaśnia, do czego służy pismo – charakteryzuje polskie pismo jako przykład pisma alfabetycznego
|
– poprawnie posługuje się terminami: papirus, tabliczki gliniane, pismo obrazkowe, pismo klinowe,Fenicjanie, pismo alfabetyczne,alfabet łaciński – wyjaśnia, w jaki sposób umiejętność pisania wpłynęła na dalsze osiągnięcia człowieka – porównuje pismo obrazkowe i alfabetyczne – wyjaśnia związek między wynalezieniem pisma a historią i prehistorią – omawia przyczyny wynalezienia pisma |
– wskazuje różne przykłady sposobów porozumiewania się między ludźmi i przekazywania doświadczeń – przyporządkowuje różne rodzaje pisma do cywilizacji, które je stworzyły – wymienia przykłady materiałów pisarskich stosowanych w przeszłości
|
– wyjaśnia, w jaki sposób pismo obrazkowe przekształciło się w klinowe – przedstawia genezę współczesnego pisma polskiego – wyjaśnia, jakie były trudności z odczytywaniem pisma obrazkowego |
– podaje przykłady narodów, które posługują się pismem sięgającym tradycją do pisma greckiego oraz do łaciny – opowiada o przykładach alternatywnych języków umownych (alfabet Morse’a, język migowy)
|
|
|
*Tajemnice sprzed wieków– Jak odczytano pismo Egipcjan? |
·wyprawa Napoleona do Egiptu ·hieroglify– litery czy słowa? ·postaci: Jean F. Champollion ·terminy: Kamień z Rosetty |
– przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, dlaczego po wielu stuleciach ludzie nie potrafili odczytać hieroglifów |
– wyjaśnia, na czym polegały trudności w odczytaniu hieroglifów |
– charakteryzuje i przedstawia znaczenie Kamienia z Rosetty – wyjaśnia, jak udało się odczytać hieroglify |
– przedstawia postać oraz dokonania Jeana F. Champolliona |
– wyjaśnia, jaki był wpływ wyprawy Napoleona do Egiptu oraz odczytania hieroglifów na pojawienie się egiptologii |
|
|
Rozdział 2. Starożytna Grecja |
|||||||
|
1. Demokratyczne Ateny |
·warunki naturalne Grecji ·życie w greckiej polis ·cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej ·Perykles– najwybitniejszy przywódca demokratycznych Aten ·terminy: Hellada, Hellenowie, polis, demokracja, zgromadzenie ludowe,akropol, agora ·postaci historyczne: Perykles |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: demokracja, zgromadzenie ludowe – przy pomocy nauczyciela opisuje wygląd greckiego polis i życie w nim na przykładzie Aten |
– poprawnie posługuje się terminami: Hellada, Hellenowie, polis, demokracja, zgromadzenie ludowe,akropol, agora – wskazuje na mapie: Grecję, Ateny – wyjaśnia znaczenie terminudemokracjai charakteryzuje demokrację ateńską
|
– wyjaśnia wpływ warunków naturalnych Grecji na zajęcia ludności orazsytuację polityczną (podział na polis) – wyjaśnia, kim był Perykles – opisuje, kto posiadał prawa polityczne w Atenach |
– wskazuje podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a współczesną demokracją parlamentarną
|
– wyjaśnia, w jaki sposób kultura grecka rozprzestrzeniła się w basenie MorzaŚródziemnego
|
|
|
*2. Sparta i wojny z Persami |
·ustrój i społeczeństwo starożytnej Sparty ·cechy i etapy wychowania spartańskiego ·powstanie i rozwój imperium perskiego ·wojny grecko-perskie ·terminy: Persowie, danina, sojusz, hoplita, falanga ·wydarzenia: bitwa pod Maratonem, bitwa pod Termopilami, bitwa pod Salaminą ·postaci historyczne: Dariusz, Kserkses, Leonidas |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: danina, sojusz – przy pomocy nauczyciela przedstawia cele i charakter wychowania spartańskiego |
– poprawnie posługuje się terminami: danina, sojusz, hoplita, falanga – przedstawia cele i charakter wychowania spartańskiego – wyjaśnia, dlaczego Spartan uważano za najlepszych wojowników greckich – wskazuje na mapie:Spartę, Persję – wyjaśnia, kim byli Dariusz, Kserkses i Leonidas |
– charakteryzuje ustrój i społeczeństwo starożytnej Sparty –posługuje się wyrażeniami:spartańskie warunki, mówić lakonicznie – wyjaśnia przyczyny i opisuje przebieg wojen grecko-perskich – wskazuje na mapie: Maraton, Termopile, Salaminę – zaznacza na osi czasu daty: 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e. |
– opisuje, w jaki sposób walczyli starożytni Grecy – wyjaśnia genezę biegów maratońskich – tłumaczy znaczenie zwrotu: wrócić z tarczą lub na tarczy
|
– porównuje ustroje Aten i Sparty – opisuje przebieg bitwy pod Termopilami i ocenia postać króla Leonidasa
|
|
|
3.Bogowie i mity |
·wierzenia starożytnych Greków ·mity greckie ·najważniejsi greccy bogowie: Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes ·Homer i jego dzieła– Iliada i Odyseja ·terminy: Olimp,mity,heros, Partenon, Herakles, Achilles,Odyseusz,wojnatrojańska,końtrojański ·postaćhistoryczna: Homer |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:mity, heros – przy pomocy nauczyciela charakteryzuje najważniejszych bogów greckich |
– poprawnie posługuje się terminami: Olimp, mity, heros, Partenon, Herakles, Achilles, Odyseusz, koń trojański – przedstawia wierzenia starożytnych Greków – wskazuje na mapie: górę Olimp, Troję – wyjaśnia, kim był Homer
|
– charakteryzuje najważniejszych bogów greckich: opisuje ich atrybuty i dziedziny życia, którym patronowali – omawia różne mity greckie – przedstawia treść Iliady i Odysei – wyjaśnia współczesne rozumienie wyrażenia: koń trojański |
– opisuje wybrane miejsca kultu starożytnych Greków – omawia znaczenie wyroczni w życiu starożytnych Greków |
– wyjaśnia nawiązujące do mitologiizwiązki frazeologiczne (frazeologizmy mitologiczne): objęcia Morfeusza,stajnia Augiasza, syzyfowa praca, męki Tantala, nić Ariadny – opisujearcheologiczne poszukiwania mitycznej Troi
|
|
|
4. Kultura starożytnej Grecji |
·wspólne elementy w kulturze greckich polis ·najważniejsze dokonania sztuki greckiej ·narodziny teatru greckiego ·znaczenie filozofii w starożytnej Grecji i najwybitniejsi filozofowie ·grecka matematyka i medycyna ·rola sportu w życiu starożytnych Greków ·terminy: Wielkie Dionizje,amfiteatr, tragedia, komedia, filozofia, igrzyska, olimpiada,Olimpia,stadion, pięciobój olimpijski ·postaci historyczne:Fidiasz, Myron, Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes, Sokrates, Platon, Arystoteles, Hipokrates, Pitagoras, Tales z Miletu |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: amfiteatr,igrzyska, olimpiada, stadion – opisuje rolę sportu w codziennym życiu – przy pomocy nauczyciela opisuje, jak narodził się teatr grecki i jakie było jego znaczenie dla Hellenów
|
– poprawnie posługuje się terminami: Wielkie Dionizje, amfiteatr, tragedia, komedia, filozofia, igrzyska, olimpiada, Olimpia,stadion, pięciobój olimpijski – wskazuje różne dziedziny kultury i sztuki rozwijane w starożytnej Grecji – opisuje charakter antycznych igrzysk sportowych
|
– opisuje charakter i cele antycznego teatru – przedstawia dokonania nauki greckiej – objaśnia, czym jest filozofia, i przedstawia jej najwybitniejszych przedstawicieli –wyjaśnia, kim byli: Fidiasz, Myron, Sofokles, Pitagoras, Tales z Miletu, Sokrates, Platon, Arystoteles – zaznacza na osi czasudatę: 776 r. p.n.e.
|
– przedstawia współczesną tradycję igrzysk olimpijskich – porównuje igrzyska antyczne ze współczesnymi
|
– charakteryzuje rolę kultury w życiu społecznym – przybliża postać i dokonania Archimedesa – podaje przykłady wpływu dokonań starożytnych Greków na współczesną kulturę i naukę |
|
|
*5.Imperium Aleksandra Wielkiego |
·podboje Aleksandra Wielkiego ·wojna z Persją (bitwy nad rzeczką Granik, pod Issos i pod Gaugamelą) ·wyprawa Aleksandra do Indii ·kulturowe skutki podbojów Aleksandra Wielkiego ·terminy:imperium, falanga macedońska, węzeł gordyjski, hellenizacja, kultura hellenistyczna ·postaci historyczne: Filip II, Aleksander Macedoński (Wielki) |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: imperium – uzasadnia, dlaczego Aleksandra nazwano „Wielkim” – określa, na jakim obszarze toczyły się opisywane wydarzenia
|
– poprawnie posługuje się terminami: imperium, węzeł gordyjski, hellenizacja – wskazuje na mapie: Macedonię, Persję, Indie i Aleksandrię w Egipcie – opisuje przebieg kampanii perskiej Aleksandra Macedońskiego – opisuje dokonania Filipa II i Aleksandra Macedońskiego (Wielkiego) |
– wyjaśnia charakter kultury hellenistycznej – przedstawia skutki podbojów Aleksandra – zaznacza na osi czasu daty: 333 r. p.n.e., 331 r. p.n.e. – posługuje się terminami: falanga macedońska, kultura hellenistyczna
|
– omawia znaczenie Biblioteki Aleksandryjskiej – charakteryzuje sposób walki wojsk Aleksandra Macedońskiego
|
– przedstawia siedem cudów świata – wymienia państwa, które leżą dziś na terenach podbitych przez Aleksandra Wielkiego
|
|
|
*Tajemnice sprzed wieków – Jak wyglądała latarnia morska na Faros? |
·siedem cudów świata · konstrukcja latarni morskiej naFaros |
– wyjaśnia, dlaczego w przeszłościludzie mieli problem ze wznoszeniem wysokich budowli |
– przedstawia, w jaki sposób działała latarnia w starożytności |
– opisuje losy latarni na Faros |
– charakteryzuje siedem cudów świata |
– omawia inny wybrany obiekt z listy siedmiucudów świata starożytnego |
|
|
Rozdział III. Starożytny Rzym |
|||||||
|
1.Ustrój starożytnego Rzymu |
·legendarne początki państwa rzymskiego ·zasady ustrojowe republiki rzymskiej ·społeczeństwo starożytnego Rzymu ·dokonania Gajusza Juliusza Cezara ·upadek republiki ·powstanie cesarstwa rzymskiego ·terminy: Italia, monarchia, republika, senat, patrycjusze, plebejusze, konsulowie,pretorzy, kwestorzy,trybun ludowy, dyktator, cesarz ·postaci legendarne i historyczne: Romulus i Remus, Gajusz Juliusz Cezar, Oktawian August |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: dyktator, cesarz – wskazuje na mapie: Rzym – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, dlaczego symbolem Rzymu została wilczyca
|
– poprawnie posługuje się terminami: Italia,monarchia, republika, senat, patrycjusze, plebejusze, konsulowie, pretorzy, kwestorzy,trybun ludowy, dyktator, cesarz – przedstawia legendarne początki Rzymu – wskazuje na mapie: Półwysep Apeniński –omawia dokonaniaGajuszaJuliusza Cezara i Oktawiana Augusta |
– charakteryzuje ustrój republiki rzymskiej i jej główne organy władzy – przedstawia kompetencje najważniejszych urzędów republikańskich – opisuje konflikt społeczny między patrycjuszami a plebejuszami – zaznacza na osi czasu daty: 753 r. p.n.e., 44 r. p.n.e. |
– omawiaprzyczyny oraz okoliczności upadku republiki rzymskiej – porównuje ustroje demokracji ateńskiej i republiki rzymskiej
|
– wyjaśnia różnice w rozumieniu terminurepublika przez Rzymian i współcześnie – przedstawia funkcje pełnione przezsenat w ustroju współczesnej Polski
|
|
|
2.Imperium Rzymskie |
·podboje rzymskie ·Imperium Rzymskie i jego prowincje ·organizacja armii rzymskiej ·podział cesarstwa ·upadek cesarstwa zachodniorzymskiego ·terminy: Kartagina, prowincja,limes,legiony, legioniści, Imperium Rzymskie,pax Romana,romanizacja,barbarzyńcy, Germanie, Konstantynopol, Hunowie, wielka wędrówka ludów |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: prowincja, legiony, plemiona barbarzyńskie,wielka wędrówka ludów – przedstawia wygląd i uzbrojenie rzymskiego legionisty
|
– poprawnie posługuje się terminami: prowincja, legiony, romanizacja, plemiona barbarzyńskie, Germanie, Hunowie, wielka wędrówka ludów – wymienia główne prowincje Imperium Rzymskiego –wskazuje na mapie: Kartaginę, granice Imperium Rzymskiego w II w. n.e., Konstantynopol – omawia etapy powstawania Imperium Rzymskiego |
– opisuje przyczyny podziału cesarstwa na wschodnie i zachodnie – opisuje okoliczności upadku cesarstwa zachodniego – zaznacza na osi czasu daty: 395 r. n.e., 476 r. n.e. – zna postać cesarza Konstantyna Wielkiego
|
– wymienia korzyści oraz zagrożenia funkcjonowania państwa o rozległym terytorium – wyjaśnia wpływ kultury rzymskiej na podbite ludy |
– przedstawia postać Hannibala i wojny punickie – pokazuje przykłady romanizacji we współczesnej Europie – przybliża postaci wodzów barbarzyńskich Attyli oraz Odoakera |
|
|
3. Życie w Wiecznym Mieście |
·Rzymjako stolica imperium i Wieczne Miasto ·życie codzienne i rozrywki w Rzymie ·podział społeczeństwa rzymskiego ·wierzenia religijne Rzymian i najważniejsze bóstwa ·terminy: bazylika, Forum Romanum,termy, amfiteatr,gladiatorzy, patrycjusze, plebs, niewolnicy,westalki |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:amfiteatr,gladiatorzy,niewolnicy – przy pomocy nauczyciela przedstawia warunki życia oraz rozrywki dawnych mieszkańców Rzymu – omawia wierzenia Rzymian i wpływ, jaki wywarła na nie religia Greków
|
– poprawnie posługuje się terminami: bazylika, Forum Romanum, termy, amfiteatr,gladiatorzy, patrycjusze, plebs, niewolnicy, westalki –wymienia najważniejsze bóstwa czczone przez Rzymian i określa, jakimi dziedzinami życia się opiekowały – charakteryzuje różne grupy społeczeństwa rzymskiego |
– wyjaśnia, dlaczego Rzym był nazywany Wiecznym Miastem – opisuje, jakie funkcje pełniło Forum Romanum – wymieniagreckie odpowiedniki najważniejszych rzymskich bóstw
|
– wyjaśnia, dlaczego cesarze rzymscy starali się kierować zawołaniem ludu:chleba i igrzysk! |
– przedstawia pozostałości Pompejów i Herkulanum jako źródła wiedzy o życiu codziennym w starożytności
|
|
|
4. Dokonania starożytnych Rzymian |
·Rzymianie jako wielcy budowniczowie ·kultura i sztuka starożytnego Rzymu jako kontynuacja dokonań antycznych Greków ·prawo rzymskie i jego znaczenie dla funkcjonowania państwa ·najważniejsze budowle w starożytnym Rzymie ·terminy: kopuła, akwedukt, łuk triumfalny, Circus Maximus, Koloseum, Panteon,kodeks, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana ·postaci historyczne: Wergiliusz, Horacy |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:łuk triumfalny, Circus Maximus, Koloseum, kodeks
|
– poprawnie posługuje się terminami: kopuła, akwedukt, łuk triumfalny, Circus Maximus, Koloseum,Panteon,kodeks, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana – wyjaśnia powiedzenie: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu
|
– uzasadnia i ocenia twierdzenie, że Rzymianie potrafili czerpać z dorobku kulturowego podbitych ludów – omawianajwybitniejsze dzieła sztuki i architektury rzymskiej – wyjaśnia rolę praw i przepisów w funkcjonowaniu państwa na przykładzie Rzymu –omawia dokonania Wergiliuszai Horacego
|
– wyjaśnia, dlaczego dobra sieć drogowa jest ważna dla funkcjonowania każdego państwa
|
– opisuje wpływprawa rzymskiego na współczesne prawo europejskie – ocenia, które z dokonań Rzymian uważa za najwybitniejsze, i uzasadnia swoją odpowiedź
|
|
|
5. Początki chrześcijaństwa |
·Jezus z Nazaretu jako twórca nowej religii monoteistycznej ·przyczyny prześladowania chrześcijan w starożytnym Rzymie ·rola świętych Pawła i Piotra w rozwoju chrześcijaństwa ·Edykt mediolański i zakończenie prześladowań chrześcijan w cesarstwie ·terminy: Mesjasz,chrześcijaństwo,apostołowie, biskupi, papież, Biblia − Stary i Nowy Testament, Edykt mediolański ·postaci historyczne: Jezus z Nazaretu, święty Piotr, święty Paweł z Tarsu, Konstantyn Wielki |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: apostołowie, Jezus z Nazaretu, biskupi, papież, Biblia − Stary i Nowy Testament
|
– poprawnie posługuje się terminami: Mesjasz,chrześcijaństwo, apostołowie, biskupi, papież, Biblia − Stary i Nowy Testament, Edykt mediolański – charakteryzuje działalność apostołów po ukrzyżowaniu Jezusa – wskazuje na mapie: Palestynę, Jerozolimę, Mediolan – omawia nauki Jezusa z Nazaretu oraz dokonania świętego Piotra, świętego Pawła z Tarsu i Konstantyna Wielkiego
|
– wyjaśnia, czym różni się chrześcijaństwo od judaizmu – wyjaśnia, dlaczego władze rzymskie odnosiły się wrogo do chrześcijaństwa – wyjaśnia znaczenie Edyktu mediolańskiego dla rozwoju chrześcijaństwa – zaznacza na osi czasu daty: 33 r. n.e., 313 r. n.e.
|
– opisuje najstarsze symbole chrześcijańskie – wyjaśnia związki między judaizmem a chrześcijaństwem
|
– przedstawia dzieje wybranego świętego (na przykład swojego patrona) |
|
|
*Tajemnice sprzed wieków – Bursztynowy szlak |
·rola szlaków handlowych w starożytności ·bursztyn i jego znaczenie dla starożytnych Rzymian ·kontakty handlowe Rzymian z wybrzeżem Bałtyku |
– wskazuje na mapie: przebieg bursztynowego szlaku (Pruszcz Gdański, Kalisz, Brama Morawska) – wyjaśnia, czym jest bursztyn i do czego się go stosuje |
– wyjaśnia, dlaczego bursztyn był ceniony przez Rzymian
|
– wyjaśnia rolę szlaków handlowych
|
– podaje argumenty za twierdzeniem i przeciw niemu, że miasto Kalisz istniało w starożytności |
– opisuje, jakie ludy żyły na ziemiach polskich w okresie funkcjonowania bursztynowego szlaku
|
|
|
Rozdział IV. Początki średniowiecza |
|||||||
|
l. Bizancjum w czasach świetności
|
·cesarstwo bizantyjskie pod panowaniem Justyniana I Wielkiego ·dokonania Justyniana I Wielkiego ·KonstantynopoljakoNowy Rzym ·tradycja grecka w Bizancjum ·osiągnięcia naukowe Bizantyjczyków ·upadek Konstantynopola, jego przyczyny i skutki ·terminy: Bizancjum,Hagia Sofia, ikona, freski, mozaika ·postaci historyczne: Justynian I Wielki |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:ikona, freski, mozaika
|
– poprawnie posługuje się terminami: Bizancjum, Hagia Sofia, ikona, freski, mozaika – wskazuje na mapie: Konstantynopol, granice cesarstwabizantyjskiegow czasach Justyniana I Wielkiego – tłumaczy, dlaczego Konstantynopol zaczęto określać Nowym Rzymem – wyjaśnia znaczenie wyrażenia bizantyjski przepych
|
– wskazuje, jaką rolę w periodyzacji dziejów odegrał upadek cesarstwa zachodniorzymskiego oraz wschodniorzymskiego – charakteryzuje styl bizantyjski w sztuce – podaje przyczyny i skutki upadku cesarstwa bizantyjskiego – zaznacza na osi czasu datę upadku Konstantynopola – 1453 r. – zna postać Justyniana I Wielkiego – omawia dokonania Justyniana I Wielkiego |
– wyjaśnia, w jaki sposób położenie geograficzne wpłynęło na bogactwo Konstantynopola – uzasadnia twierdzenie, że Bizancjum połączyło w nauce tradycję zachodniorzymską i grecką – wyjaśnia, jakie znaczenie dla państwa ma kodyfikacja praw
|
– wyjaśnia, jaki wpływ na chrześcijaństwo miał podział Rzymu na część zachodnią i wschodnią – opisuje, jakie zmiany w bazylice Hagia Sofia zostały dokonane przez muzułmanów |
|
|
2. Arabowie i początki islamu
|
·pochodzenie Arabów ·działalność Mahometa i narodziny islamu ·religia muzułmańska i jej zasady ·dżihad i podboje Arabów ·kultura i nauka arabska ·terminy: oaza, Czarny Kamień,Mekka, Medyna,islam, Allach, Koran, meczet,minaret,mihrab, minbar,dżihad, kalifowie, cyfry arabskie,stal damasceńska, arabeski ·postaci historyczne: Mahomet |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: oaza,islam, Allach, Koran, meczet – przy pomocy nauczyciela wskazuje podstawowe różnice między chrześcijaństwem a islamem
|
– poprawnie posługuje się terminami: oaza, Czarny Kamień,Mekka, Medyna, islam, Allach, Koran, meczet,minaret, mihrab, minbar, dżihad, kalifowie,cyfry arabskie,stal damasceńska, arabeski – omawia najważniejsze zasady wiary muzułmanów – wskazuje na mapie:Półwysep Arabski, Mekkę, Medynę oraz imperium arabskie w okresie świetności |
– przedstawia postać i działalność Mahometa – omawia osiągnięcia Arabów w dziedzinie kultury i nauki w średniowieczu – charakteryzuje i ocenia stosunek Arabów do ludówpodbitych w średniowieczu – zaznacza na osi czasu datę:622 r.
|
– wskazuje na podobieństwa i różnice pomiędzy chrześcijaństwem a islamem – podaje przykłady wpływu kultury, nauki i języka arabskiego na Europejczyków |
– wyjaśnia, jak zmieniało się nastawienie części muzułmanów do innych kultur w średniowieczu i współcześnie – ocenia potrzebę tolerancji religijnej – wskazuje na podobieństwa i różnice w sposobie postrzegania dziejów i odmierzania czasu między chrześcijaństwem a islamem |
|
|
3. Nowe państwa wEuropie
|
·powstanie państwa Franków ·cesarstwo Karola Wielkiego ·rozwój kultury i nauki w państwie Karola Wielkiego ·traktat w Verdun i jego skutki – nowe państwa w Europie ·Rzesza Niemiecka ·terminy: Frankowie,dynastia, majordom, Karolingowie,układ w Verdun, cesarstwo, margrabia, marchia, możnowładca, Rzesza Niemiecka ·postaci historyczne: Chlodwig, Karol Młot, Pepin Mały, Karol Wielki, Otton I |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: dynastia, cesarstwo, możnowładca – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, dlaczego Karol otrzymał przydomek „Wielki”
|
– poprawnie posługuje się terminami: Frankowie,dynastia, majordom, Karolingowie,układ w Verdun, cesarstwo, margrabia, marchia, możnowładca, Rzesza Niemiecka – wskazuje na mapie: zasięg terytorialny państwa Franków w czasach Karola Wielkiego, Akwizgran i Rzym |
– wyjaśnia, w jaki sposób władzę w państwie Franków przejęła dynastia Karolingów – charakteryzujerozwój kultury i nauki w czasach Karola Wielkiego – przedstawia postanowienia traktatu w Verdun oraz jego skutki – zaznacza na osi czasu daty: 800 r., 843 r., 962 r. – omawia dokonania: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Małego, Karola Wielkiego i Ottona I
|
– wyjaśnia, w jaki sposób doszło do utworzenia Rzeszy Niemieckiej – tłumaczy, dlaczego Karol Wielki jest jednym z patronów zjednoczonej Europy |
– wyjaśnia skąd pochodzi polskiesłowo „król” |
|
|
4. Konflikt papiestwa z cesarstwem
|
·wielka schizma wschodnia i jej skutki ·spór o inwestyturę między cesarzem a papieżem w XI w. ·Canossa jako miejsce pokuty cesarza Henryka IV ·konkordat wormacki i jego postanowienia ·terminy:dogmaty, schizma, patriarcha, prawosławie, ekskomunika, inwestytura, synod, konkordat ·postaci historyczne: papież Grzegorz VII, cesarz Henryk IV |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: prawosławie, ekskomunika |
– poprawnieposługuje się terminami: dogmaty, schizma, patriarcha, prawosławie, ekskomunika, inwestytura, synod, konkordat – wyjaśnia konsekwencje ekskomuniki cesarza i opisuje ukorzenie się cesarza Henryka IV w Canossie – przedstawia postaci: papieża Grzegorza VI, cesarza Henryka IV
|
– wyjaśnia przyczyny i skutki wielkiej schizmy wschodniej – wyjaśnia, czym są religie, a czym wyznania religijne – przedstawia przebieg sporu pomiędzy cesarzem a papieżem w XI w. – przedstawia postanowienia konkordatu w Wormacji – zaznacza na osi czasu daty: 1054 r., 1077 r., 1122 r.
|
– wyjaśnia, na czym polegał spór o inwestyturę – omawia przykładowe różnice pomiędzy Kościołemkatolickim a prawosławnym
|
– przedstawia okoliczności utworzeniaPaństwa Kościelnego
|
|
|
5. Wyprawy krzyżowe |
·zajęcie Ziemi Świętej przez Turków ·synod w Clermont ·krucjaty ·utworzenie Królestwa Jerozolimskiego ·powstanie zakonów rycerskich:templariuszy, joannitówi Krzyżaków ·upadek twierdzy Akka ·skutki wypraw krzyżowych ·terminy: Ziemia Święta, synod, krucjaty, krzyżowcy, zakony rycerskie ·postaci historyczne: papież Urban II |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: krucjaty, krzyżowcy, zakony rycerskie – opisuje wygląd rycerzy zakonnych
|
– poprawnie posługuje się terminami: Ziemia Święta, synod, krucjaty, krzyżowcy, zakony rycerskie – wyjaśnia przyczyny ogłoszenia krucjat – wskazuje na mapie:Ziemię Świętą i trasy wybranych krucjat – omawia skutki pierwszej krucjaty
|
– przedstawia zakonytemplariuszy, joannitów i Krzyżaków oraz ich zadania – opisuje skutki wypraw krzyżowych – przedstawiapostać: Urbana II – zaznacza na osi czasu daty: 1096 r., 1291 r.
|
– omawia okoliczności zlikwidowania zakonu templariuszy |
– przedstawia informacje, które z zakonów rycerskich funkcjonują współcześnie i jaka obecnie jest ich rola – ocenia rolę krucjat w kształtowaniu się relacji między chrześcijanami a muzułmanami
|
|
|
*Tajemnice sprzed wieków – Skarb templariuszy |
·zakon templariuszy i jego funkcje po zakończeniu krucjat ·wzrost znaczenia i bogactwatemplariuszy ·przyczyny kasacji zakonu · polskie posiadłości templariuszy |
– wyjaśnia, do jakich celów został powołany zakon templariuszy |
– przedstawia genezę bogactwa templariuszy – opisuje mit skarbu templariuszy
|
– przedstawia dzieje templariuszy po upadku Królestwa Jerozolimskiego – opisuje losy ostatniego mistrza zakonu Jakuba de Molay
|
– przedstawia legendę o św. Graalu
|
– wskazuje posiadłości zakonu na obszarze dzisiejszej Polski
|
|
|
Rozdział V. Społeczeństwo średniowiecza |
|||||||
|
l. System feudalny
|
·podział na seniorów i wasali ·społeczna drabina feudalna ·podział społeczeństwaśredniowiecznego na stany ·terminy: feudalizm, senior, wasal, lenno, hołd lenny, stan, przywilej, suzeren, duchowieństwo, chłopi, szlachta, mieszczaństwo |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: senior, wasal, hołd lenny, przywilej – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, na czym polegała drabina feudalna |
– poprawnie posługuje się terminami:feudalizm, senior, wasal, lenno, hołd lenny, stan, przywilej, suzeren, duchowieństwo, chłopi, szlachta, mieszczaństwo – przedstawia, jak wyglądał hołd lenny – wymienia i charakteryzuje poszczególne stany w społeczeństwie średniowiecznym |
– omawiaróżnice pomiędzy społeczeństwem stanowym a współczesnym – opisuje zależność między seniorem a wasalem
|
– wyjaśnia, które stany były uprzywilejowane
|
– wyjaśnia, kim byli w Europie Zachodniej hrabiowie i baronowie |
|
|
2. Epoka rycerzy
|
·ideał rycerza i jego obowiązki · od pazia do rycerza ·życie codzienne rycerzy ·elementy wyposażenia średniowiecznego rycerza ·kultura rycerska ·elementy wyposażenia średniowiecznego rycerza ·terminy: rycerz, kodeks honorowy, paź, giermek, pasowanie, herb, kopia, ostrogi |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:rycerz,herb, kopia, ostrogi – opisuje uzbrojenie rycerzy |
– poprawnieposługuje się terminami:rycerz, kodeks honorowy, paź, giermek, pasowanie, herb, kopia, ostrogi – charakteryzuje ideał rycerza średniowiecznego – wyjaśnia, kto mógł zostać rycerzem – opisuje uzbrojenie rycerskie
|
– opisuje życie codzienne rycerstwa – przedstawia poszczególne etapy wychowania rycerskiego – opisuje ceremonię pasowania na rycerza |
– przedstawia historię najsłynniejszego polskiego rycerzaZawiszy Czarnego z Garbowa |
– przedstawia literackie ideały rycerskie: hrabiego Rolanda, króla Artura i rycerzy Okrągłego Stołu |
|
|
* Tajemnice sprzed wieków – Dlaczego rycerze brali udział w turniejach? |
· rola turniejów rycerskich · przebieg turniejów ·konsekwencje zwycięstwa i porażki w turnieju · obyczajowość turniejowa |
– przy pomocy nauczycielaomawia, z jakimi konsekwencjami wiązała się porażka w turnieju |
– przedstawia, w jaki sposób byli nagradzani zwycięzcy turniejów |
– wyjaśnia, dlaczego rycerzebyli skłonni uczestniczyć w turniejach |
– opisuje przebieg turniejów rycerskich |
– wyjaśnia, dlaczego współczesna młodzież organizuje się w bractwa rycerskie i kultywujetradycję rycerską; podaje przykładtakiego bractwa |
|
|
3.Średniowieczne miasto i wieś
|
·powstanie osad rzemieślniczych i kupieckich ·lokacje miast i wsi ·samorząd miejski i jego organy ·społeczeństwo miejskie ·organa samorządu wiejskiego ·wygląd średniowiecznego miasta ·zajęcia ludności wiejskiej ·terminy: gród,osada targowa, lokacja,zasadźca,kupcy, rzemieślnicy, rynek, targi, wójt, burmistrz, rada miejska, ława miejska, ratusz, cech, sołtys, ława wiejska, trójpolówka, pług, radło, brona |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: kupcy, rzemieślnicy, rynek, targi, ratusz, pług, radło, brona – porównuje życie codzienne mieszkańców średniowiecznych miast i wsi |
– poprawnie posługuje się terminami: gród, osada targowa, lokacja,zasadźca,kupcy, rzemieślnicy, rynek, targi, wójt, burmistrz, rada miejska, ława miejska, ratusz, cech, sołtys, ława wiejska, trójpolówka, pług, radło, brona – opisuje, gdzie i w jaki sposób tworzyły się miasta – charakteryzuje główne zajęcia mieszkańców miast – opisuje życie i obowiązki ludności wiejskiej |
– wyjaśnia, na czym polegały lokacjemiast i wsi – przedstawia organy samorządu miejskiego – charakteryzuje różne grupy społeczne mieszczan – wyjaśnia, na czym polegała trójpolówka
|
– opisuje wybrany średniowieczny zabytek mieszczański w Polsce – znajduje i przedstawia informacje o założeniu własnej miejscowości |
– przedstawia historie i okoliczności założenia najstarszych miast w regionie
|
|
|
4. Kościół w średniowieczu
|
·duchowni w średniowieczu, ich przywileje i obowiązki ·religijność doby średniowiecza ·średniowieczne zakony: benedyktyni, cystersi, franciszkanie, dominikanie · życie w średniowiecznym klasztorze ·średniowieczne szkolnictwo · terminy: zakon, klasztor, opat, reguła zakonna, benedyktyni, cystersi, skryptoria, kopiści, franciszkanie, dominikanie, asceza, benedyktyńska praca, uniwersytet ·postać historyczna: święty Franciszek z Asyżu |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: zakon, klasztor, uniwersytet – przy pomocy nauczyciela omawia życie w średniowiecznym klasztorze i jego organizację – wyjaśnia, czym zajmowali się kopiści
|
– poprawnieposługuje się terminami: zakon, klasztor, opat, reguła zakonna, benedyktyni, cystersi, skryptoria, kopiści, franciszkanie, dominikanie, asceza, benedyktyńska praca, uniwersytet – charakteryzuje stan duchowny w średniowieczu – opisuje różne role, jakie odgrywali duchowni w społeczeństwie średniowiecznym
|
– przedstawia najważniejsze zakony średniowieczne – wyjaśnia określenie benedyktyńska praca – charakteryzuje średniowieczne szkolnictwo – porównuje szkolnictwo średniowieczne i współczesne – przedstawia dokonania świętego Franciszka z Asyżu
|
– porównuje zakony kontemplacyjne i zakony żebracze – wyjaśnia, jaką funkcję w klasztorze spełniają: refektarz, wirydarz, dormitorium i kapitularz
|
– znajduje i przedstawiainformacje o najstarszych polskich kronikarzach: Gallu Anonimie i Wincentym Kadłubku – opisuje jeden z klasztorów działających w Polsce, wyjaśnia, jakiego zgromadzenia jest siedzibą, i przedstawia w skrócie dzieje tego zgromadzenia
|
|
|
5. Sztuka średniowiecza
|
·rola sztuki w średniowieczu ·znaczenie bibliipauperum ·styl romański i jego cechy ·styl gotycki i jego charakterystyczne elementy ·rzeźba i malarstwo średniowieczne ·pismo i miniatury w rękopisach ·zabytki średniowieczne w Polsce ·terminy: biblia pauperum,styl romański, styl gotycki,katedra,portal, sklepienie, witraże,łuki oporowe, apsyda, rozeta, przypory,miniatura, inicjał |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: katedra,witraże, miniatura – przy pomocy nauczyciela omawia zabytki sztuki średniowiecznej w Polsce – wymienia różne dziedziny sztuki średniowiecznej |
– poprawnie posługuje się terminami: biblia pauperum, katedra,styl romański, styl gotycki,portal, sklepienie, witraże,łuki oporowe, apsyda, rozeta, przypory,miniatura, inicjał – wyjaśnia, czym była i jakie zadania spełniała biblia pauperum |
– charakteryzuje styl romański – omawia cechy stylu gotyckiego |
– porównuje styl gotycki i romański – przedstawia przykłady rzeźby i malarstwa średniowiecznego
|
– znajduje i przedstawia informacje o średniowiecznych świątyniach w swoim regionie oraz elementach ich wystroju |
|
|
Rozdział VI. Polska pierwszych Piastów |
|||||||
|
l.Zanim powstała Polska
|
· najstarsze osadnictwo na ziemiach polskichw świetle wykopalisk archeologicznych ·gród w Biskupinie ·Słowianie w Europie i ich kultura ·wierzenia dawnych Słowian ·pierwsze państwa słowiańskie ·plemiona słowiańskie na ziemiach polskich ·terminy: kurhan, kamienne kręgi, Biskupin,wielka wędrówka ludów,Słowianie,Swaróg, Perun, Świętowit, plemię,Państwo Wielkomorawskie,Wiślanie, Polanie ·postaci historyczne: święty Cyryl i święty Metody |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: wielka wędrówka ludów, plemię – przy pomocy nauczyciela opisuje wygląd osady w Biskupinie
|
– poprawnie posługuje się terminami: kurhan, kamienne kręgi, Biskupin,wielka wędrówka ludów,Słowianie, Swaróg, Perun, Świętowit, plemię,Państwo Wielkomorawskie,Wiślanie, Polanie – przedstawia okoliczności pojawienia się Słowian na ziemiach polskich – charakteryzuje wierzenia Słowian – wskazuje na mapie: rozmieszczenie plemion słowiańskich na ziemiachpolskich |
– przedstawia najstarsze państwa słowiańskie – wymienia państwa słowiańskie, któreprzyjęły chrześcijaństwo w obrządku łacińskim, oraz te,które przyjęły je w obrządku greckim – wyjaśnia rolę, jaką w rozwoju państw słowiańskich odegrali święci Cyryl i Metody |
– podajeprzykłady tradycji pogańskich zachowanych do czasów współczesnych – wyjaśnia, w jaki sposób powstał alfabet słowiański |
– wymienia pozostałości bytowania ludówprzedsłowiańskich na ziemiach polskich – przedstawia współczesne konsekwencje wynikające dla krajów słowiańskich z przyjęcia chrześcijaństwa w obrządku greckim lub łacińskim |
|
|
2. Mieszko I i początki Polski
|
·rozwój państwaPolan ·dynastia Piastów ·panowanie Mieszka I ·małżeństwo Mieszka z Dobrawą · chrzest Polski i jego skutki ·konflikt z margrabią Hodonem i bitwa pod Cedynią · terminy: książę, dynastia,Piastowie, biskupstwo,dyplomacja,poganin,Dagome iudex ·postaci historyczne: Mieszko I, Dobrawa
|
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:książę, dynastia – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, skąd pochodzi nazwa „Polska” |
– poprawnie posługuje się terminami: książę, dynastia,Piastowie,biskupstwo, dyplomacja, poganin, Dagome iudex – wyjaśnia, dlaczego w przeciwieństwie do legendarnych przodków Mieszko I jest uznawany za pierwszego historycznego władcę Polski – opisuje zasługi Mieszka IiDobrawy – zaznacza na osi czasu daty: 966 r., 972 r. – wskazuje na mapie: Gniezno, Poznań, Wielkopolskę, granice państwa Mieszka I |
– przedstawia okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I – wyjaśnia skutki chrztu Mieszka I – opisuje stosunki Mieszka I z sąsiadami
|
– uzasadnia twierdzenie, że przyjęcie chrztu przez Mieszka I należało do najważniejszych wydarzeń w dziejach Polski |
– omawia dokument Dagome iudex i jego wartość jako źródła historycznego – przedstawia bilans korzyści, jakie mogło przynieść Mieszkowi I przyjęcie chrztu lub pozostanie przy wierzeniach pogańskich |
|
|
3. Polska Bolesława Chrobrego
|
· misja biskupa Wojciecha i jej skutki · zjazd gnieźnieński i jego konsekwencje ·powstanie niezależnej organizacji na ziemiach polskich · stosunki Bolesława Chrobrego z sąsiadami · koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski i jej znaczenie ·terminy: relikwie, zjazd gnieźnieński,arcybiskupstwo, Milsko, Łużyce, Grody Czerwieńskie, koronacja ·postaci historyczne: Bolesław Chrobry, biskup Wojciech, cesarz Otton III |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:arcybiskupstwo, koronacja – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego |
– poprawnie posługuje się terminami: relikwie,zjazd gnieźnieński,arcybiskupstwo, Milsko, Łużyce, Grody Czerwieńskie,koronacja – opisuje misję świętego Wojciecha do pogańskich Prusów – wskazuje na mapie: granice państwa Bolesława Chrobrego na początku jego panowania oraz ziemie przez niego podbite –omawia rolę, jaką w dziejach Polski odegrali: Bolesław Chrobry, biskup Wojciech, cesarz Otton III – zaznacza na osi czasu daty: 1000 r.,1025 r. |
– przedstawia przebieg i znaczenie zjazdu w Gnieźnie – opisuje wojny prowadzone przez Chrobrego z sąsiadami
|
– wyjaśnia znaczenie utworzenia niezależnego Kościoła w państwie polskim – opisuje Drzwi Gnieźnieńskie jakoprzykład źródła ikonograficznego z najstarszych dziejów Polski
|
– wskazuje pozytywne i negatywne skutki polityki prowadzonej przez Bolesława Chrobrego |
|
|
4.Kryzys i odbudowa państwa polskiego |
·kryzys państwa polskiego po śmierci Bolesława Chrobrego ·panowanie Mieszka II ·reformy Kazimierza Odnowiciela ·Kraków stolicą państwa ·polityka zagraniczna Bolesława Śmiałego ·koronacja Bolesława Śmiałego ·konflikt króla z biskupem Stanisławem i jego skutki ·terminy: insygnia królewskie ·postaci historyczne: Mieszko II, Kazimierz Odnowiciel, Bolesław Śmiały, biskup Stanisław |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem:insygnia królewskie – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, dlaczego księcia Kazimierza nazwano „Odnowicielem”
|
– poprawnie posługuje się terminem: insygnia królewskie – wyjaśnia, dlaczego księcia Kazimierza nazwano „Odnowicielem” – wskazuje na mapie: ziemie polskie pod panowaniem Kazimierza Odnowiciela – omawia działalność: MieszkaII, Bezpryma, Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego i biskupa Stanisława – zaznacza na osi czasu datę: 1076 r. |
– opisuje sytuację państwa polskiego po śmierci Bolesława Chrobrego – ocenia postawę Bezpryma – przedstawia skutki kryzysu państwa polskiego – charakteryzuje rządy Bolesława Śmiałego
|
– opisuje sytuację międzynarodową w okresie rządów Bolesława Śmiałego – wyjaśnia przyczyny i skutki sporu króla z biskupem Stanisławem
|
– wyjaśnia przyczyny kryzysu państwa wczesnopiastowskiego – ocenia dokonania Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego |
|
|
5. Rządy Bolesława Krzywoustego
|
·rządy Władysława Hermana i Sieciecha ·podział władzy między synów Władysława Hermana ·bratobójcza wojna między Bolesławem i Zbigniewem ·najazd niemiecki na ziemie polskie i obrona Głogowa ·podbój Pomorza przez Bolesława Krzywoustego ·testamentKrzywoustego i jego założenia ·terminy: palatyn (wojewoda),testament, zasada senioratu, senior ijuniorzy ·postaci historyczne: Władysław Herman, Sieciech, Zbigniew, Bolesław Krzywousty |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: senior i juniorzy, zasada senioratu
|
– poprawnie posługuje się terminami: palatyn (wojewoda),testament, zasada senioratu, senior i juniorzy – wskazuje na mapie: państwo Bolesława Krzywoustego – opisujepostaci: Władysława Hermana, Sieciecha, Bolesława Krzywoustego i Zbigniewa – zaznacza na osi czasu daty: 1109 r. i 1138 r. |
– opisuje rządy Władysława Hermana i rolę Sieciecha w jego państwie – przedstawia przebieg konfliktu między Bolesławem a Zbigniewem – opisuje niemiecki najazd w 1109 r. i obronę Głogowa – przedstawia sukcesy Krzywoustego w walkach z Pomorzanami – omawia przyczyny ogłoszenia testamentu Krzywoustego
|
– ocenia postawę Bolesława wobec brata – wyjaśnia zasadę senioratu – wyjaśnia, jakie skutki dla państwa mogą mieć wewnętrzne spory o tron |
– przedstawia postać Galla Anonima – wyjaśnia znaczenie dostępu państwa do morza – ocenia szanse i zagrożenia wynikające z wprowadzenia zasady senioratu |
|
|
6. Społeczeństwo w czasach pierwszych Piastów |
·grody i ich funkcje ·życie w grodzie i na podgrodziu ·sposoby uprawy roli na ziemiach polskich ·podział społeczeństwa w państwie pierwszych Piastów ·zakres władzy panującego ·powinności poddanych wobec władcy ·powstanie rycerstwa w Polsce ·terminy: metoda żarowa,gród, podgrodzie, prawo książęce, danina, posługi, osada służebna, wojowie, drużyna książęca |
– posługuje się terminami: gród, podgrodzie, danina, posługi – przedstawia wygląd i budowęśredniowiecznego grodu – opisuje sposoby pozyskiwania ziemi uprawnej i jej uprawiania |
– poprawnie posługuje się terminami: gród, podgrodzie, prawo książęce, danina, posługi, osada służebna – charakteryzuje grupy ludności w państwie wczesnopiastowskim – omawia zakres władzy panującego w państwie pierwszych Piastów |
– przedstawia charakter drużyny książęcej – wyjaśnia powinności ludności względem władcy |
– wyjaśnia, czym się różnił wojownik drużyny od rycerza
|
– wskazuje przykłady nazw miejscowości, które mogły w średniowieczu pełnić funkcję osad służebnych |
|
|
* Tajemnicesprzed wieków– Ktospisywał dzieje Polski? |
·źródła historyczne dotyczące początków państwa polskiego ·obiektywizm i prawda historyczna
|
– wymienia nazwy źródeł historycznych dotyczących dziejów państwa polskiego za panowania pierwszych Piastów – tłumaczy konieczność weryfikacji prawdziwości źródeł historycznych |
– przedstawia dokonania postaci: Galla Anonima i Wincentego Kadłubka
|
– omawia teorie dotyczące pochodzenia Galla Anonima – wymienia przyczyny powstaniakronik
|
– określa ramy chronologiczne wydarzeń opisanych w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka
|
– przedstawia przykład innej średniowiecznej kroniki polskiej
|
|
|
Rozdział VII. Polska w XIII–XV wieku |
|||||||
|
l. Rozbicie dzielnicowe
|
·walki wewnętrzne między książętami piastowskimi o prymat w Polsce ·utrwalenie rozbicia dzielnicowego ·osłabienie Polski na arenie międzynarodowej ·sprowadzenie Krzyżaków do Polski ·najazdy Mongołów i bitwa pod Legnicą ·przemiany społeczne i gospodarcze w okresie rozbicia dzielnicowego ·terminy: rozbiciedzielnicowe,dzielnica senioralna, Tatarzy, osadnictwo, kolonizacja, trójpolówka ·postaci historyczne: Władysław Wygnaniec, Leszek Biały, Konrad Mazowiecki, Henryk Pobożny |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:rozbicie dzielnicowe, dzielnica senioralna, Tatarzy – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, jakie były przyczyny wewnętrznych walk między książętami piastowskimi |
– poprawnie posługuje się terminami:rozbicie dzielnicowe, dzielnica senioralna, Tatarzy, osadnictwo, kolonizacja, trójpolówka – charakteryzuje państwo polskie podczas rozbicia dzielnicowego – wskazuje na mapie: podział państwa na różne dzielnice oraz ziemie utracone w okresie rozbicia dzielnicowego – omawiapostaci: Władysława Wygnańca, LeszkaBiałego, Konrada Mazowieckiego,Henryka Pobożnego – zaznacza na osi czasu daty: 1226 r., 1227 r., 1241 r. |
– opisuje okoliczności sprowadzenia zakonu krzyżackiego do Polski oraz konsekwencje tego wydarzenia – omawiaskutki rozbicia dzielnicowego – opisuje kolonizację na ziemiach polskich
|
– przedstawia historię zakonu krzyżackiego – wyjaśnia, dlaczego książęta dzielnicowi często nadawali przywileje oraz ziemię rycerstwu i duchowieństwu
|
– charakteryzuje sposób walki Mongołów – przedstawia dynastię panującą na Pomorzu Gdańskim w okresie rozbicia dzielnicowego
|
|
|
2. Zjednoczenie Polski
|
·koronacja i śmierć Przemysła II ·panowanie Wacława II ·rola arcybiskupów gnieźnieńskich i jednolitej organizacji kościelnejw zjednoczeniu dzielnic polskich ·przejęcie władzy przez Władysława Łokietka i jego koronacja ·rządy Władysława Łokietka ·konflikt Łokietka z Krzyżakami i bitwa pod Płowcami ·terminy: starosta,Szczerbiec ·postaci historyczne: Przemysł II, arcybiskup Jakub Świnka, Wacław II, Władysław Łokietek |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:starosta,Szczerbiec
|
– poprawnie posługuje się terminami:starosta,Szczerbiec – wskazuje na mapie: granice państwa polskiego za panowania Władysława Łokietka, ziemie utracone na rzecz Krzyżaków – omawiapostaci: Przemysła II, arcybiskupa Jakuba Świnki, Wacława II, Władysława Łokietka – zaznacza na osi czasu daty: 1295 r., 1309 r., 1320 r., 1331 r.
|
– przedstawia próby zjednoczenia Polski przez książąt śląskich oraz Przemysła II – opisuje, w jakich okolicznościach Władysław Łokietek utracił Pomorze Gdańskie – przedstawia działania Władysława Łokietka na rzecz zjednoczenia kraju – opisuje przebieg konfliktu Władysława Łokietka z Krzyżakami
|
– wyjaśnia, jaką rolę w zjednoczeniu kraju odegrał Kościół katolicki
|
– przedstawia wyobrażenie na temat świętego Stanisława jako patrona zjednoczenia kraju |
|
|
3. Czasy Kazimierza Wielkiego
|
· polityka dyplomacji Kazimierza Wielkiego · pokój z zakonem krzyżackim w Kaliszu ·przyłączenie nowych ziem do państwa polskiego ·reformy Kazimierza Wielkiego · umocnienie granic polskiego państwa · utworzenie Akademii Krakowskiej i skutki tej decyzji · zjazd monarchów w Krakowie ·uczta u Wierzynka ·terminy: uniwersytet, Orle Gniazda, Akademia Krakowska ·postać historyczna: Kazimierz Wielki |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:uniwersytet, Orle Gniazda, Akademia Krakowska – przy pomocy nauczyciela tłumaczy, co zdecydowało o przyznaniu Kazimierzowi przydomka „Wielki” – wyjaśnia znaczenie słów, że Kazimierz Wielki:zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną
|
– poprawnie posługuje się terminami: uniwersytet,Orle Gniazda,Akademia Krakowska – wskazuje na mapie: granice monarchii Kazimierza Wielkiego i ziemie włączone do Polski przez tego władcę – zaznacza na osi czasu daty: 1333 r., 1343 r.,1364 r.
|
– przedstawia i ocenia postanowienia pokoju w Kaliszu – charakteryzuje reformy Kazimierza Wielkiego – wyjaśnia, w jaki sposób Kazimierz dbał o obronność państwa
|
– wyjaśnia, dlaczego Kazimierz Wielki za najważniejsze uznał reformy wewnętrzne państwa – tłumaczy, jakie znaczenie miało założenie Akademii Krakowskiej – wyjaśnia znaczenie uczty u Wierzynka
|
– przedstawia cele oraz konsekwencje układu dynastycznegozawartego przez Kazimierza Wielkiego z Węgrami – wyjaśnia, dlaczego sól należała niegdyś do najdroższych towarów – przedstawia wybrany zamek wzniesiony w czasach Kazimierza Wielkiego
|
|
|
4. Unia polsko-litewska
|
·koniec dynastii Piastów na polskim tronie ·rządy Andegawenóww Polsce ·unia polsko-litewska w Krewie ·wielka wojna z zakonem krzyżackim i bitwa pod Grunwaldem ·I pokój w Toruniu ·unia w Horodle ·terminy: Andegawenowie,unia personalna, sobór, Wielkie Księstwo Litewskie, Jagiellonowie ·postaci historyczne: Ludwik Węgierski, Jadwiga, Władysław Jagiełło, wielki książęWitold, Paweł Włodkowic, Ulrich von Jungingen |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: unia personalna – przedstawia dynastię zapoczątkowaną przez Władysława Jagiełłę – przy pomocy nauczyciela opisuje przyczyny i przebieg wielkiej wojny z zakonem krzyżackim |
– poprawnie posługuje się terminami: Andegawenowie, unia personalna, sobór, Wielkie Księstwo Litewskie, Jagiellonowie – wyjaśnia przyczyny zawarcia unii polsko-litewskiej – opisuje przebieg bitwy pod Grunwaldem – wskazuje na mapie: granice Wielkiego Księstwa Litewskiego, Krewo, Horodło, Grunwald, Toruń – opisujepostaci: Ludwika Węgierskiego, Jadwigi, Władysława Jagiełły, wielkiego księciaWitolda, Pawła Włodkowica, Ulricha von Jungingena – zaznacza na osi czasu daty: 1385 r., lata 1409–1411, 1410 r., 1413 r. |
– przedstawia okoliczności objęcia tronu polskiego przez Jadwigę – wymienia postanowienia unii w Krewie – przedstawia postanowienia pokoju w Toruniu – wyjaśnia zasady współpracy między Polską a Litwą ustalone w zapisach unii w Horodle |
– charakteryzuje stanowisko polskiej delegacji na soborze w Konstancji – wyjaśnia, dlaczego Akademia Krakowska została przemianowana na Uniwersytet Jagielloński
|
– uzasadnia twierdzenie, że poglądy Pawła Włodkowica na temat wojen religijnych są aktualne także dzisiaj
|
|
|
* Tajemnice sprzed wieków – Jaką bitwę namalował Jan Matejko? |
·okoliczności powstania obrazu Bitwa pod Grunwaldem ·Jan Matejko jako malarz dziejów Polski ·obrazy jako źródło wiedzy historycznej ·znaczenie Bitwy pod Grunwaldem |
– przedstawia, kim był Jan Matejko |
–wyjaśnia, w jaki sposób Jan Matejko przygotowywał się do namalowania obrazu
|
– wyjaśnia, dlaczego podczas II wojny światowej Niemcom zależało na zniszczeniu dzieła |
– wymienia cele namalowania obrazu Bitwa pod Grunwaldem – omawia nieścisłości w przekazie historycznym obrazu Bitwa pod Grunwaldem |
– wyjaśnia, jakie warunki powinno spełniać dzieło sztuki, aby można je było traktować jako źródło historyczne – omawia inne dzieło Jana Matejki |
|
|
5. Czasy świetności dynastii Jagiellonów
|
·okoliczności zawarcia unii polsko-węgierskiej ·bitwa pod Warną ·panowanie Kazimierza Jagiellończyka ·wojna trzynastoletnia ·II pokój toruński i jego postanowienia ·panowanie Jagiellonów w Czechach i na Węgrzech ·terminy: Związek Pruski,wojna trzynastoletnia,Prusy Królewskie, Prusy Zakonne, wojska zaciężne, żołd ·postaci historyczne: Władysław III Warneńczyk, Kazimierz Jagiellończyk, Zbigniew Oleśnicki |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: wojska zaciężne, żołd – przy pomocy nauczyciela opisuje okoliczności śmierci Władysława Warneńczyka – przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, dlaczego dla Polski ważne stało się odzyskanie dostępu do morza |
– poprawnie posługuje się terminami: Związek Pruski,wojna trzynastoletnia,Prusy Królewskie, Prusy Zakonne, wojska zaciężne, żołd – wskazuje na mapie: Węgry, Warnę, Prusy Królewskie, Prusy Zakonne, państwa rządzone przez Jagiellonów w drugiej połowieXV w. – omawia dokonania: WładysławaIII Warneńczyka, Zbigniewa Oleśnickiego i Kazimierza Jagiellończyka – zaznacza na osi czasu daty: 1444 r., 1454 r., 1466 r. |
– przedstawia okoliczności zawarcia unii polsko-węgierskiej – charakteryzuje rządy Kazimierza Jagiellończyka – opisuje przebieg wojny trzynastoletniej – przedstawia postanowienia II pokoju toruńskiego
|
– wyjaśnia, dlaczego doszło do zawiązania Związku Pruskiego – porównuje postanowienia I i II pokoju toruńskiego – uzasadnia twierdzenie, że odzyskanie dostępu do morza miało przełomowe znaczenie dla rozwoju polskiej gospodarki
|
– przedstawia Jana Długosza jako historyka i wychowawcę przyszłych królów Polski – wyjaśnia, dlaczego wojska zaciężne pod koniec średniowiecza zastąpiły w bitwach tradycyjne rycerstwo
|
|
|
6. Monarchia stanowa w Polsce |
·monarchia patrymonialna i stanowa ·wpływ przywilejów nadawanych przez władcę na osłabienie władzy królewskiej ·przekształcenie się rycerstwa w szlachtę ·przywileje szlacheckie i ich konsekwencje dla władzy królewskiej ·ukształtowanie się sejmu walnego ·konstytucja Nihil novi i jej znaczenie dla ustroju Rzeczypospolitej ·terminy: monarchia patrymonialna, monarchia stanowa, przywileje,szlachta, pańszczyzna, konstytucja sejmowa,sejm walny, izba poselska, senat |
–przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: szlachta, sejm walny, izba poselska, senat |
–poprawnie posługuje się terminami: monarchia patrymonialna,monarchia stanowa, przywileje,szlachta, pańszczyzna, konstytucja sejmowa, sejm walny,izba poselska, senat – przedstawia sejm walny oraz jego skład – zaznacza na osi czasu daty: 1374 r.,1505 r.
|
– wyjaśnia, w jaki sposób rycerstwo przekształciło się w szlachtę – wyjaśnia, w jaki sposób szlachta uzyskała wpływ na sprawowanie rządów w Polsce – przedstawia najważniejsze przywileje szlacheckie – wyjaśnia znaczenie konstytucji Nihil novi |
– przedstawia, kiedy i w jaki sposób doszło do utworzenia stanów w Polsce – tłumaczy różnice między monarchią patrymonialną a stanową – wyjaśnia, jaka jest geneza nazw obu izbsejmu walnego: izby poselskiej oraz senatu
|
– ocenia, jakie szanse i jakie zagrożenie niosło za sobą zwiększenie wpływu szlachty na władzę
|
|
Roczny plan pracy z historii dla klasy szóstej szkoły podstawowej do programu nauczania „Wczoraj i dziś”
Wymagania na poszczególne oceny
|
Temat lekcji |
Zagadnienia |
Wymagania na poszczególne oceny |
||||
|
Ocena dopuszczająca Uczeń: |
Ocena dostateczna Uczeń: |
Ocena dobra Uczeń: |
Ocena bardzo dobra Uczeń: |
Ocena celująca Uczeń: |
||
|
Rozdział I. Narodziny nowożytnego świata |
||||||
|
1. Wielkie odkrycia geograficzne |
– średniowieczne wyobrażenia o Ziemi – przyczyny wypraw żeglarskich na przełomie XV i XVI w. – najważniejsze wyprawy przełomu XV i XVI w. oraz ich dowódcy |
– wskazuje na mapie Indie, Amerykę – podaje przykłady towarów sprowadzanych z Indii(przyprawy, jedwab) – wymienia Krzysztofa Kolumba jako odkrywcę Ameryki – podaje rok odkrycia Ameryki (1492 r.) i określa, w którym wieku doszło do tego wydarzenia |
– wymienia nowości w technice żeglarskiej, które umożliwiły dalekomorskie wyprawy – poprawnie posługuje sięterminami: karawela, kompas – podaje lata pierwszej wyprawy dookoła Ziemi (1519–1522 r.)i określa, w którym wiekudoszło do tego wydarzenia – wskazuje Ferdynanda Magellana jako dowódcę wyprawy dookoła światai przedstawia jej znaczenie |
– podaje przyczyny wielkich odkryć geograficznych – wskazuje na mapie trasy najważniejszych wypraw przełomu XV i XVI w. oraz wymienia ich dowódców (Krzysztof Kolumb, Ferdynand Magellan, Vasco da Gama, Bartłomiej Diaz) – poprawnie posługuje się terminem:tubylec – wyjaśnia, dlaczego ludność tubylczą Ameryki nazwano Indianami |
– wyjaśnia przyczyny poszukiwania morskiej drogi do Indii – podaje i zaznacza na osi czasu daty wypraw Bartłomieja Diaza i Vasco da Gamy – poprawnie posługuje się terminem:astrolabium – wyjaśnia, dlaczego Krzysztof Kolumb i Ferdynand Magellan skierowali swoje wyprawy drogą na zachód |
– tłumaczy pochodzenie nazwy Ameryka – wskazuje związek między wynalazkami z dziedziny żeglugi a podejmowaniem dalekich wypraw morskich
|
|
2. Skutki odkryć geograficznych |
– cywilizacje prekolumbijskie i ich dokonania – podbój Ameryki przez Hiszpanów i Portugalczyków oraz jego następstwa – zmiany w życiu ludzi w wyniku odkryć geograficznych
|
– wymienia nazwy rdzennych ludów Ameryki (Majowie, Aztekowie i Inkowie) – przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami:Stary Świat, Nowy Świat – podaje przykłady towarów, które przewożono między Ameryką a Europą
|
– poprawnie posługuje sięterminem: cywilizacje prekolumbijskie – wskazuje na mapie tereny zamieszkałe przez Majów, Azteków i Inków – wymienia dokonania rdzennych ludów Ameryki – przedstawia po jednym pozytywnym i negatywnym skutku wielkich odkryć geograficznych – wskazuje odkrycie Ameryki jako początek epoki nowożytnej |
– poprawnie posługuje sięterminami: kolonia, niewolnik, plantacja – przedstawia politykę Hiszpanów i Portugalczyków w Nowym Świecie – tłumaczyprzyczyny przewagi Europejczyków nad tubylczą ludnością Ameryki – opowiada o sytuacjiniewolników na plantacjach w Ameryce – wyjaśnia, w jaki sposóbw Ameryce pojawiła się ludność afrykańska |
– przedstawia pozytywne i negatywne skutki wielkich odkryć geograficznych – poprawnie posługuje się terminem:konkwistador – opisuje działalność konkwistadorów i wymienia najbardziej znanych konkwistadorów(Hernán Cortez, Francisco Pizarro) – wskazuje na mapie tereny skolonizowane przez Hiszpanów i Portugalczyków |
– przedstawia zmiany w życiu ludzi w wyniku odkryć geograficznych – wymienia na podstawie mapy nazwy współczesnych państw położonych na obszarach dawniej zamieszkiwanych przez cywilizacje prekolumbijskie
|
|
3. Renesans – narodziny nowej epoki |
– renesans– cechy charakterystyczne epoki – humaniści i ich poglądy – ideał człowieka w dobie renesansu – wynalezienie druku i jego znaczenie |
– zaznacza na osi czasuepokę renesansu – wymienia Jana Gutenberga jako wynalazcę druku – wskazuje Leonarda da Vinci jako człowieka renesansu i określadwie–trzy dziedziny jego zainteresowań
|
– poprawnie posługuje się terminem:renesans, – podaje czas trwaniaepoki renesansu – przedstawia ideał człowieka w epoce odrodzenia i wyjaśnia termin:człowiek renesansu – opisuje dokonania Leonarda da Vinci i uzasadnia słuszność twierdzenia, że był on człowiekiem renesansu |
– poprawnie posługuje się terminami:antyk, humanizm – charakteryzuje epokę renesansu – wyjaśnia nazwę nowej epoki |
– wyjaśnia wpływ wynalezienia druku na rozprzestrzenianie się idei renesansu – przedstawia poglądy humanistów |
– wskazuje Erazma z Rotterdamu jako wybitnego humanistę i przedstawia jego poglądy – porównuje pracę kopisty z pracą w średniowiecznej drukarni |
|
4. Kultura renesansu w Europie |
– renesansowa radość życia – architektura renesansu – wybitni twórcy odrodzenia i ich dzieła |
– wskazuje Włochy jako kolebkę renesansu, – wymienia Leonarda da Vinci i Michała Anioła jako wybitnych twórców włoskiego odrodzenia |
– wyjaśnia, w czym przejawiała się renesansowa radość życia – poprawnie posługuje się terminem:mecenat – wymienia wybitnych twórców epoki odrodzenia i podaje przykłady ich dzieł |
– charakteryzuje sztukę renesansową, wskazując główne motywy podejmowane przez twórców, – poprawnie posługuje się terminem: fresk, podaje przykład dzieła wykonanego tą techniką |
– poprawnie posługuje się terminami: attyka, arkada, kopułado opisu budowli renesansowych
|
– poprawnie posługuje się terminem: perspektywa – podaje przykłady dzieł, w których zastosowano perspektywę |
|
5. Reformacja – czas wielkich zmian |
– kryzys Kościoła katolickiego – Marcin Luter i jego poglądy – reformacja i jej następstwa
|
– wskazuje wystąpienie Marcina Lutra jako początek reformacji – poprawnie posługuje się terminem:odpust – wymienia wyznania protestanckie
|
– poprawnie posługuje się terminami:reformacja, protestanci – określa początek reformacji(1517 r.) i zaznacza tę datę na osi czasu – wskazuje sprzedaż odpustów jako jedną z przyczyn reformacji – charakteryzujewyznania protestanckie i podaje ich założycieli |
– poprawnie posługuje się terminami:pastor, celibat, zbór – wskazuje objawy kryzysu w Kościele katolickim jako przyczynę reformacji – opisujeokoliczności powstania anglikanizmu – przedstawia skutki reformacji |
– charakteryzujepoglądy Marcina Lutra – opisuje postanowienia pokoju w Augsburgu (1555 r.) i wyjaśnia zasadę czyj kraj, tego religia – przedstawia na mapie podział religijny Europy |
– charakteryzujepoglądy głoszone przez Jana Kalwina – wskazuje zmiany wprowadzone w liturgii protestanckiej
|
|
6. Kontrreformacja |
– postanowienia soboru trydenckiego – działalność jezuitów – wojna trzydziestoletnia i jej następstwa |
– poprawnie posługuje się terminem:sobór – przy pomocy nauczyciela przedstawia przyczyny zwołania soboru w Trydencie – wskazuje zakon jezuitów jako instytucję powołaną do walki z reformacją – oblicza, jak długo obradował sobór trydencki i zaznacza tona osi czasu (daty powinny być podane przez nauczyciela) |
– poprawnie posługuje się terminami:kontrreformacja,seminarium duchowne – przedstawia zadania seminariów duchownych w dobie kontrreformacji – wyjaśnia cel założenia zakonu jezuitów – wymienia Ignacego Loyolę jako założyciela zakonu jezuitów
|
– przedstawia postanowienia soboru trydenckiego – poprawnie posługuje się terminami:heretyk, inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych – wyjaśnia cel utworzenia inkwizycji i indeksu ksiąg zakazanych
|
– charakteryzuje działalnośćzakonu jezuitów – przedstawia zasady obowiązujące jezuitów
|
– przedstawia przyczyny wybuchu wojny trzydziestoletniej – podaje datępodpisania pokoju westfalskiego (1648 r.) i jego najważniejsze postanowienia |
|
Rozdział II. W Rzeczypospolitej szlacheckiej |
||||||
|
1. Demokracja szlachecka |
– szlachta i jej zajęcia – prawa i obowiązki szlachty – sejm walny i sejmiki ziemskie
|
– poprawnie posługuje się terminami:szlachta, herb, szabla – przedstawia prawa szlachty odziedziczone po rycerskich przodkach – wymienia zajęcia szlachty – wskazuje na ilustracji postać szlachcica |
– poprawnie posługuje się terminami: demokracja szlachecka,przywilej,magnateria, szlachta średnia, szlachta zagrodowa, gołota – wymienia izby sejmu walnego – przedstawia zróżnicowanie stanu szlacheckiego – wyjaśnia funkcjonowanie zasady liberum veto
|
– przedstawia prawa i obowiązki szlachty, – poprawnie posługuje się terminem:pospolite ruszenie – wskazuje wpływ przywilejów szlacheckich na pozycję tego stanu – podaje i zaznacza na osi czasudatę uchwalenia konstytucji Nihil novi (1505 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia – przedstawiaprawa otrzymane przez szlachtę na mocy konstytucji Nihil novi |
– poprawnie posługuje się terminami: sejm walny, sejmiki ziemskie – przedstawia decyzje podejmowane na sejmie walnym – charakteryzujerolę sejmików ziemskich i zakres ich uprawnień – przedstawia skład izb sejmu walnego
|
– wyjaśnia, w jaki sposób doszło do ukształtowania się demokracji szlacheckiej – porównuje parlamentaryzm Rzeczypospolitej – wyjaśnia, kto sprawował władzę w Rzeczypospolitej
|
|
2. W folwarku szlacheckim |
– folwark szlachecki – gospodarcza działalność szlachty – spław wiślany – statuty piotrkowskie |
– poprawnie posługuje się terminami: folwark, dwór – na podstawie ilustracjiz podręcznikawymienia elementy wchodzące w skład folwarku szlacheckiego – opisujezajęcia chłopów i mieszczan |
– poprawnie posługuje się terminami:spław wiślany, szkuta, spichlerz, pańszczyzna – przedstawia gospodarczą działalność szlachty – wskazuje na mapie Pomorze Gdańskie i najważniejsze porty położone nad Wisłą – wymienia towary wywożonez Polski i sprowadzane do kraju |
– wymienia najważniejsze zabudowania folwarkui wskazuje ich funkcje – wyjaśnia przyczyny i sposoby powiększania się majątków szlacheckich – tłumaczy, dlaczegoszlachta uchwaliła ustawy antychłopskie i antymieszczańskie |
– wyjaśnia znaczenie odzyskania przez Polskę Pomorza Gdańskiego dla rozwoju gospodarki – wymienia najważniejsze ustawy wymierzone przeciw chłopom i mieszczanom – wyjaśnia następstwa ożywienia gospodarczego |
– wyjaśnia wpływ ustaw antychłopskich i antymieszczańskich na położenie tych grup społecznych i rozwój polskiej gospodarki |
|
3. W czasach ostatnich Jagiellonów |
– ostatni Jagiellonowie na tronie Polski – wojna z zakonem krzyżackim 1519–1521 – hołd pruski i jego postanowienia – polityka wschodnia ostatnich Jagiellonów |
– wymienia ostatnich władców z dynastii Jagiellonów:Zygmunta I Starego i Zygmunta Augusta – podaje i zaznacza na osi czasu datę hołdu pruskiego (1525 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia – wskazuje na obrazie Jana Matejki Hołd pruskipostaci Zygmunta Starego i Albrechta Hohenzollerna |
– wskazuje na mapie Prusy Książęce, Prusy Królewskie, Inflanty – opisujezależność Prus Książęcych od Polski – wyjaśnia przyczyny najazdu Iwana Groźnego na Inflanty
|
– przedstawia przyczyny wojny Polski z zakonem krzyżackim (1519–1521 r.) – wymienia państwa walczące o Inflanty i wskazuje sporne terytorium na mapie – wyjaśnia skutkirywalizacjiPolski, Szwecji, Moskwy i Danii o Inflanty |
– poprawnie posługuje się terminem:hołd lenny – przedstawia postanowienia hołdu pruskiego(1525 r.) i jego skutki |
– opisujekorzyści i zagrożenia wynikające z postanowień hołdu pruskiego – charakteryzuje politykę wschodnią ostatnich Jagiellonów i jej następstwa
|
|
4. Odrodzenie na ziemiach polskich |
– idee renesansowe w Polsce – literatura polskiego renesansu i jej twórcy – renesansowy Wawel Jagiellonów – odkrycie Mikołaja Kopernika
|
– wymienia Mikołaja Kopernika jako twórcę teorii heliocentrycznej – wskazuje Wawel jako przykład budowli renesansowej w Polsce – poprawnie posługuje się terminem:włoszczyzna i wskazuje jego pochodzenie |
– wymienia Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego jako twórców literatury renesansowej w Polsce – wyjaśnia przyczyny twórczości literackiej w języku polskim – charakteryzuje odkrycie Mikołaja Kopernika i pokazuje różnice między teorią polskiego astronoma adotychczas obowiązującąkoncepcją budowy wszechświata
|
– poprawnie posługuje się terminami:arras, krużganki, mecenat – charakteryzuje krótko twórczość Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego – opisuje Wawel jako przykład architektury renesansu w Polsce – uzasadnia tezę, że Mikołaj Kopernik był człowiekiem renesansu – przywołuje Galileusza jako zwolennika teorii Kopernika |
– poprawnie posługuje się terminami: teoria geocentryczna, teoria heliocentryczna – wyjaśnia przyczyny rozwoju kultury renesansowej w Polsce – przedstawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju renesansu – przedstawia poglądyAndrzeja Frycza Modrzewskiego jako pisarza politycznego doby renesansu |
– wyjaśnia, dlaczego XVI stulecie nazwano złotym wiekiem w historii Polski –opisuje wybraną budowlę renesansową w swoim regionie
|
|
5. Rzeczpospolita Obojga Narodów |
– geneza unii lubelskiej – postanowienia unii lubelskiej – struktura narodowa i wyznaniowa I Rzeczpospolitej |
– wskazuje na mapie Lublin i Rzeczpospolitą Obojga Narodów – wskazuje na obrazie Jana Matejki Unia lubelskapostać Zygmunta II Augusta jako autora i pomysłodawcę unii – podaje i zaznacza na osi czasu datę podpisania unii lubelskiej (1569 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia |
– poprawnie posługuje się terminami: unia personalna, unia realna – wyjaśnia nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów – wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie |
– przedstawia postanowienia unii lubelskiej – charakteryzuje strukturę narodową i wyznaniową I Rzeczypospolitej – analizuje wygląd herbu I Rzeczypospolitej i porównuje go z herbem Królestwa Polskiego |
– opisuje skutki utworzenia Rzeczypospolitej Obojga Narodów – wyjaśnia korzyści płynące z wielokulturowości – wskazuje na mapie Wołyń, Podole i Ukrainę |
– wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z utworzenia Rzeczypospolitej Obojga Narodów
|
|
6. „Państwo bez stosów” |
– Rzeczpospolita państwem wielowyznaniowym – Akt konfederacji warszawskiej – reformacja w Polsce |
– wskazuje wielowyznaniowość I Rzeczypospolitej – poprawnie posługuje się terminem:tolerancja – zauważapotrzebę poszanowania odmienności religijnej i kulturowej
|
– wymienia wyznania zamieszkujące Rzeczpospolitą Obojga Narodów – wskazuje cel podpisania konfederacji warszawskiej – podaje i zaznacza na osi czasu datę podpisania konfederacji warszawskiej(1573 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia – wyjaśnia, co oznacza, że Polska była nazywana„państwem bez stosów” |
– przedstawia postanowienia konfederacji warszawskiej – poprawnie posługuje się terminem:innowierca – nazywa świątynie różnych wyznań – wskazuje na mapie Raków i Pińczów jako ważne ośrodki reformacji w Polsce – omawiawkład innych wyznań w rozwój szkolnictwa I Rzeczypospolitej |
– poprawnie posługuje się terminami: katolicyzm, judaizm, luteranizm, prawosławie – charakteryzuje strukturę wyznaniową I Rzeczypospolitej – wyjaśnia, kim byli arianie i przedstawia zasady ich religii – tłumaczy przyczyny niechęci szlachty polskiej wobec arian
|
– nazywa i wskazuje na mapie ziemie zamieszkałe przez przedstawicieli poszczególnych wyznań – wyjaśniazwiązek między narodowością a wyznawaną religią wśród mieszkańców I Rzeczypospolitej |
|
7. Pierwsza wolna elekcja |
– przyczyny elekcyjności tronu polskiego – przebieg pierwszej wolnej elekcji – Artykuły henrykowskie i pacta conventa – następstwa wolnych elekcji |
– poprawnie posługuje się terminem: elekcja – krótko opisuje, dlaczego polskich władców zaczęto wybierać drogą wolnej elekcji – wskazuje Henryka Walezego jako pierwszego króla elekcyjnego |
– poprawnie posługuje się terminami:wolna elekcja,bezkrólewie – podaje i zaznacza na osi czasudatę pierwszej wolnej elekcji – opisuje przebieg pierwszego bezkrólewia i wyjaśnia, kim był interrex |
– przedstawia zasady wyboru monarchy – na podstawie obrazu Canaletta opisujemiejsce i przebieg wolnej elekcji – wyjaśnia skutki wolnych elekcji |
– wymieniawarunki, które musieli spełnić królowie elekcyjni – poprawnie posługuje się terminami:Artykuły henrykowskie, pacta conventa |
– wyjaśnia wpływ Artykułów henrykowskich i pacta conventa na pozycję monarchy w Rzeczypospolitej |
|
Rozdział III. W obronie granic Rzeczypospolitej |
||||||
|
1. Wojny z Rosją |
– wojny Stefana Batorego o Inflanty – dymitriada i polska interwencja w Rosji – pokój w Polanowie
|
– wskazuje na mapie Inflanty i Carstwo Rosyjskie – wymienia Stefana Batorego jako kolejnego po Henryku Walezym władcę Polski – poprawnie posługuje się terminem:hetman |
– opisuje, w jakim celuzostała utworzona piechota wybraniecka – przedstawia, jak zakończyły się wojny o Inflanty prowadzone przez Stefana Batorego – podaje i zaznacza na osi czasu datę bitwy pod Kłuszynem (1610 r.),określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia – opowiada o znaczeniu bitwy pod Kłuszynem – przywołujeStanisława Żółkiewskiego jako dowódcę bitwy pod Kłuszynem – wskazuje na mapie Moskwę i Kłuszyn |
– przedstawia przyczyny najazdu Iwana Groźnego na Inflanty – poprawnie posługuje się terminami:piechota wybraniecka, dymitriada, Kreml, bojar – opisujenastępstwa dymitriady – wskazuje na mapie tereny przyłączone przez Polskę w wyniku interwencji w Rosji (po pokoju w Polanowie i Jamie Zapolskim) |
– opisujeprzyczyny poparciaDymitra Samozwańca przez magnatów i duchowieństwo – wskazuje przyczyny obalenia Dymitra Samozwańca – wyjaśnia cel polskiej interwencji w Rosji – podaje datępodpisania pokoju w Polanowie (1634 r.) |
– ocenia politykę Zygmunta III wobec Rosji – przedstawia postanowienia pokoju w Polanowie |
|
2. Początek wojen ze Szwecją |
– Wazowie na tronie Polski – przyczyny wojen ze Szwecją – wojna o Inflanty – walka o ujście Wisły – skutki wojen polsko-szwedzkich w I poł. XVII w. – Warszawa stolicą Polski |
– wymienia elementy uzbrojenia husarza i pokazuje je na ilustracji – wskazuje na mapie Szwecję, Inflanty i Wisłę – wymienia stolice Polski (Gniezno, Kraków, Warszawa)
|
– wskazuje na mapie Kircholm iPomorze Gdańskie – podaje datę bitwy pod Kircholmem (1605 r.) i nazwisko dowódcy polskich wojsk (Jan Karol Chodkiewicz) – wyjaśnia, dlaczego przeniesiono stolicę z Krakowa do Warszawy |
– charakteryzujeprzyczyny wojen polsko-szwedzkich w XVII w. – poprawnie posługuje się terminem:cło – opowiada przebieg wojny o Inflanty – wskazuje na mapie Oliwę – podaje datę bitwy pod Oliwą (1627 r.) i wyjaśnia znaczenie tego starcia |
– wyjaśnia, dlaczego Zygmunt III Waza utracił tron Szwecji – przedstawia przyczyny zablokowania ujścia Wisły przez Szwedów – tłumaczy, dlaczego Polska często nie wykorzystywała swoich sukcesów militarnych |
– przedstawia postanowienia i podaje daty podpisania rozejmu w StarymTargu(1629 r.) i Sztumskiej Wsi (1635 r.)
|
|
3. Powstanie Chmielnickiego |
– sytuacja Kozaków zaporoskich – powstanie Kozaków na Ukrainie – ugoda w Perejasławiu
|
– wskazuje Bohdana Chmielnickiego jako przywódcę powstania Kozaków na Ukrainie – wymienia elementy uzbrojenia Kozaków i pokazuje je na ilustracji – rozpoznajena ilustracji Kozaka wśród przedstawicieli innych grup społecznych
|
– wyjaśnia, kim byli Kozacy – poprawnie posługuje się terminem:Zaporoże – wskazuje na mapie Ukrainę, Zaporoże i Dzikie Pola – podaje i zaznacza na osi czasu datę wybuchu powstania kozackiego (1648 r.) |
– wyjaśnia, kim byli Kozacy rejestrowi – przedstawia zajęcia i sytuacjęKozaków –wskazuje na mapie najważniejsze bitwy powstania(Żółte Wody, Korsuń, Beresteczko) – uzasadnia tezę, że powstanie Chmielnickiego było wojną domową
|
– przedstawia przyczyny wybuchu powstania na Ukrainie – omawia główne etapy powstania – wyjaśnia, dlaczego powstanie Chmielnickiego przerodziło się w wojnę polsko-rosyjską – wskazuje na mapie Perejasław – podaje i zaznacza na osi czasu datę ugody w Perejasławiu (1654 r.) |
– przedstawia skutkipowstania Chmielnickiego – wskazuje rozejm w Andruszowie jako momentzakończenia powstania i wojny polsko-rosyjskiej (1667 r.) – ocenia politykę szlachty wobec Kozaków
|
|
4. Potop szwedzki |
– przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją – najazd Szwedów na Polskę w latach 1655– 1660 – postawa społeczeństwa polskiego wobec najeźdźcy – skutki potopu
|
– poprawnie posługuje się terminem: potop szwedzki – wskazuje Stefana Czarnieckiego jako bohatera walk ze Szwedami – wymienia obronę Jasnej Góry jako przełomowy moment potopu szwedzkiego – wskazuje na mapie Częstochowę i Inflanty – wyjaśnia, dlaczego najazd Szwedów nazwanopotopem –przedstawia na ilustracji uzbrojenie piechoty szwedzkiej |
– charakteryzuje postaci Stefana Czarnieckiego i Augustyna Kordeckiego – uzasadnia znaczenie bohaterskiej obrony Częstochowy dla prowadzenia dalszej walki z najeźdźcą – podaje i zaznacza na osi czasu daty potopu szwedzkiego (1655–1660 r.) orazpokoju w Oliwie (1660 r.) – charakteryzuje postępowanie Szwedów wobec ludności polskiej |
– poprawnie posługuje się terminem: wojna podjazdowa – wyjaśnia przyczyny prowadzenia wojny podjazdowej przez Polskę – wskazuje na mapie Lwów i Prusy Książęce – przedstawia zobowiązania Jana Kazimierza złożone podczas ślubów lwowskich
|
– wymienia przyczyny wojen polsko-szwedzkich – wyjaśnia przyczyny początkowych niepowodzeń Rzeczypospolitej w czasie potopu szwedzkiego – wymienia postanowienia pokoju w Oliwie
|
– przedstawia skutki potopu szwedzkiego – wskazuje zagrożenie płynące dla Rzeczypospolitej z powodu utraty lenna pruskiego |
|
5. Wojny z Turcją |
– imperium osmańskie – przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Turcją w XVII w. – wojna o Mołdawię – najazd Turków na Polskę w II poł. XVIII w. i jego skutki – odsiecz wiedeńska Jana III Sobieskiego
|
– poprawnie posługuje się terminami: sułtan, husarz, janczar – podaje przyczyny wyprawy Jana III Sobieskiego pod Wiedeń – wskazuje na mapie Wiedeń
|
– poprawnie posługuje się terminami: islam,wezyr – charakteryzuje postaci Jana III Sobieskiegoi Kara Mustafy – podaje i zaznacza na osi czasu daty bitwy pod Chocimiem (1673 r.) orazodsieczy wiedeńskiej (1683 r.) – wymienia skutki wojen z Turcją – wskazuje na mapie Podole, Chocim i Kamieniec Podolski |
– poprawnie posługuje się terminami:haracz,ekspansja – podaje i zaznacza na osi czasu daty najazdu tureckiego i oblężenia Kamieńca Podolskiego (1672 r.) – wskazuje na mapie tereny, na których toczyła się wojna (Podole) oraz miejsca najważniejszych wydarzeń (Cecora Kamieniec Podolski, Chocim) – wymienia przyczyny początkowych niepowodzeń wojsk polskich w walce z Turkami w II poł. XVII w. |
– omawia przyczyny wojen polsko-tureckich w XVII w. – przedstawia walkę Rzeczypospolitej o Mołdawię – wymienia hetmanów Stanisława Żółkiewskiego iJana Karola Chodkiewicza orazbitwy z Turcją, w których dowodzili (Cecora1620 r., obrona Chocimia1621 r.)
|
– opisuje postanowienia traktatu w Buczaczu – przedstawia następstwa wojen polsko-tureckich w XVII w.
|
|
6. Kryzys Rzeczypospolitej |
– skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII w. – sytuacja polityczno-gospodarcza kraju na przełomie XVII i XVIII w.
|
– charakteryzuje XVII stulecie jako czas wielu konfliktów wojennych prowadzonych przez Rzeczpospolitą – wskazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII w.
|
– wymienia skutki wojen toczonych przez Rzeczpospolitą w XVII w., w tym m.in. wyniszczenie kraju i straty terytorialne
|
– poprawnie posługuje się terminem:liberum veto – wskazuje na mapie tereny utracone przez Rzeczpospolitą (Inflanty, Podole, Prusy Książęce, część Ukrainy) – wymienia przyczyny uzależnienia Polski od obcych państw |
– charakteryzuje funkcjonowanie aparatu władzy na przełomie XVII i XVIII w., zwracając uwagęna słabość władzy królewskiej, zrywanie sejmów i wzrost znaczenia magnaterii – wskazuje objawy kryzysu państwa – podaje przyczyny i objawy kryzysu gospodarczego |
– przedstawia przyczyny rokoszu Lubomirskiego – wyjaśnia, dlaczego w Rzeczypospolitej coraz większą rolę zaczynali odgrywać magnaci – wskazuje postać Władysława Sicińskiego, który w 1652 r. doprowadził do pierwszego w historii zerwaniasejmu |
|
7. Barok i sarmatyzm |
– barok– epoka kontrastów – cechy charakterystyczne stylu barokowego – architektura i sztuka barokowa – Sarmaci i ich obyczaje |
– opowiada o sposobach spędzania czasu wolnego przez szlachtę na przełomie XVII i XVIII w. – wskazuje pozytywne i negatywne cechy szlachty polskiej tego okresu – wymienia najwybitniejsze dzieła sztuki barokowej w Polsce i Europie (np. Wersal, pałac w Wilanowie) |
– poprawnie posługuje się terminem:barok – zaznacza na osi czasu epokę baroku – wymienia dwie–trzy cechy charakterystyczne architektury barokowej – z ilustracji przedstawiających zabytki wybiera te, które zostały zbudowane w stylu barokowym – wyjaśnia, czym były kalwarie |
– charakteryzuje malarstwo i rzeźbę epoki baroku – charakteryzuje ideologię sarmatyzmu – wyjaśnia pochodzenie terminusarmatyzm – wyjaśnia znaczenie określenia „złota wolność szlachecka” –opisuje strój sarmacki na podstawie ilustracji |
– poprawnie posługuje się terminami:putto, ornament – wyjaśnia genezę epoki baroku – wskazuje wpływ rosnącej pobożności na architekturę i sztukę epoki – wskazuje następstwa bezkrytycznego stosunku szlachty do ustroju państwa |
– wyjaśnia, na czym polega związek kultury barokowej z ruchem kontrreformacyjnym – charakteryzuje barok jako epokę kontrastów
|
|
Rozdział IV. Od absolutyzmu do republiki |
||||||
|
1. Monarchia absolutna we Francji |
– Edykt nantejski i jego skutki – umacnianie władzy monarchy we Francji – rządy absolutne Ludwika XIV – Francja potęgą militarną i gospodarczą
|
– krótko opisuje zakres władzy króla w monarchii absolutnej – przywołuje postać Ludwika XIV jako władcy absolutnego – wskazuje na mapie Francję
|
– poprawnie posługuje się terminem:monarchia absolutna – wymienia uprawnienia monarchy absolutnego – wyjaśnia, dlaczego Ludwika XIV określano mianem Króla Słońce – wskazuje czas panowania Ludwika XIV (XVII w.) – opisuje życiu w Wersalu w czasach Ludwika XIV |
– poprawnie posługuje się terminami: manufaktura, cło, import, eksport – wyjaśnia, dlaczego Francja była europejską potęgą – przedstawia, w jaki sposób doszło do wzmocnienia władzy królewskiej we Francji
|
– poprawnie posługuje się terminem:hugenoci – opisuje, jak zakończyły się wojny religijne we Francji (przywołuje Edykt nantejski) – omawia politykę gospodarczą ministra Colberta – opowiada o twórczości Moliera |
– przedstawia działania kardynała Richelieu zmierzające do wzmocnienia pozycji monarchy – wskazuje pozytywne i negatywne strony panowania Ludwika XIV |
|
2. Monarchia parlamentarna w Anglii |
– absolutyzm angielski – konflikt Karola I z parlamentem – dyktatura Olivera Cromwella – ukształtowanie się monarchii parlamentarnej
|
– wskazuje na mapie Anglię i Londyn – przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: parlament – wskazuje organy władzy w monarchii parlamentarnej |
– poprawnie posługuje się terminem:monarchia parlamentarna – wskazuje Anglię jako kraj o ustroju monarchii parlamentarnej – wymienia i krótko charakteryzujepostaciKarola I Stuarta, Olivera Cromwella i Wilhelma Orańskiego – przedstawia zakres władzy dyktatora |
– wyjaśnia przyczyny konfliktu Karola I z parlamentem – przedstawia Deklarację praw narodu angielskiego – charakteryzuje ustrój monarchii parlamentarnej
|
– poprawnie posługuje się terminami:purytanie, nowa szlachta, rojaliści – przedstawia postaćOlivera Cromwella i jego dokonania – wskazuje1689 r. jako czas ukształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii |
– wymienia główne etapy kształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii – porównuje ustrój monarchii parlamentarnej i monarchii absolutnej
|
|
3. Oświecenie w Europie |
– ideologia oświecenia – wybitni myśliciele doby oświecenia – trójpodział władzy według Monteskiusza – najważniejsze dokonania naukowe oświecenia –architektura oświeceniowa
|
– poprawnie posługuje się terminem:oświecenie – zaznacza na osi czasu epokę oświecenia – podaje przykład dokonania naukowegolub technicznego epoki oświecenia (np. termometr lekarski, maszyna parowa)
|
– poprawnie posługuje się terminem:klasycyzm – wymienia przykłady budowli klasycystycznych w Polsce i Europie – charakteryzuje styl klasycystyczny – z ilustracji przedstawiających zabytki wybiera te, które zostały zbudowane w stylu klasycystycznym – wymienia najważniejsze dokonania naukowe i techniczne epoki oświecenia – tłumaczy, dlaczego nowa epoka w kulturze europejskiej została nazwana oświeceniem |
– charakteryzuje ideologię oświecenia – przedstawia postać Monteskiusza i wyjaśnia, na czym polegała opracowana przez niego koncepcja trójpodziału władzy
|
– przedstawia postaci Woltera i Jana Jakuba Rousseau – poprawnie posługuje się terminem:ateizm – omawia koncepcję umowy społecznej zaproponowaną przez Jana Jakuba Rousseau – wyjaśnia przyczyny krytyki absolutyzmu i Kościoła przez filozofów doby oświecenia
|
– wskazuje wpływ dokonań naukowych i technicznych na zmiany w życiu ludzi – przedstawia zasługi Denisa Diderota dla powstania Wielkiej encyklopedii francuskiej
|
|
4. Nowe potęgi europejskie |
– absolutyzm oświecony – narodziny potęgi Prus – monarchia austriackich Habsburgów – Cesarstwo Rosyjskie w XVIII w. |
– wskazuje na mapie Rosję, Austrię i Prusy w XVIII w. – wymienia Marię Teresę, Józefa II, Piotra I i Fryderyka Wielkiego jako władców Austrii, Rosji i Prus – wskazujeRosję, Austrię i Prusy jako potęgi europejskie XVIII stulecia
|
– poprawnie posługuje się terminami:absolutyzm, absolutyzm oświecony – podaje przykłady reform w monarchiach absolutyzmu oświeconego – wskazuje wpływ ideologii oświecenia na reformy w krajach absolutyzmu oświeconego – wskazuje na mapiePetersburg jako nową stolicę Rosji |
– wymienia reformy przeprowadzone w Rosji, Austrii i Prusach – wyjaśnia, dlaczego monarchowie absolutyzmu oświeconego nazywali siebie „sługami ludu” – wyjaśnia związki między pojawieniem się nowych potęg w Europie Środkowej a sytuacją w Rzeczypospolitej |
– charakteryzuje reformy przeprowadzone w Rosji, Austrii i Prusach – wyjaśnia wpływ reform na wzrost znaczenia tych państw – opisujeskutkiuzyskania przez Rosję dostępu do Bałtyku |
– porównuje monarchię absolutną z monarchią absolutyzmu oświeconego – podaje daty powstania Królestwa Pruskiego(1701 r.) i Cesarstwa Rosyjskiego (1721 r.)
|
|
5. Stany Zjednoczone Ameryki |
– kolonie brytyjskie w Ameryce Północnej – konflikt kolonistów z rządem brytyjskim – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych – ustrój polityczny USA |
– wskazuje na mapie Stany Zjednoczone – określa czas powstania Stanów Zjednoczonych – wymienia Tadeusza Kościuszkę i Kazimierza Pułaskiego jako polskich bohaterów walki o niepodległość USA – przywołuje postaćJerzego Waszyngtona jako pierwszego prezydenta USA |
– poprawnie posługuje się terminami:kolonia, konstytucja – wskazuje na mapie kolonie brytyjskie w Ameryce Północnej – wymienia strony konfliktu w wojnie o niepodległość Stanów – podaje i zaznacza na osi czasu datę uchwalenia konstytucji USA – pierwszej takiej ustawy na świecie (1787 r.) – wyjaśnia, dlaczego Amerykanie mówią w języku angielskim – porównuje pierwszą flagę USA z flagą współczesną, wskazując zauważone podobieństwa i różnice |
– przedstawia przyczyny wybuchu wojny między kolonistami a rządem brytyjskim – opisujewydarzenie zwane bostońskim piciem herbaty – poprawnie posługuje się terminem:bojkot – podaje i zaznacza na osi czasu datę powstania Stanów Zjednoczonych (4 lipca 1776 r.) – charakteryzuje znaczenieDeklaracji niepodległości – przedstawia udział Polaków w walce o niepodległość USA |
– przedstawia najważniejsze etapy walki o niepodległość USA – wskazuje na mapie Boston, Filadelfię i Yorktown – omawia zasługi Jerzego Waszyngtona dla powstania USA – opisujeidee oświeceniowezapisane w konstytucji USA – wymienia miejsca związane z udziałem Polaków w wojnie o niepodległość USA |
– poprawnie posługuje się terminami: Kongres,Izba Reprezentantów – charakteryzuje ustrój polityczny USA |
|
Rozdział V. Upadek Rzeczypospolitej |
||||||
|
1. Rzeczpospolitapod rządami Wettinów |
– unia personalna z Saksonią – początek ingerencji Rosji w sprawy Polski – podwójna elekcja w 1733 r. – rządy Augusta III – projekty reform Rzeczypospolitej
|
– wymienia Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa jako monarchów sprawujących władzę w Polsce na początku XVIII w. – opisuje konsekwencje wyboru dwóch władców jednocześnie |
– poprawnie posługuje się terminami:unia personalna,anarchia – wskazuje na mapie Saksonię – wymienia przyczyny anarchii w Polsce – przedstawia Stanisława Konarskiego jako reformatora Rzeczypospolitej i krótko opisujepropozycje jego reform |
– poprawnie posługuje się terminami:konfederacja, liberum veto, wolna elekcja,przywileje, złota wolność szlachecka – wyjaśnia sens powiedzeń: Od Sasa do Lasa i Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa – przedstawia postać Stanisława Leszczyńskiego – charakteryzuje projekty reform w I poł. XVIII w. |
– przedstawia genezę i postanowienia sejmu niemego – podaje i zaznacza na osi czasu datę obrad sejmu niemego (1717 r.) – wyjaśnia przyczynę ingerencji Rosji w sprawy Polski – opisuje pozytywne i negatywne skutkirządów Augusta III |
– charakteryzuje okres rządów Augusta II Mocnego – wskazuje reformy niezbędne dla wzmocnienia Rzeczypospolitej
|
|
2. Pierwszy rozbiór Polski |
– Stanisław August Poniatowski królem Polski – pierwsze reformy nowego władcy – konfederacja barska – I rozbiór Polski |
– poprawnie posługuje się terminem: rozbiory Polski – podaje i zaznacza na osi czasu datę pierwszego rozbioru Polski (1772 r.) – wymienia państwa, które dokonały pierwszego rozbioru Polski i wskazuje je na mapie – przywołuje postaćStanisława Augusta Poniatowskiego jako ostatniego króla Polski |
– charakteryzuje postać Stanisława Augusta Poniatowskiego – wskazuje na mapie ziemie utracone przez Polskę podczas pierwszego rozbioru – przedstawiaprzyczyny pierwszego rozbioru Polski – ocenia postawę Tadeusza Rejtana – poprawnie posługuje się terminami:ambasador, emigracja
|
– opisuje okoliczności wyboru Stanisława Augusta na króla Polski – wymienia reformy Stanisława Augusta w celu naprawy oświaty i gospodarki w II poł. XVIII w. – wskazuje następstwa konfederacji barskiej – porównuje postawy rodaków wobec rozbioru państwa na podstawie analizy obrazu Jana Matejki Rejtan – Upadek Polski |
– poprawnie posługuje się terminem:prawa kardynalne – podaje datę zawiązania konfederacji barskiej (1768 r.) – przedstawia cel walki konfederatów barskich – opowiada o przebiegu i decyzjach sejmu rozbiorowego
|
– przedstawia przyczyny zawiązania konfederacji barskiej |
|
3. Kultura polskiego oświecenia |
– literatura okresu oświecenia – Teatr Narodowego i jego zadania – mecenat Stanisława Augusta Poniatowskiego – architektura i sztuka klasycystyczna w Polsce – reforma szkolnictwa w Polsce |
– wskazuje Stanisława Augusta jako oświeceniowego mecenasa sztuki – podaje przykład zasług ostatniego króla dla rozwoju kultury polskiej – poprawnie posługuje się terminem:szkoła parafialna – podaje przykłady przedmiotów nauczanych w szkołach parafialnych
|
– poprawnie posługuje się terminem:obiady czwartkowe – przedstawia przyczyny powołania Komisji Edukacji Narodowej – wskazuje cel wychowania i edukacji młodzieży w XVIII w.
|
– charakteryzuje architekturę i sztukę klasycystyczną – podaje przykłady budowli klasycystycznych – charakteryzuje twórczość Ignacego Krasickiego – przedstawia zadania Teatru Narodowego i czasopisma „Monitor” – omawia zmiany wprowadzone w polskim szkolnictwie przezKEN |
– wymienia pisarzy politycznych II poł. XVIII w.(Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic) oraz ich propozycje reform – przedstawia zasługi Stanisława Augusta dla rozwoju kultury i sztuki oświecenia – wymienia malarzy tworzących w Polsce (Canaletto, Marcello Bacciarelli) – wyjaśnia, dlaczego obrazy Canaletta są ważnym źródłem wiedzy historycznej |
– charakteryzuje twórczość Juliana Ursyna Niemcewicza i Wojciecha Bogusławskiego – podaje przykłady budowli klasycystycznych w swoim regionie
|
|
4. Sejm Wielki i Konstytucja 3 Maja |
– reformy Sejmu Wielkiego – Konstytucja 3 Maja – wojna polsko-rosyjska w 1792 r. – drugi rozbiór Polski |
– poprawnie posługuje się terminem:konstytucja – podaje i zaznacza na osi czasu datę uchwalenia Konstytucji 3 maja (1791 r.) – wymienia państwa, które dokonały drugiego rozbioru Polski – na obrazie Jana Matejki Konstytucja 3 maja 1791roku wskazuje współtwórców konstytucji: Stanisława Augusta Poniatowskiego i Stanisława Małachowskiego |
– podaje i zaznacza na osi czasu daty obrad Sejmu Wielkiego (1788–1792 r.) i drugiego rozbioru (1793 r.) – wymienia najważniejsze reformy Sejmu Czteroletniego – wymienia najważniejszepostanowienia Konstytucji 3 maja(zniesienie liberum veto i wolnej elekcji) – wskazuje na mapie ziemie utracone przez Polskę podczas drugiego rozbioru |
– charakteryzuje postać Stanisława Małachowskiego – opisuje sytuację w Polsce po pierwszym rozbiorze – podaje cel obrad Sejmu Wielkiego – przedstawia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i podajejej datę(1792 r.) – wskazuje na mapie Targowicę, Dubienkę i Zieleńce
|
– opisuje najważniejsze reformy Sejmu Czteroletniego – charakteryzuje ustrój polityczny wprowadzony przez Konstytucję 3 maja – przedstawia genezę ustanowienia Orderu Virtuti Militari – opisuje przebieg wojny polsko-rosyjskiej (1792 r.), – przedstawia postanowienia sejmu w Grodnie |
– charakteryzuje zmiany wprowadzone przez Konstytucję 3 maja i wskazuje ich skutki
|
|
5. Powstanie kościuszkowskie i trzeci rozbiór Polski |
– wybuch powstania kościuszkowskiego – Uniwersał połaniecki – przebieg powstania – trzeci rozbiór Polski |
– poprawnie posługuje się terminami:naczelnik,kosynierzy, zaborcy – wskazuje Tadeusza Kościuszkę jako naczelnika powstania – wymienia państwa, które dokonały trzeciego rozbioru Polski |
– charakteryzuje postać Tadeusza Kościuszki – poprawnie posługuje się terminem: insurekcja – podaje i zaznacza na osi czasu daty insurekcji kościuszkowskiej (1794 r.) oraz trzeciego rozbioru Polski (1795 r.) – wymienia przyczyny wybuchu i upadku powstania kościuszkowskiego – wskazuje na mapieKraków i tereny utracone przez Polskę podczas trzeciego rozbioru |
– charakteryzuje postaćWojciecha Bartosa – opowiada o bitwie pod Racławicami i przedstawia jej znaczenie – wskazuje na mapie Racławice i Połaniec – wyjaśnia, dlaczego Kościuszkozdecydował się wydać Uniwersał połaniecki – wskazuje następstwa upadku powstania kościuszkowskiego |
– poprawnie posługuje się terminem:uniwersał – przedstawia zapisy Uniwersału połanieckiego – opisujeprzebieg powstania kościuszkowskiego ipodajejego najważniejsze wydarzenia w kolejności chronologicznej – wskazuje na mapie Maciejowice i przedstawia znaczenie tej bitwy dla losów powstania |
– wymienia najważniejsze przyczyny upadku Rzeczypospolitej w XVIII w.
|
|
Rozdział VI. Rewolucja francuska i okres napoleoński |
||||||
|
1. Rewolucja francuska |
– sytuacja we Francji przed wybuchem rewolucji burżuazyjnej – stany społeczne we Francji – wybuch rewolucji francuskiej – uchwalenie Deklaracji praw człowieka i obywatela – Francja monarchią konstytucyjną
|
– wskazuje na mapie Francję i Paryż – poprawnie posługuje się terminami:konstytucja, rewolucja, Bastylia – podaje wydarzenie, które rozpoczęło rewolucję francuską – wyjaśnia, dlaczego Francuzi obchodzą swoje święto narodowe 14 lipca |
– poprawnie posługuje się terminami:burżuazja, Stany Generalne – wymienia i charakteryzuje stany społeczne we Francji – podaje i zaznacza na osi czasu datę wybuchu rewolucji burżuazyjnej we Francji (14 lipca 1789 r.) – charakteryzuje postać Ludwika XVI
|
– przedstawia przyczyny wybuchu rewolucji burżuazyjnej – opisuje położenie stanów społecznych we Francji – wyjaśnia zadania Konstytuanty – przedstawia najważniejsze zapisy Deklaracji praw człowieka i obywatela – poprawnie posługuje się terminem: monarchia konstytucyjna |
– przedstawia sytuację weFrancji przez wybuchem rewolucji – opisujedecyzje Konstytuanty podjęte po wybuchu rewolucji i wskazuje ich przyczyny – podaje datę uchwalenia konstytucji francuskiej (1791 r.) – charakteryzuje ustrój Francji po wprowadzeniukonstytucji |
– przedstawia okoliczności i cel powstania Zgromadzenia Narodowego – wyjaśnia ponadczasowe znaczenie Deklaracji praw człowieka i obywatela |
|
2. Republika Francuska |
– Francja republiką – terror jakobinów – upadek rządów jakobinów
|
– poprawnie posługuje się terminami:gilotyna, terror – przedstawia okoliczności stracenia Ludwika XVI
|
– przedstawia przyczyny obalenia władzy Ludwika XVI – poprawnie posługuje się terminem:republika – charakteryzuje postać Maksymiliana Robespierre’a – wskazuje na mapie państwa, z którymi walczyła rewolucyjna Francja
|
– poprawnie posługuje się terminami:jakobini,dyrektoriat – opisuje rządy jakobinów – wyjaśnia, dlaczego rządy jakobinów nazwano Wielkim Terrorem – przedstawia, w jaki sposób jakobinów odsunięto od władzy –charakteryzuje rządy dyrektoriatu |
– poprawnie posługuje się terminem:radykalizm – wyjaśnia na przykładzie postaci Maksymiliana Robespierre’a sens powiedzenia:Rewolucja pożera własne dzieci – przedstawia skutki rządów jakobinów – wyjaśnia przyczyny upadkurządów jakobinów |
– wyjaśnia, dlaczego jakobini przejęli rządy we Francji – ocenia terror jako narzędzie walki politycznej |
|
3. Epoka Napoleona Bonapartego |
– obalenie rządów dyrektoriatu – Napoleon Bonaparte cesarzem Francuzów – Kodeks Napoleona – Napoleon u szczytu potęgi
|
– charakteryzuje krótko postać Napoleona Bonapartego jako cesarza Francuzów i wybitnego dowódcę – określa I poł. XIX w. jako epokę napoleońską –przedstawia na infografice uzbrojenie żołnierzy epoki napoleońskiej
|
– wskazuje na mapie państwa, z którymi toczyła wojny napoleońska Francja – podaje datę decydującej bitwy pod Austerlitz i wskazuje tę miejscowość namapie – poprawnie posługuje się terminem:zamach stanu – przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Napoleona – wskazuje na mapie tereny zależne od Francji |
– przedstawia położenie Francji w Europie podczas rządów dyrektoriatu – poprawnie posługuje się terminem:blokada kontynentalna – wyjaśnia przyczyny wprowadzenia blokady kontynentalnej przeciw Anglii – charakteryzuje Kodeks Napoleona i podaje datę jego uchwalenia (1804 r.) – wymienia reformy wprowadzone przez Napoleona |
– wyjaśnia przyczyny niezadowolenia społecznego podczas rządów dyrektoriatu – przedstawia etapy kariery Napoleona – podaje datę koronacji cesarskiej Napoleona (1804 r.) – wyjaśnia, dlaczego Napoleon koronował się na cesarza Francuzów – podaje datę pokoju w Tylży (1807 r.) i przedstawia jego postanowienia |
– opisuje okoliczności powstania i charakter Związku Reńskiego
|
|
4. Upadek Napoleona |
– wyprawa na Rosję – odwrót Wielkiej Armii – bitwa pod Lipskiem i klęska cesarza
|
– poprawnie posługuje się terminem: Wielka Armia – wskazuje na mapie Rosję i Moskwę – opisuje, jak zakończyła się wyprawa Napoleona na Rosję
|
– przedstawia przyczyny wyprawy Napoleona na Rosję – opisuje, w jakich warunkach atmosferycznych wycofywała się Wielka Armia – wyjaśnia, dlaczego bitwa pod Lipskiem została nazwana „bitwą narodów” – wskazuje na mapiepaństwa koalicji antyfrancuskiej, Elbę i Lipsk |
– poprawnie posługuje się terminami: taktyka spalonej ziemi, wojna podjazdowa, abdykacja – przedstawia strategię obronną Rosji – opisujeskutkiwyprawy Napoleona na Rosję – podaje datę bitwy pod Lipskiem (1813 r.) – przedstawia skutkiklęski Napoleona pod Lipskiem |
– omawia przebieg kampanii rosyjskiej Napoleona – podaje datę bitwy pod Borodino (1812 r.) – wskazuje na mapie Borodino – omawia, jak przebiegał odwrót Wielkiej Armii |
– przedstawia przyczyny klęski Napoleona |
|
5. Legiony Polskie we Włoszech |
– Polacy po utracie niepodległości – utworzenie Legionów Polskich we Włoszech – organizacja i zasady życia legionowego – udział legionistów w wojnach napoleońskich |
– wymienia państwa zaborcze – wyjaśnia, kim byli Jan Henryk Dąbrowski i Józef Wybicki – podaje nazwęhymnu Polski i wskazuje jego związek z Legionami Polskimi we Włoszech
|
– poprawnie posługuje się terminami:legiony, emigracja – podaje i zaznacza na osi czasu datę utworzenia Legionów Polskich we Włoszech (1797 r.) – wskazuje na mapie Włochy, Francję i San Domingo – przedstawia cel utworzeniaLegionów Polskich i opisuje walki z ich udziałem |
– wyjaśnia, dlaczego Polacy wiązali nadzieję na niepodległość z Napoleonem – opisuje udział legionistów w wojnach napoleońskich – przedstawia powody wysłania legionistów na San Domingo
|
– opisujepołożenie ludności polskiej po utracie niepodległości – charakteryzuje zasady obowiązujące w Legionach Polskich – wyjaśnia, dlaczego Legiony były szkołą patriotyzmu i demokracji
|
– wskazuje, w jaki sposób i skąd rekrutowano żołnierzy do polskich oddziałów wojskowych
|
|
6. Księstwo Warszawskie |
– utworzenie Księstwa Warszawskiego – konstytucja Księstwa Warszawskiego – Polacy pod rozkazami Napoleona – upadek Księstwa Warszawskiego
|
– wskazuje na mapie Księstwo Warszawskie – podaje przyczyny likwidacji Księstwa Warszawskiego |
– przedstawia okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego, – wskazuje na mapie Tylżę – podaje i zaznacza na osi czasu daty utworzenia i likwidacji Księstwa Warszawskiego (1807 r., 1815 r.)
|
– charakteryzuje postać księcia Józefa Poniatowskiego – przedstawia okoliczności powiększenia terytorium Księstwa Warszawskiego – wskazuje na mapie Raszyn – wyjaśnia znaczenie mitu napoleońskiego dla podtrzymania pamięci o Legionach
|
– omawia zapisy konstytucji Księstwa Warszawskiego – wskazuje związek między zapisami konstytucji Księstwa Warszawskiego a ideami rewolucji francuskiej – wskazuje na mapie Somosierrę – opowiada o szarży polskich szwoleżerów pod Somosierrą i wskazuje jej znaczenie dla toczonych walk |
– wymienia bitwy stoczone przez napoleońską Francję z udziałem Polaków – podaje datę bitwy pod Raszynem (1809 r.) |
Roczny plan pracy z historii w szkole podstawowej w klasie 7. Wymagania na poszczególne oceny
|
|
Temat lekcji |
Zagadnienia, materiał nauczania |
Wymagania na poszczególne oceny |
|||||
|
|
dopuszczająca |
dostateczna |
dobra |
bardzo dobra |
celująca |
|||
|
|
ROZDZIAŁ I: EUROPA PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM |
|||||||
|
|
1. Kongres wiedeński |
1. Początek kongresu 2. „Sto dni” Napoleona 3. Postanowienia kongresu 4. Zmiany granic 5. Święte Przymierze |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: restauracja, legitymizm, równowaga europejska – zna daty obrad kongresu wiedeńskiego (1814–1815) – wskazuje na mapie państwa decydujące na kongresie wiedeńskim – podaje przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:abdykacja, Święte Przymierze – zna daty: bitwy pod Waterloo – prezentuje główne założenia ładu wiedeńskiego – przedstawia decyzje kongresu dotyczące ziem polskich |
Uczeń: – zna datę„stu dni”Napoleona – identyfikuje postacie: Aleksandra I, Charles’a Talleyranda,Klemensa von Metternicha – omawia przebieg „stu dni” Napoleona – przedstawia okoliczności powstania Świętego Przymierza |
Uczeń: – identyfikuje postacie:Roberta Stewarta Castlereagha, Franciszka I, Fryderyka Wilhelma III – wskazuje na mapie zmiany terytorialne – przedstawia cele |
Uczeń: – ocenia postawę Napoleona – ocenia zasady, – ocenia działalność Świętego Przymierza |
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Jak obradował kongres |
1. Dlaczego Wiedeń? 2. Przebieg obrad 3. Główni bohaterowie wiedeńscy |
|
Uczeń: – wyjaśnia, dlaczego Wiedeń stał się miejscem obrad kongresu |
Uczeń: – opisuje przebieg obrad kongresu wiedeńskiego – charakteryzuje głównych uczestników kongresu
|
Uczeń: – przedstawia znaczenie regulaminu dyplomatycznego – wyjaśnia rolę kongresu wiedeńskiego w procesie likwidacji niewolnictwa |
Uczeń: – ocenia rolę kongresu wiedeńskiego w dziejach Europy |
|
|
|
2. Rewolucja przemysłowa |
1. Narodziny przemysłu 2. Rewolucja przemysłowa na świecie 3. Maszyna parowa i jej zastosowanie 4. Narodziny elektrotechniki 5. Skutki rewolucji przemysłowej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: industrializacja, rewolucja przemysłowa, maszyna parowa – zna datę udoskonalenia maszyny parowej (1763) – identyfikuje postać Jamesa Watta – wymienia przyczyny rewolucji przemysłowej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: manufaktura, fabryka, urbanizacja, kapitał, kapitaliści, robotnicy, proletariat – identyfikuje postacie: Samuela Morse’a, George’a Stephensona – wymienia gałęzie przemysłu, które rozwinęły się dzięki zastosowaniu maszyny parowej – omawia wpływ zastosowania maszyny parowej na rozwój komunikacji |
Uczeń: – zna daty:skonstruowania silnika elektrycznego (1831), skonstruowania telegrafu (1837) – identyfikuje postać Michaela Faradaya – wskazuje na mapie państwa, na których terenie rozwinęły się w XIX w. najważniejszezagłębia przemysłowe Europy – wyjaśnia okoliczności narodzin przemysłu w XIX w. –przedstawia konsekwencje zastosowania maszyny parowej dla rozwoju przemysłu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: cywilizacja przemysłowa, metropolia – zna datę pierwszego telegraficznego połączenia kablowego między Ameryką i Europą (1866) – przedstawia gospodarcze – wyjaśnia znaczenie wynalezienia elektryczności dla rozwoju przemysłu |
Uczeń: – identyfikuje postacie: Thomasa Newcomena, Charlesa Wheatsone’a, Thomasa Davenporta – wyjaśnia okoliczności narodzin przemysłu w XIX w. – opisuje sposób działania maszyny parowej – ocenia gospodarcze |
|
|
|
3. Nowe idee polityczne
|
1. Liberalizm 2. Konserwatyzm 3. Idee narodowe 4. Początki ruchu robotniczego 5. Czartyzm 6. Socjalizm
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ideologia, proletariat, ruch robotniczy, strajk, związek zawodowy – identyfikuje postać Adama Smitha |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:liberalizm, konserwatyzm, socjalizm – identyfikuje postacie: Edmunda Burke’a, Karola Marksa – przedstawia okoliczności narodzin liberalizmu, konserwatyzmu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wolna konkurencja, komunizm, idee narodowe – identyfikuje postacie: Giuseppe Mazziniego, Henriego de Saint– |
Uczeń: – zna datę wydania Manifestu komunistycznego (1848) – przedstawia okoliczności narodzin liberalizmu, konserwatyzmu – wyjaśnia różnice między socjalistami |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: czartyzm, falanster – zna daty: ruchu czartystów (1836–1848) – opisuje narodziny ruchu czartystów, ich postulaty oraz skutki działalności – ocenia wpływ nowych ideologii |
|
|
|
4. Przeciwko Świętemu Przymierzu |
1. Walka z ładem wiedeńskim 2. Niepodległość Grecji 3. Początek Wiosny Ludów 4. Wystąpienia 5. Parlament frankfurcki 6. Powstanie węgierskie 7. Wiosna Ludów we Włoszech 8. Wojna krymska |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Wiosna Ludów – zna datę Wiosny Ludów (1848–1849) – wskazuje na mapie państwa, w których wybuchła Wiosna Ludów; –wymienia przyczyny Wiosny Ludów |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja lipcowa, rewolucja lutowa, parlament frankfurcki – zna daty: rewolucji lipcowej we Francji (1830), wybuchu Wiosny Ludów – identyfikuje postacie: Mikołaja I,Ludwika Napoleona Bonapartego, Franciszka Józefa I – wskazuje na mapie państwa, które uzyskałyniepodległość – przedstawia przyczyny i przejawy walki z ładem wiedeńskim – przedstawia skutki Wiosny Ludów we Francji, Prusach, Austrii, na Węgrzech i w państwach włoskich |
Uczeń: – zna daty: uzyskania niepodległości przez Grecję (1829), powstania w Belgii (1830), zwołania parlamentu frankfurckiego – identyfikuje postacie: Klemensa von Metternicha, Aleksandra II – wskazuje na mapiepaństwa, w których w latach 1815–1847wybuchły rewolucje i powstania narodoweoraz państwa zaangażowane – omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji lipcowej we Francji – wymienia przyczynyi skutki wojny krymskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:dekabryści, bankiety – zna daty: wybuchu antytureckiego powstania w Grecji (1821–1822), powstania dekabrystów (XII 1825),uznania niepodległości Belgii (1831), wybuchu Wiosny Ludów – identyfikuje postacie: Karola X, Ludwika Filipa, Lajosa Kossutha, Józefa Bema Karola Alberta – przedstawia cele, przebieg i skutki powstania dekabrystów – opisuje przebieg Wiosny Ludów we Francji, Prusach, Austrii, na Węgrzech i w państwach włoskich |
Uczeń: – przedstawia przebieg i skutki walki Greków – ocenia znaczenie Wiosny Ludów dla państw i narodóweuropejskich – omawia rolę parlamentu frankfurckiego |
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I |
|||||||
|
|
ROZDZIAŁ II: ZIEMIE POLSKIE POKONGRESIE WIEDEŃSKIM |
|||||||
|
|
1. Po upadku Księstwa Warszawskiego |
1. Podział ziem polskich 2. Rzeczpospolita Krakowska 3. Wielkie Księstwo Poznańskie 4. Sytuacja gospodarcza 5. Sytuacja gospodarcza 6. Kultura |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu uwłaszczenie – zna datę powstania Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wskazuje na mapie podział ziem polskich po kongresie wiedeńskim
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu ziemie zabrane – zna daty: reformy uwłaszczeniowej – charakteryzuje ustrój Wielkiego Księstwa Poznańskiego – opisuje ustrój Rzeczypospolitej Krakowskiej – charakteryzuje rozwój gospodarczy zaboru pruskiego – opisuje sytuację gospodarczą w zaborze austriackim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu protektorat – zna daty: nadania wolności osobistej chłopom w zaborze pruskim (1807), powołania sejmu prowincjonalnego w Wielkim Księstwie Poznańskim (1824) – identyfikuje postacie: Antoniego Radziwiłła, Edwarda Raczyńskiego, Tytusa Działyńskiego, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego – omawia proces uwłaszczania chłopów w zaborze pruskim
|
Uczeń: – zna datę otwarcia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie (1817) – porównuje sytuację gospodarczą ziem polskich pod zaborami – przedstawia warunki rozwoju polskiej kultury
|
Uczeń – zna datę wprowadzenia obowiązku szkolnego w zaborze pruskim (1825) – ocenia skutki reformy uwłaszczeniowej – ocenia politykę władz zaborczych wobec Polaków
|
|
|
|
2. W Królestwie Polskim |
1. Konstytucja Królestwa Polskiego 2. Namiestnik 3. Gospodarka Królestwa Polskiego 4. Kultura 5. Opozycja legalna 6. Tajne spiski |
Uczeń: – zna datę nadania konstytucji Królestwu Polskiemu (1815) – identyfikuje postacie: Adama Mickiewicza, Piotra Wysockiego – wskazuje na mapie zasięg Królestwa Polskiego – wymienia organy władzy określone
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kaliszanie, konspiracja – zna daty: objęcia władzy przez Mikołaja I (1825), zawiązania Sprzysiężenia Podchorążych (1828) – charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego – opisuje rozwój przemysłu w Królestwie Polskim – omawia rozwój kultury i edukacji – wymienia przykładyorganizacji spiskowych i ich cele |
Uczeń: – zna daty: otwarcia uniwersytetu – identyfikuje postacie: Józefa Zajączka, Juliana Ursyna Niemcewicza, Adama Jerzego Czartoryskiego, Wincentego i Bonawentury Niemojowskich – wskazuje na mapie najważniejsze okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim – przedstawia reformy gospodarcze Franciszka Ksawerego Druckiego–Lubeckiego – przedstawia sytuację na wsi w Królestwie Polskim |
Uczeń: – zna daty: powstania Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (1825), wystąpienia kaliszan (1820) – identyfikuje postacie: Stanisława Kostki Potockiego, Tadeusza Czackiego, Tomasza Zana – wskazuje na mapie Kanał Augustowski – wyjaśnia, jaką rolę w życiu Królestwa Polskiego pełnił wielki książę Konstanty –charakteryzujedziałalność kulturalno–oświatową Polaków na ziemiach zabranych – przedstawia okoliczności powstania opozycji legalnej i cele jej działalności – opisuje okoliczności powstania organizacji spiskowych |
Uczeń: – wymienia wady – ocenia rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego – omawia różnice pomiędzy opozycją legalną i nielegalną w Królestwie Polskim – ocenia stosunek władz carskich do opozycji legalnej i nielegalnej |
|
|
|
3. Powstanie listopadowe |
1. Wybuch powstania 2. Od negocjacji do detronizacji 3. Wojna polsko––rosyjska 4. Wodzowie powstania listopadowego 5. Walki poza Królestwem
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu noc listopadowa – zna daty: wybuchu powstania listopadowego (29/30 XI 1830), bitwy pod Olszynką Grochowską (II 1831), wojny polsko– – identyfikuje postacie: Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego – wymienia przyczyny powstania listopadowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dyktator, detronizacja – zna daty: detronizacji Mikołaja I i zerwania unii z Rosją (25 I 1831),bitwy pod Ostrołęką (V 1831),bitwy o Warszawę (6–7 IX 1831) – wskazuje na mapie miejscanajważniejszych bitew powstania listopadowego – wyjaśnia, jakie znaczenie dla powstania listopadowego miała detronizacja cara Mikołaja I – omawia przyczyny klęski powstania listopadowego |
Uczeń: – zna daty: przejęcia dyktatury przez Józefa Chłopickiego (XII 1830), – identyfikuje postacie: Ignacego Prądzyńskiego, Emilii Plater, Józefa Bema, Iwana Dybicza, Iwana Paskiewicza – wskazuje na mapie tereny poza Królestwem Polskim,na których toczyły się walki podczas powstaniaw latach 1830–1831 – opisuje przebieg nocy listopadowej – charakteryzuje poczynania władz powstańczych do wybuchy wojny polsko–rosyjskiej – opisuje przebieg wojny polsko– |
Uczeń: – zna daty: bitwy pod Stoczkiem (II 1831), bitew pod Wawrem – identyfikuje postacie: Józefa Sowińskiego, Jana Skrzyneckiego, Jana Krukowieckiego, Józefa Dwernickiego – przedstawia przebieg walk powstańczych poza Królestwem Polskim |
Uczeń: – identyfikuje postacie: Michała Radziwiłła, Macieja Rybińskiego, Antoniego Giełguda – ocenia postawy wodzów powstania listopadowego – ocenia, czy powstanie listopadowe miało szanse powodzenia
|
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Czy powstanie listopadowe mogło zakończyć się sukcesem? |
1. Dlaczego Polacy byli bez szans? 2. Wydarzenia w Belwederze 3. Co zmieniłaby śmierć wielkiego księcia Konstantego? 4. Jaką liczbę żołnierzy mogli wystawić Rosjanie? 5. Jakie błędy popełnili dowódcy? |
|
Uczeń: – przedstawia oceny historyków dotyczące szans powstania listopadowego
|
Uczeń: – opisuje zamach na wielkiego księcia Konstantego – porównuje siły militarne Rosji i powstańców – wskazuje błędy dowódców powstania |
Uczeń: – podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy powstanie listopadowe mogło zakończyć się sukcesem |
Uczeń: – ocenia skutki zamachu na wielkiego księcia Konstantego |
|
|
|
4. Wielka Emigracja |
1. Ucieczka przed represjami 2. Stronnictwa polityczne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: emigracja,Wielka Emigracja – identyfikuje postacie: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego – wymienia przyczyny Wielkiej Emigracji – wskazuje na mapiegłówne kraje, do których emigrowali Polacy po upadku powstania listopadowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: zsyłka, emisariusz Adama Jerzego Czartoryskiego – wymienia główne obozy polityczne powstałe na emigracji – wymienia formy działalności Polaków na emigracji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: katorga, amnestia – zna daty: powstania Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (1832) – przedstawia stosunek władz – charakteryzuje program Towarzystwa Demokratycznego Polskiego – przedstawia poglądy środowisk konserwatywnych |
Uczeń: – zna daty: powstania Komitetu Narodowego Polskiego (1831), Gromad Ludu Polskiego (1835) – identyfikuje postacie:Ludwika Mierosławskiego, Wiktora Heltmana – wskazuje na mapie trasy, które przemierzali polscy emigranci – przedstawia program Komitetu Narodowego Polskiego – omawia poglądy Gromad Ludu Polskiego |
Uczeń: – opisuje działalność kulturalną Polaków na emigracji – ocenia działalność Polaków na emigracji
|
|
|
|
5. Ziemie polskie po powstaniu listopadowym |
1. Represje 2. Królestwo Polskie 3. Represje 4. Działalność spiskowa 5. Powstanie krakowskie 6. Rabacja galicyjska |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu rusyfikacja – zna datę wybuchu powstania krakowskiego – wymienia represje wobec uczestników powstania listopadowego – wskazuje przykłady polityki rusyfikacji w Królestwie Polskim po upadku powstania listopadowego – wskazuje na mapietereny objęte powstaniem krakowskim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rabacja, kontrybucja – zna daty: wybuchu rabacji galicyjskiej – charakteryzuje politykę władz rosyjskich wobec Królestwa Polskiego – omawia przebieg – przedstawia przyczyny, przebieg |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: noc paskiewiczowska, Statut organiczny, – zna daty: wprowadzenia Statutu organicznego (1832), ogłoszenia stanu wojennego w Królestwie Polskim (1833), likwidacji Rzeczpospolitej Krakowskiej (XI 1846) – wskazuje na mapietereny objęte rabacją galicyjską – wyjaśnia, w jakich okolicznościach wybuchło powstanie krakowskie |
Uczeń: – zna daty: powstania Stowarzyszenia Ludu Polskiego (1835), wprowadzenia rosyjskiego kodeksu karnego w Królestwie Polskim (1847) – omawia represje popowstaniowe – charakteryzuje działalność spiskową na ziemiach polskich w latach 30. i 40. XIX w. – przedstawia przyczyny niepowodzenia powstania krakowskiego |
Uczeń: – ocenia politykę władz zaborczych wobec Polaków – ocenia postawę chłopów galicyjskich wobec szlachty |
|
|
|
6. Wiosna Ludów |
1. Nastroje w Wielkopolsce na początku 1848 roku 2. Powstanie 3. W obronie polskości 4. Sytuacja 5. Ukraiński ruch narodowy 6. Za waszą |
Uczeń: – identyfikuje postacie: Józefa Bema, Adama Mickiewicza – wyjaśnia przyczyny wybuchu Wiosny Ludów na ziemiach polskich pod zaborami – wskazuje na mapiezabory, w których doszło do wystąpień w 1848 r. |
Uczeń: – zna daty: powstania wielkopolskiego – opisuje przebieg Wiosny Ludów w Wielkim Księstwie Poznańskim – omawia przebieg Wiosny Ludów |
Uczeń: – zna daty: porozumienia w Jarosławcu (IV 1848),bitwy pod Miłosławiem (IV 1848), – charakteryzuje wkład Polaków |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu serwituty – zna datę powstaniaKomitetu Narodowego w Poznaniu (III 1848) – identyfikuje postacie: Józefa Lompy, Emanuela Smołki,Gustawa Gizewiusza, Krzysztofa Mrongowiusza – przedstawia działalność polskich społeczników na Warmii, Mazurach |
Uczeń: – wyjaśnia, jakie znaczenie dla polskiego ruchu niepodległościowego w Galicji miał wzrost świadomości narodowościowej wśród Rusinów – ocenia skutki Wiosny Ludów – ocenia decyzję władz austriackich
|
|
|
|
7. Kultura polska doby romantyzmu |
1. Kultura polska 2. po utracie niepodległości 3. Narodziny romantyzmu 4. Polski mesjanizm 5. Początki badań historii Polski |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu romantyzm – identyfikuje postacie: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina – wymienia poglądy romantyków
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu racjonalizm – identyfikuje postać Joachima Lelewela – wyjaśnia, na czym polegał konflikt romantyków – przedstawia najwybitniejszych polskich twórców epoki romantyzmu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mesjanizm,salon artystyczny – charakteryzuje warunki, w jakich ukształtował się polski romantyzm – wyjaśnia, czym był polski mesjanizm |
Uczeń: – zna datę opublikowania ballady Romantyczność Adama Mickiewicza – przedstawia sytuację kultury polskiej po utracie niepodległości |
Uczeń: – ocenia wpływ romantyzmu na niepodległościowe postawy Polaków |
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II |
|||||||
|
|
ROZDZIAŁ III: EUROPA I ŚWIAT PO WIOŚNIE LUDÓW |
|||||||
|
|
1. Stany Zjednoczone w XIX wieku |
1. Rozwój Stanów Zjednoczonych 2. Podział 3. Przyczyny wojny secesyjnej 4. Wojna secesyjna 5. Stany Zjednoczone po wojnie secesyjnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wojna secesyjna, Północ, Południe – zna datęwojny secesyjnej (1861–1865) – wymienia przyczynyi skutki wojny secesyjnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: secesja, Konfederacja, Unia, wojna totalna – zna datę wydania dekretu o zniesieniu niewolnictwa (1863) – charakteryzuje sytuację gospodarczą,społeczną i polityczną Północy i Południa – omawia społeczne, polityczne i gospodarcze skutki wojny secesyjnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: taktyka spalonej ziemi,abolicjonizm, demokraci, republikanie – zna daty: wyboru Abrahama Lincolna na prezydenta USA (1860), secesji Karoliny Południowej (1860), powstania Skonfederowanych Stanów Ameryki (1861) –omawia przyczyny podziału Stanów Zjednoczonych – opisuje przebieg wojny secesyjnej – wyjaśnia, jakie konsekwencje dla dalszego przebiegu wojny miał dekret |
Uczeń: – zna daty: wprowadzenia zakazu przywozu niewolników do Stanów Zjednoczonych (1808), bitwy pod Gettysburgiem – wskazuje na mapie etapy rozwoju terytorialnego StanówZjednoczonych w XIX w. – przedstawia przyczyny i skutki rozwoju terytorialnegoStanów Zjednoczonych w XIX w. – porównuje sytuacjęgospodarczą, społeczną i polityczną Północy |
Uczeń: – ocenia znaczenie zniesienia niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych – ocenia skutki wojny secesyjnej |
|
|
|
2. ZjednoczenieWłoch i Niemiec |
1. Dwie koncepcje zjednoczenia Włoch 2. Piemont 3. Zjednoczenie Włoch 4. Powstanie Królestwa Włoskiego 5. Polityka Prus 6. Wojny Prus 7. Wojna 8. Komuna Paryska 9. Polacy |
Uczeń: – zna daty: powstaniaKrólestwa Włoch (1861), ogłoszenia powstania II Rzeszy Niemieckiej (18 I 1871) – wymienia etapy jednoczenia Włoch – przedstawia skutki zjednoczenia Włoch |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wyprawa „tysiąca czerwonych koszul”, risorgimento – zna daty: wojny Prus z Austrią (1866), wojny francusko–pruskiej (1870–1871) – identyfikuje postacie: CamillaCavoura, Wilhelma I, Napoleona III – wyjaśnia, jaką rolę w jednoczeniu Włoch odegrał Giuseppe Garibaldi – omawia etapy jednoczenia Niemiec – przedstawia przyczyny, przebieg – wyjaśnia, jaką rolę w jednoczeniu Niemiec odegrał Otto von Bismarck
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu komunardzi – zna daty: bitew pod Magentą – wskazuje na mapie etapy jednoczenia Włoch i Niemiec –omawia koncepcje zjednoczenia Włoch – opisuje przebieg procesu jednoczenia Włoch –wyjaśnia, dlaczego Piemont stał się ośrodkiem jednoczeniaWłoch –przedstawiakoncepcje zjednoczeniaNiemiec –omawiaskutki wojen Prus z Danią –przedstawia przyczyny, przebieg |
Uczeń: – zna daty: powstania Niemieckiego Związku Celnego (1834),zawarcia sojuszu Piemontu – identyfikuje postacie:Wiktora Emanuela II, Jarosława Dąbrowskiego, Walerego Wróblewskiego – wskazuje okolicznościpowstania CzerwonegoKrzyża – wyjaśnia okoliczności powstania Austro– – przedstawia rolę Polaków w Komunie Paryskiej |
Uczeń: – ocenia rolę Ottona von Bismarcka w procesie jednoczeniaNiemiec – ocenia metody stosowane przez Ottona Bismarcka, CamillaCavoura i Giuseppe Garibaldiego w procesie jednoczenia swoich państw – dostrzega najważniejsze podobieństwa
|
|
|
|
3. Kolonializm w XIX wieku |
1. Przyczyny ekspansji kolonialnej 2. Kolonizacja Afryki 3. Polityka kolonialna 4. Skutki polityki kolonialnej 5. Brytyjskie imperium kolonialne 6. Konflikty kolonialne
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu kolonializm – identyfikuje postać królowej Wiktorii – wymienia przyczyny i skutki ekspansji kolonialnej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: faktoria handlowa, Kompania Wschodnioindyjska – zna datę otwarcia Japonii na świat (1854) – wskazuje na mapie posiadłości kolonialne Wielkiej Brytanii – wymienia państwa, które uczestniczyły – przedstawia skutki ekspansji kolonialnej dla państw europejskichi mieszkańców terenów podbitych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: powstanie sipajów, powstanie Mahdiego, wojny opiumowe, wojny burskie,powstanie bokserów – wskazuje na mapie tereny świata, które podlegały kolonizacji pod koniec XIX w. –przedstawia proces kolonizacji Afryki – wymienia przyczyny konfliktów kolonialnych – wskazuje przykłady konfliktów kolonialnych |
Uczeń: – zna daty: wybuchu pierwszej wojny opiumowej (1839), wybuchu powstania Mahdiego (1881) – przedstawia stosunek państw azjatyckich do ekspansji europejskiej – charakteryzuje kolonialne imperium Wielkiej Brytanii |
Uczeń: – ocenia politykę mocarstw kolonialnych wobec podbitych ludów i państw |
|
|
|
4. Rozwój nowych ruchów politycznych |
1. W stronę demokracji 2. Socjaliści 3. Nowe ideologie 4. Emancypacja kobiet 5. Prawa wyborcze
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: system republikański, partia polityczna, monarchia parlamentarna, demokratyzacja – wyjaśnia, na czym polegał proces demokratyzacji – wymienia nowe ruchy polityczne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: socjaliści, socjaldemokracja, komuniści, chrześcijańska demokracja (chadecja), nacjonalizm, emancypantki, sufrażystki – identyfikuje postacie: Karola Marksa, Leona XIII – przedstawia założenia programowe socjalistów – charakteryzuje założenia programowe chrześcijańskiej demokracji – wyjaśnia, na czym polegał nowoczesny nacjonalizm – wymienia postulaty emancypantek |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja proletariacka, społeczeństwo industrialne, Międzynarodówka, anarchizm, terror indywidualny, szowinizm, syjonizm – zna daty: powstania I Międzynarodówki (1864), ogłoszenia encykliki Rerum novarum (1891) – przedstawia cele – omawia różnice międzyzwolennikami socjaldemokracji – wyjaśnia, jakie okoliczności wpłynęły na narodziny ruchu emancypacji kobiet |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: solidaryzm społeczny, reformiści/rewizjoniści – zna datę ustanowienia 1 maja Świętem Pracy (1889) – przedstawia wpływ ideologii nacjonalizmu na kształtowanie się rożnych postaw wobec narodu i mniejszości narodowych – przedstawia okoliczności kształtowania się syjonizmu i jego założenia
|
Uczeń: – porównuje systemyustrojowe w XIX– – ocenia następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego – ocenia metody stosowane przez anarchistów – ocenia poglądy emancypantek |
|
|
|
5. Postęp techniczny i zmiany cywilizacyjne |
1. Rozwój nauk przyrodniczych 2. Rozwój medycyny 3. Rozwój komunikacji 4. Nowe środki transportu 5. Życie codzienne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu teoria ewolucji – identyfikuje postacie: Karola Darwina,Marii Skłodowskiej–Curie – wymienia odkrycia naukowe, które wpłynęły na rozwój nauk przyrodniczych i medycznych – wskazuje wynalazki, które miały wpływ na życie codzienne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu pasteryzacja – zna daty: ogłoszenia teorii ewolucji przez Karola Darwina (1859), przyznania Nagród Nobla dla Marii Skłodowskiej–Curie (1903 i 1911), pierwszego lotu samolotem (1903), wynalezienia telefonu (1876) – przedstawia założenia teorii ewolucji – omawia kierunki rozwoju medycyny – charakteryzuje rozwój komunikacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu promieniotwórczość – zna daty: odkrycia promieni X (1895), budowy Kanału Sueskiego (1859–1869), budowy Kanału Panamskiego (1904–1914), pierwszego lotu sterowcem (1900), opatentowania fonografu (1878), wynalezienia gramofonu (1887) Guglielma Marconiego –wyjaśnia, jakie znaczenie miała budowa wielkich kanałów morskich – wyjaśnia, w jaki sposób wynalazki zmieniły życie codzienne w XIX w. |
Uczeń: – zna daty: wynalezieniaszczepionki przeciwko wściekliźnie (1885), odkrycia bakterii gruźlicy i cholery (1903) – wyjaśnia, jakie czynniki miały wpływ na spadek liczby zachorowań i śmiertelności w XIX w. |
Uczeń: –ocenia znaczenierozpowszechnienia nowych środków transportu – ocenia znaczenie budowy Kanału Sueskiego i Kanału Panamskiego dla rozwoju komunikacji |
|
|
|
6. Kultura przełomu XIX i XX wieku |
1. Literatura 2. Sztuka 3. Kultura masowa 4. Upowszechnienie sportu
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kultura masowa, pozytywizm, impresjonizm – przedstawia cechy charakterystyczne kultury masowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: realizm, naturalizm, secesja – identyfikuje postacie: Auguste’a Comte’a, Charlesa Dickensa, Juliusza Verne’a,Lwa Tołstoja,Auguste’a Renoira, Auguste’a i Louisa Lumière – charakteryzuje nowe kierunki w sztuce i architekturze – wyjaśnia, czym charakteryzowało się malarstwo impresjonistów – wymienia idee, które miały rozwijać wśród młodych pokoleń igrzyska olimpijskie |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu historyzm – zna daty: początkówkina (1895), pierwszychnowożytnych igrzysk olimpijskich (1896) Edgara Degasa, Pierre’a de Coubertina – wyjaśnia, jakie cele społeczne przyświecały literaturze i sztuce przełomu wieków – przedstawia okoliczności upowszechnienia sportu w drugiej połowie XIX w. |
Uczeń: – zna datę – wyjaśnia znaczenie terminu symbolizm, ekspresjonizm, futuryzm – wyjaśnia, w jaki sposób podglądy pozytywistów wpłynęły na literaturę i sztukę przełomu XIX i XX w. |
Uczeń: – ocenia znaczenie kina dla rozwoju kultury masowej – ocenia zjawisko upowszechnienia sportu w drugiej połowie XIX w. |
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Kim byli impresjoniści? |
1. Salon Odrzuconych 2. Impresjoniści na dworcu kolejowym 3. Impresja – wschód słońca |
|
Uczeń: – wymienia cechy malarstwa impresjonistycznego |
Uczeń: – wyjaśnia, w jakich okolicznościach powstało określenie impresjoniści – określa tematykę dzieł impresjonistów |
Uczeń: – przedstawia okoliczności, w jakich powstał Salon Odrzuconych |
Uczeń: – wyjaśnia, jaką rolę pełnił Salon w życiu kulturalnym Francji w XIX w.
|
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III |
|||||||
|
|
ROZDZIAŁ IV: ZIEMIE POLSKIEPO WIOŚNIE LUDÓW |
|||||||
|
|
1. Ziemie polskie przed powstaniem styczniowym |
1. Praca organiczna 2. Zabór austriacki 3. Odwilż posewastopolska 4. „Czerwoni” 5. Przyczyny powstania styczniowego 6. „Rewolucja moralna” |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: praca organiczna – zna datę manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim (1861) – identyfikuje postacie: Karola Marcinkowskiego, Hipolita Cegielskiego – wymienia założenia pracy organicznej – określa przyczyny powstania styczniowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „czerwoni”, „biali”, autonomia,modernizacja – zna datę mianowania Aleksandra Wielopolskiego dyrektorem Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego (1861) – identyfikuje postacie: Dezyderego Chłapowskiego, Aleksandra II, Jarosława Dąbrowskiego, Aleksandra Wielopolskiego – wymienia przykłady realizacji programu pracy organicznej – wyjaśnia, na czym polegała autonomia galicyjska – przedstawia programy polityczne „białych” i „czerwonych” |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Bazar, odwilż (wiosna) posewastopolska – zna datę wprowadzenia stanu wojennego w Królestwie Polskim (1861) – identyfikuje postać Andrzeja Zamoyskiego – przedstawia proces polonizacji urzędów w Galicji – charakteryzuje odwilż posewastopolską w Królestwie Polskim – wyjaśnia, jaki cel stawiali sobie organizatorzy manifestacji patriotycznych – wskazuje różnicę |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu „rewolucja moralna” – zna daty: powstania Bazaru (1841), założenia Towarzystwa Rolniczego (1858) – identyfikuje postacie: Leopolda Kronenberga, Agenora Gołuchowskiego – wyjaśnia, jaką rolę pełniły manifestacje patriotyczne w przededniu wybuchu powstania – porównuje programy polityczne „czerwonych” |
Uczeń: – ocenia postawy społeczeństwa polskiego wobec polityki zaborców – ocenia politykę Aleksandra Wielopolskiego |
|
|
|
2. Powstanie styczniowe |
1. Wybuch powstania 2. Przebieg powstania 3. Powstańcy styczniowi 4. Upadek powstania |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: branka, wojna partyzancka – zna daty: wybuchu powstania (22 I 1863),ukazu o uwłaszczeniu w Królestwie Polskim (III 1864) – identyfikuje postać Romualda Traugutta – wymienia przyczyny i okoliczności wybuchu powstania styczniowego – omawia rolę Romualda Traugutta w powstaniu styczniowym – wskazuje przyczyny upadku powstania styczniowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kosynierzy, Tymczasowy Rząd Narodowy – zna daty: ogłoszenia manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego (22 I 1863), stracenia Romualda Traugutta (VIII 1864) – przedstawia reformy Aleksandra Wielopolskiego – charakteryzuje przebieg walk powstańczych – omawia okolicznościi skutki wprowadzenia dekretu o uwłaszczeniu w Królestwie Polskim |
Uczeń: –wyjaśnia znaczenie terminu Komitet Centralny Narodowy – zna datę aresztowania Romualda Traugutta (IV 1864) – identyfikuje postacie:Ludwika Mierosławskiego, Mariana Langiewicza Teodora Berga – wskazuje na mapie zasięg działań powstańczych, tereny objęte działaniami dużych grup powstańczych – omawia cele programowe Tymczasowego Rządu Narodowego – charakteryzuje politykę władz powstańczych – wyjaśnia, jaką rolę w upadku powstania odegrała kwestia chłopska |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: żuawi śmierci, państwo podziemne – zna daty: mianowania Aleksandra Wielopolskiego naczelnikiem Rządu Cywilnego (1862), objęcia dyktatury przez Mariana Langiewicza (III 1863) – identyfikuje postacie Zygmunta Sierakowskiego, Józefa Hauke–Bosaka, Stanisława Brzóski – przedstawia sposób organizacji konspiracyjnego państwa polskiego |
Uczeń: – ocenia stosunek Aleksandra Wielopolskiego – ocenia postawy dyktatorów powstania styczniowego
|
|
|
|
3. Represje |
1. Represje 2. Rusyfikacja 3. Walka 4. Polacy 5. Powstanie zabajkalskie 6. Postawy wobec rusyfikacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, pozytywiści – wymienia bezpośrednie represje wobec uczestników powstania styczniowego – przedstawia postawy Polaków
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: lojalizm, Kraj Przywiślański, „noc apuchtinowska” – identyfikuje postać Aleksandra Apuchtina – przedstawia politykę władz carskich wobec Królestwa Polskiego – charakteryzuje proces rusyfikacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kibitka, tajne komplety, trójlojalizm – zna datę powstania Szkoły Głównej Warszawskiej (1862) – identyfikuje postać Michaiła Murawjowa – omawia walkę władz carskich z polskim Kościołem – charakteryzuje proces rusyfikacji na ziemiach zabranych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:Uniwersytet Latający,Towarzystwo Oświaty Narodowej, generał–gubernator – zna datę powstania zabajkalskiego (1866) – omawia rolę
|
Uczeń: – ocenia politykę caratu wobec ludności polskiej – ocenia postawy Polaków w Królestwie Polskim wobec rusyfikacji
|
|
|
|
4. W zaborze pruskim i austriackim |
1. Germanizacja i kulturkampf 2. Antypolska polityka władz 3. Walka Polaków z germanizacją 4. Autonomia galicyjska 5. Stańczycy
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu germanizacja – zna datę protestu dzieci we Wrześni (1901) – identyfikuje postacie: Ottona von Bismarcka, Michała Drzymały – charakteryzuje politykę germanizacji – przedstawia postawy Polaków wobec germanizacji
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: autonomiakulturkampf,strajk szkolny, rugi pruskie, – zna daty: rozpoczęcia rugów pruskich (1885), strajku szkolnego w Wielkopolsce (1906) –identyfikuje postać Marii Konopnickiej –wyjaśnia, na czym polegała polityka kulturkampfu – opisuje przejawy polityki germanizacyjnej – wymienia instytucje autonomiczne w Galicji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Komisja Kolonizacyjna, Hakata – zna daty: wprowadzenia języka niemieckiego jako jedynego języka państwowego w Wielkopolsce (1876),powstaniaKomisji Kolonizacyjnej (1886), – identyfikuje postacie: Mieczysława Ledóchowskiego, Józefa Szujskiego – przedstawia postawę polskiego Kościoła wobec kulturkampfu – omawia działalność instytucji prowadzących politykę germanizacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu stańczycy – zna daty: ogłoszeniatzw. noweli osadniczej(1904), wprowadzeniatzw. ustawy kagańcowej (1908) – identyfikuje postacie: Agenora Gołuchowskiego,Kazimierza Badeniego,Piotra Wawrzyniaka – przedstawia okoliczności nadania Galicji autonomii przez władze austriackie – wyjaśnia, jaką rolę w życiu Galicji odgrywali stańczycy |
Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec polityki germanizacyjnej władz pruskich – ocenia znaczenie autonomii galicyjskiejdla rozwoju polskiego życia narodowego – ocenia poglądy stańczyków na problem polskich powstań narodowych |
|
|
|
5. Rozwój gospodarczy ziem polskich |
1. Przemiany gospodarcze ziem zaboru rosyjskiego 2. Pod panowaniem pruskim 3. Gospodarka Galicji 4. Łódź wielko–przemysłowa 5. Przemiany społeczne 6. Asymilacja Żydów 7. Przemiany cywilizacyjnena ziemiach polskich |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu emigracja zarobkowa – zna datę uwłaszczeniachłopów w zaborze rosyjskim (1864) – identyfikuje postać Hipolita Cegielskiego – wyjaśnia przyczyny i wskazuje kierunki emigracji zarobkowej Polaków pod koniec XIX w. – wskazuje na mapie okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim i na ziemiach zabranych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: burżuazja, inteligencja, ziemieństwo – zna datę zniesienia granicy celnej z Rosją (1851) – identyfikuje postać Ignacego Łukasiewicza – wymienia grupy społeczne, które wykształciły się – opisuje okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim – omawia rozwój przedsiębiorczości Polaków w zaborze pruskim i wymienia jej przykłady – charakteryzuje rozwój gospodarczy Galicji – omawia przykłady przemian cywilizacyjnych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: asymilacja,spółdzielnie oszczędnościowo–pożyczkowe – zna datę zakończenia budowy kolei warszawsko–wiedeńskiej (1848) – identyfikuje postać Franciszka Stefczyka – przedstawia uwarunkowania rozwoju przemysłu – przedstawia rozwój przemysłu i rolnictwa w zaborze pruskim – omawia rozwój Łodzi jako miasta przemysłowego – omawia rozwój spółdzielczości – charakteryzuje przemiany społeczne na ziemiach polskich – wyjaśnia, na czym polegał proces asymilacji Żydów i jakie były jego skutki |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: haskala serwituty, famuły – zna datę pierwszego lotu samolotem na ziemiach polskich (1910) – porównuje rozwój gospodarczy ziem polskich trzech zaborów |
Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec różnych problemów związanych |
|
|
|
6. Nowe ruchy polityczne na ziemiach polskich |
1. Ruch socjalistyczny na ziemiach polskich 2. Ruch narodowy 3. Rozwój ruchu ludowego
|
Uczeń: – zna daty: powstania Polskiej Partii Socjalistycznej (1892), Stronnictwa Narodowo–Demokratycznego (1897), Polskiego Stronnictwa Ludowego (1903) – identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Wincentego Witosa – wskazuje partie należące do ruchu socjalistycznego, narodowego – wymienia założenia programowe Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowo– |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu solidaryzm narodowy – zna daty: powstaniaWielkiego Proletariatu (1882), Polskiej Partii Socjaldemokratycznej Galicji i Śląska (1897) – identyfikuje postacie: Ludwika Waryńskiego, Stanisława Wojciechowskiego, Ignacego Daszyńskiego – przedstawia cele ruchu robotniczego –charakteryzuje program nurtu niepodległościowego w polskim ruchu socjalistycznym – omawia założenia programowe ruchu narodowego – charakteryzuje program ruchu ludowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: endencja, internacjonalizm – identyfikuje postacie: Bolesława Limanowskiego, Róży Luksemburg, Juliana Marchlewskiego, Franciszka Stefczyka – omawia okoliczności narodzin ruchu robotniczego na ziemiach polskich – charakteryzuje program nurtu rewolucyjnego – wyjaśnia, dlaczego polski ruch ludowy powstał i rozwinął się w Galicji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: program brukselski, program paryski – zna daty powstania Socjaldemokracji Królestwa Polskiego (1893), Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (1900), Ligi Narodowej (1893), Stronnictwa Ludowego (1895) – identyfikuje postacie Stanisława Stojałowskiego, Marii i Bolesława Wysłouchów – porównuje założenia programowe PPS |
Uczeń: – wyjaśnia, jaki wpływ miała działalność partii politycznych na postawy Polaków pod zaborami – ocenia skalę realizacji haseł polskich partii politycznych w XIX |
|
|
|
7. Organizacje niepodległościowe na początku XX wieku |
1. Rewolucja 1905 roku 2. Powstanie łódzkie 3. Działalność polskich partii politycznych 4. Skutki rewolucji 5. Działania organizacji Bojowej PPS 6. Orientacje polityczne Polaków 7. Organizacje niepodległościowe |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka,krwawa niedziela – zna datę rewolucji 1905–1907 – identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego – omawia skutki rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich – charakteryzuje orientację proaustriacką |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: strajk powszechny, Organizacja Bojowa PPS, organizacja paramilitarna – zna daty krwawej niedzieli (22 I 1905), powstania Związku Walki Czynnej (1908) – identyfikuje postacie: Kazimierza Sosnkowskiego, Władysława Sikorskiego – wymienia przyczyny rewolucji 1905–1907 w Rosji i Królestwie Polskim – przedstawia przebieg rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim – przedstawia działania Organizacji Bojowej PPS – wymienia polskie organizacje niepodległościowe działające pod zaborami |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Duma Państwowa, Macierz Szkolna, strajk szkolny – zna daty:powstaniałódzkiego (I–VI 1905), powstania Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912) – wskazuje na mapie ośrodki wystąpień robotniczych w czasie rewolucji 1905–1907 – omawia przebieg powstania łódzkiego – opisuje działalność polskich partii politycznych w czasie rewolucji 1905–1907 – przedstawia okoliczności ukształtowania się orientacji politycznych Polaków na początki XX w. |
Uczeń: – zna daty: podziału na PPS–Frakcję Rewolucyjną i PPS– – identyfikuje postać Józefa Mireckiego – porównuje założenia programowe orientacji niepodległościowych do 1914 r. |
Uczeń: – ocenia stosunek polskich partii politycznych do rewolucji 1905–1907 – ocenia postawy Polaków w przededniu nadciągającego konfliktu międzynarodowego |
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Jak działała Organizacja Bojowa PPS? |
1. Pierwsze wystąpienie zbrojne 2. Broń 3. Rozwój Organizacji Bojowej PPS 4. Jak uwolniono więźniów politycznych? 5. Akcja czterech premierów |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Organizacja Bojowa PPS – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – wyjaśnia cele, |
Uczeń: – zna datę powstania Organizacji Bojowej PPS (1904) – opisuje udział Organizacji Bojowej PPS w rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „akcje dynamitowe”, „krwawa środa” – identyfikuje postacie: Walerego Sławka, Tomasza Arciszewskiego – przedstawia okoliczności pierwszegozbrojnego wystąpienia Organizacji Bojowej PPS |
Uczeń: – zna daty: „krwawej środy” (1906), napadu na pociąg pod Bezdanami (1908) – identyfikuje postacie: Stefana Okrzei, Aleksandra Prystora – omawia na wybranych przykładachdziałalność Organizacji Bojowej PPS |
Uczeń: – omawia strukturę organizacyjną Organizacji Bojowej PPS – ocenia skuteczność działań Organizacji Bojowej PPS |
|
|
|
8. Kultura polska na przełomie |
1. Kultura narodowa Polaków 2. Polski pozytywizm 3. Rola historii 4. Malarstwo historyczne 5. Kultura Młodej Polski 6. Początki kultury masowej 7. Sztuka polska przełomu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw,Młoda Polska – identyfikuje postacie:Henryka Sienkiewicza, Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa, Władysława Reymonta, Marię Konopnicką, Jana Matejkę – wyjaśnia, na czym polegała literatura – podaje przykłady literatury i malarstwa tworzonego ku pokrzepieniu serc
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm,pozytywizmwarszawski – identyfikuje postacie:Juliusza i Wojciecha Kossaków, Artura Grottgera, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Stefana Żeromskiego – wyjaśnia, dlaczego Galicja stała się centrum polskiej nauki i kultury – przedstawia hasła pozytywistów warszawskich – omawia realizację haseł pracy u podstaw – charakteryzuje kulturę Młodej Polski – wymienia cechy kultury masowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: literatura postyczniowa,skauting – zna daty: otwarcia Polskiej Akademii Umiejętności (1873), powołaniaTowarzystwo Oświaty Ludowej (1872), utworzenia Polskiej Macierzy Szkolnej (1906) – identyfikuje postacie:Aleksandra Świętochowskiego,Stanisława Przybyszewskiego, Jana Kasprowicza – wyjaśnia wpływ poglądów pozytywistycznych na rozwój literatury – wyjaśnia, jaką rolę miałopopularyzowaniehistorii wśród Polaków pod zaborami |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: cyganeria, ogródki jordanowskie, neoromantyzm – identyfikuje postacie:Wojciecha Gersona, Artura Górskiego, Kazimierza Prószyńskiego, Henryka Jordana, Andrzeja Małkowskiego – wyjaśnia, jaki wpływ na przemiany światopoglądowe miała klęska powstania styczniowego |
Uczeń: – charakteryzuje sztukę polską przełomu XIX i XX w. – ocenia skuteczność tworzenia literatury
|
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV |
|||||||
|
|
ROZDZIAŁ V: I WOJNA ŚWIATOWA |
|||||||
|
|
1. Świat ku wojnie światowej |
1. Nowe mocarstwa 2. Konflikty między europejskimi mocarstwami 3. Konflikty kolonialne 4. Wyścig zbrojeń 5. Rywalizacja na morzach 6. Wojna rosyjsko– 7. Konflikty |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: trójprzymierze/państwa centralne, trójporozumienie/ententa, aneksja – zna daty: zawarcia trójprzymierza (1882), powstania trójporozumienia (1907) – wskazuje na mapie państwa należące – wskazuje cele trójprzymierza – wyjaśnia, na czym polegał wyścig zbrojeń |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: pacyfizm, kocioł bałkański – zna daty:wojny rosyjsko–japońskiej (1904–1905), I wojny bałkańskiej (1912), – wskazuje na mapie państwa, które bałkańskich zdobyły największe tereny – omawia przyczyny narastania konfliktów między europejskimi mocarstwami – przedstawia przejawy rywalizacji mocarstw na morzach i oceanach – wyjaśnia, jak doszło do wybuchu wojny rosyjsko– |
Uczeń: – zna daty: podpisania układu rosyjsko–francuskiego (1892), podpisania porozumienia francusko–brytyjskiego (1904), podpisania porozumienia rosyjsko–brytyjskiego (1907), bitwy pod Cuszimą (1905) – wyjaśnia, jaki wpływ na ład światowy miało powstanie nowych mocarstw – opisuje okolicznościpowstania trójprzymierza – omawia przebieg wojny rosyjsko– – przedstawia przyczyny i skutki |
Uczeń: – zna daty: wojny rosyjsko–tureckiej (1877–1878), kongresu berlińskiego (1878), aneksji Bośni – przedstawia wpływ konfliktów kolonialnych na sytuację w Europie – opisuje sytuację na Bałkanach w drugiej połowie XIX w. |
Uczeń: – ocenia wpływ konfliktów kolonialnych na sytuację w Europie – ocenia wpływ konfliktów bałkańskichna zaostrzenie sytuacji międzynarodowej |
|
|
|
2. Na frontach I wojny światowej |
1. Wybuch 2. Wojna 3. Walki na zachodzie Europy 4. Walki 5. Wojna pozycyjna 6. Koniec Wielkiej Wojny 7. Kapitulacja Niemiec |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Wielka Wojna, front – zna daty: I wojny światowej (1914–1918), podpisania kapitulacji przez Niemcy w Compiègne (11 XI 1918) – wymienia cechy charakterystyczne prowadzenia |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ultimatum, wojna błyskawiczna, wojna pozycyjnanieograniczona wojna podwodna, – zna daty: zamachu w Sarajewie (28 VI 1914), przyłączenia się Włoch do ententy (1915), ogłoszenia nieograniczonej wojny podwodnej (1917), podpisania traktatu brzeskiego (3 III 1918) – wskazuje na mapiepaństwa europejskie walczące w Wielkiej Wojnie po stronie ententy i państw centralnych – przedstawia okoliczności wybuchu Wielkiej Wojny – wyjaśnia, jaki wpływ na przebieg wojny miało wprowadzenie nowych rodzajów broni – wskazuje przyczyny klęski państw centralnych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu U–Boot – zna daty:wypowiedzenia wojny Serbii przez Austro–Węgry (28 VII 1914), bitwy nad Marną – identyfikuje postacie:Franciszka Ferdynanda Habsburga, Karola I Habsburga, Wilhelma II, Paula von Hindenburga – przedstawia proces kształtowania się bloku państw centralnych i państw ententy – przedstawia okoliczności kapitulacji państw centralnych |
Uczeń: – zna daty: przyłączenia się Japonii do ententy (1914), przyłączenia się Turcji do państw centralnych (1914), bitwy o Gallipoli (1915), przyłączenia się Bułgarii do państw centralnych (1915),zatopienia Lusitanii (1915), bitwy nad Sommą (1916),bitwy jutlandzkiej (1916), przyłączenia się Grecji do ententy (1917), buntu marynarzy w Kilonii (XI 1918) – wyjaśnia, jaki wpływ na losy wojny miała sytuacja wewnętrzna – opisuje przebieg walk na froncie zachodnim – przedstawia przebieg walk |
Uczeń: – ocenia skutki ogłoszenia przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej – omawia przebieg wojny na morzach – ocenia skutki zastosowania przez Niemcy gazów bojowych |
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Jakie były początki czołgów? |
1. Pierwsze „zbiorniki” 2. Pierwsze czołgi 3. Powstanie sił pancernych 4. Walka w czołgach |
Uczeń:
|
Uczeń: – wymienia zalety |
Uczeń: – wymienia przykłady zastosowania czołgów w czasie – wyjaśnia okoliczności narodzin broni pancernej |
Uczeń: – przedstawia okoliczności powstania brytyjskich sił pancernych i określa ich wartość bojową |
Uczeń: – ocenia użyteczność czołgów w prowadzeniu działań wojennych |
|
|
|
3. I wojna światowa |
1. Walki 2. Zniszczenia wojenne 3. U boku państw centralnych 4. Formacje polskie 5. Wojsko polskie |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Legiony Polskie – zna datę sformowania Legionów Polskich (1914) – identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego – przedstawia okoliczności, w jakich powstały Legiony Polskie i wskazuje cele ich działalności – wyjaśnia, jak zaborcy w czasie I wojny światowej traktowali ziemie Królestwa Polskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kryzys przysięgowy, Legion Puławski, Błękitna Armia, Polska Organizacja Wojskowa – zna daty bitwy pod Gorlicami (1915), powstania Kompanii Kadrowej (1914), bitwy pod Kostiuchnówką (1916), bitwy pod Rokitną (1915), kryzysu przysięgowego (VII 1917), bitwy pod Kaniowem (1918), powstania Polskiej Organizacji Wojskowej (1914) – identyfikuje postać Józefa Hallera – wskazuje na mapierejony walk Legionów Polskich – omawia udział polskich formacji zbrojnych u boku państw centralnych i u boku ententy – wyjaśnia, jakie znaczenie dla sprawy niepodległości Polski miała działalność Polskiej Organizacji Wojskowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu wojna manewrowa – zna daty bitwy pod Tannenbergiem (VIII 1914), wkroczenia Kompanii Kadrowej do Królestwa Polskiego (6 VIII 1914), powstania Naczelnego Komitetu Narodowego (1914), powstania Legionu Puławskiego (1914) – wskazuje na mapiepodział ziem polskich w 1915 r. – opisuje przebieg działań wojennych na froncie wschodnim – przedstawiagenezę i organizacje Legionów Polskich – przedstawia okoliczności utworzenia wojska polskiego we Francji
|
Uczeń: – zna daty powstania Komitetu Narodowego Polski w Warszawie (1914), powstania Komitetu Narodowego Polski w Lozannie (1917) – porównuje taktykę prowadzenia działań na froncie wschodnim i zachodnim
|
Uczeń: – ocenia sposób traktowania ziem polskich przez zaborców w czasie I wojny światowej – ocenia wkład Legionów Polskich w odzyskanie niepodległości przez Polaków |
|
|
|
4. Rewolucje w Rosji |
1. Rewolucja lutowa 2. Okres dwuwładzy 3. Rosyjskie stronnictwa polityczne 4. Przewrót bolszewicki 5. Wojna domowa 6. Armia Czerwona 7. Rosja |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja lutowa, rewolucja październikowa – zna daty wybuchu rewolucji lutowej (8 III 1917), wybuchu rewolucji październikowej (6/7 XI 1917) – identyfikuje postać Włodzimierza Lenina – wymienia przyczyny i skutki rewolucji lutowej i październikowej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dwuwładza, bolszewicy, tezy kwietniowe, Rada Komisarzy Ludowych, Armia Czerwona, łagry, dyktatura proletariatu – zna daty ogłoszenia tez kwietniowych przez Lenina (IV 1917), powstania rady Komisarzy Ludowych (XI 1917), wojny domowej w Rosji (1919–1922), powstania ZSRS (XII 1922) – identyfikuje postacie Mikołaja II, Lwa Trockiego, Feliksa Dzierżyńskiego – wskazuje na mapie miejsce wybuchu rewolucji lutowej oraz ośrodki, które zapoczątkowały rewolucje październikową – omawia przebieg rewolucji lutowej – przedstawia okoliczności wybuchu rewolucji październikowej i omawia jej przebieg – charakteryzuje sytuację w Rosji po rewolucji październikowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rząd Tymczasowy, biała gwardia, Czeka – zna daty obalenia caratu przez Rząd Tymczasowy (15 III 1917), ogłoszenia konstytucji (VII 1918), zamordowania rodziny carskiej (VII 1918) – identyfikuje postacie Grigorija Rasputina, Aleksandra Kiereńskiego – omawia sytuację wewnętrzną w Rosji w czasie I wojny światowej – charakteryzuje okres dwuwładzy w Rosji – wyjaśnia, dlaczego bolszewicy zdobyli popularność wśród Rosjan – określa przyczyny, omawia przebieg i skutki wojny domowej w Rosji
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mienszewicy, eserowcy, kadeci – wymienia rosyjskie stronnictwa polityczne i przedstawia ich założenia programowe – omawia losy rodziny carskiej
|
Uczeń: – ocenia skutki przewrotu bolszewickiego dla Rosji i Europy |
|
|
|
5. Sprawa polska |
1. Państwa zaborcze 2. Akt 5 listopada 3. Sprawa polska 4. Polacy na konferencji paryskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Akt 5 listopada (manifest dwóch cesarzy) – zna daty wydania manifestu dwóch cesarzy (5 XI 1916), podpisania traktatu wersalskiego (28 VI 1919) – identyfikuje postacie Ignacego Jana Paderewskiego, Romana Dmowskiego – wymienia postanowienia Aktu 5 listopada – wymienia postanowienia konferencji wersalskiej w sprawie polskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Rada Regencyjna – zna daty powstania Rady Regencyjnej (1917), programu pokojowego prezydenta Wilsona (8 I 1918) – identyfikuje postacie Thomasa Woodrowa Wilsona, Władysława Grabskiego – przedstawia stosunek państw centralnych do sprawy polskiej – omawia sprawę polską w polityce państw ententy |
Uczeń: – zna daty odezwy cara Mikołaja II (1916), odezw Rządu Tymczasowego i bolszewików (1917) – identyfikuje postacieAleksandra Kakowskiego, Zdzisława Lubomirskiego, Józefa Ostrowskiego, Georgesa Clemenceau, Davida Lloyda George’a – omawia udział delegacji polskiej na konferencji wersalskiej
|
Uczeń: – zna datę ogłoszenia odezwy Mikołaja Romanowa do Polaków (VIII 1914) – identyfikuje postacieMikołaja Mikołajewicza, Karla Kuka, Hansa von Beselera, – przedstawia zależności między sytuacją militarną państw centralnych i ententy podczas I wojny światowej a ich stosunkiem do sprawy polskiej |
Uczeń: – ocenia, jakie znaczenie miał Akt 5 listopada dla narodu polskiego – ocenia, jakie znaczenie miał program pokojowy prezydenta Wilsona dla narodu polskiego
|
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V |
|||||||
|
|
ROZDZIAŁ VI: ŚWIAT W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM |
|||||||
|
|
1. Świat |
1. Ład wersalski 2. Zniszczenia 3. Nowy układ sił w Europie 4. Liga Narodów 5. Wielki kryzys gospodarczy |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Wielka Czwórka, Liga Narodów, wielki kryzys gospodarczy – zna daty podpisania traktatu wersalskiego (28 VI 1919), powstania Ligi Narodów (1920), – wskazuje na mapie państwa europejskie decydujące o ładzie wersalskim – wymienia postanowienia traktatu wersalskiego
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ład wersalski, demilitaryzacja, mały traktat wersalski, czarny czwartek, New Deal – zna daty obrad konferencji paryskiej (XI 1918–VI 1919), układu w Locarno (1925), czarnego czwartku (24 X 1929), wprowadzenia New Deal (1933) – identyfikuje postać Franklina Delano Roosevelta – wskazuje na mapie państwa powstałe w wyniku rozpadu Austro–Węgier, państwa bałtyckie – przedstawia zniszczenia i straty po I wojnie światowej – charakteryzuje układ sił w Europie po zakończeniu wojny – wyjaśnia cel powstania Ligi Narodów – charakteryzuje przejawy wielkiego kryzysu gospodarczego i sposoby radzenia sobie z nim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wolne miasto, europeizacja – zna daty podpisania traktatów z Austrią (1919) i Węgrami (1920) oraz traktatu z Turcją (1920) – identyfikuje postać Kemala Mustafy – wskazuje na mapie postanowienia traktatu wersalskiego – przedstawia zasady, na jakich opierał się ład wersalski – omawia postanowienia pokojów podpisanych z dawnymi sojusznikami Niemiec – charakteryzuje działalność Ligi Narodów – wskazuje przyczyny wielkiego kryzysu gospodarczego – skutki wielkiego kryzysu gospodarczego
|
Uczeń: – zna daty wstąpienia Niemiec do Ligi Narodów (1926), wstąpienia ZSRS do Ligi Narodów (1934) – omawia postanowienia pokojów podpisanych z dawnymi sojusznikami Niemiec – wyjaśnia, jaką rolę w podważeniu ładu wersalskiego odegrał układ w Locarno
|
Uczeń: – ocenia skuteczność funkcjonowania ładu wersalskiego – ocenia wpływ wielkiego kryzysu gospodarczego na sytuację polityczną w Europie |
|
|
|
2. Narodziny faszyzmu |
1. Włochy 2. Rządy faszystów 3. Nazizm 4. Republika weimarska 5. Przejęcie władzy przez Hitlera 6. Społeczeństwo III Rzeszy 7. Zbrodnie nazistów 8. Faszyzm i autorytaryzmw innych państwach europejskich |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: marsz na Rzym, narodowy socjalizm (nazizm),antysemityzm, führer, obóz koncentracyjny – zna daty powstania marszu na Rzym (1922), przejęcia przez A. Hitlera funkcji kanclerza (I 1933) – identyfikuje postacie Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera – charakteryzuje ideologię faszystowską – charakteryzuje ideologię nazistowską
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „czarne koszule”, pakty laterańskie, noc długich noży, ustawy norymberskie, noc kryształowa, autorytaryzm – zna daty powstania paktów laterańskich (1929), przyjęcia ustaw norymberskich (1935), nocy kryształowej (1938) – identyfikuje postać Josefa Goebbelsa – wskazuje na mapie Europy państwa demokratyczne, totalitarne i autorytarne – opisuje okoliczności przejęcia władzy przez Benito Mussoliniego – przedstawia proces przejmowania władzy przez Adolfa Hitlera – charakteryzuje politykę nazistów wobec ludności żydowskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: korporacja, pucz – zna daty przejęcia przez B. Mussoliniego funkcji premiera (1922), funkcjonowania republiki weimarskiej (1919–1933), puczu monachijskiego (1923), podpalenia Reichstagu (II 1933), przejęcia pełnej władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera (VIII 1934) – identyfikuje postać Piusa XI – omawia przyczyny popularności faszystów we Włoszech – omawia przyczyny popularności nazistów w Niemczech – wyjaśnia, w jaki sposób naziści kontrolowali życie obywateli – wyjaśnia, dlaczego w Europie zyskały popularność rządy autorytarne |
Uczeń: – zna daty powstania Związków Włoskich Kombatantów (1919), powstania Narodowej Partii Faszystowskiej (1921) – identyfikuje postać Alfreda Rosenberga – przedstawia sytuację Włoch po zakończeniu I wojny światowej – przedstawia sytuację Niemiec po zakończeniu I wojny światowej
|
Uczeń: – ocenia zbrodniczą politykę nazistów do 1939 r. – ocenia wpływ polityki prowadzonej przez B. Mussoliniego i A. Hitlera na życie obywateli |
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków –W jaki sposób Niemcy odbudowali swoją armię? |
1. Decyzje konferencji paryskiej 2. Czołgi jako ciągniki rolnicze 3. Szkolenie żołnierzy 4. Współpraca |
Uczeń: – zna datę zawarcia układu w Rapallo (1922) – wymienia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące armii niemieckiej |
Uczeń: – przedstawia sposoby łamania przez Niemcy postanowień traktatu wersalskiego dotyczących wojska – opisuje współpracę niemiecko–radziecką w dziedzinie militarnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Reichswehra – zna datę wypowiedzenia przez Niemcy klauzul militarnych układu wersalskiego (1935) – omawia proces szkolenia żołnierzy na potrzeby przyszłej armii niemieckiej |
Uczeń: – przedstawia rozwój niemieckiej broni pancernej |
Uczeń: – ocenia wojskową współpracę między Niemcami a ZSRS i jej wpływ na zagrożenie pokoju międzynarodowego |
|
|
|
3. ZSRS – imperiumkomunistyczne |
1. Rozwój terytorialny Rosji Radzieckiej i ZSRS 2. Rządy Józefa Stalina 3. Propagandowy wizerunek Stalina 4. Gospodarka ZSRS 5. Zbrodnie komunistyczne do 1939 roku 6. Głód na Ukrainie 7. Relacje ZSRS––Niemcy do 1939 roku |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kult jednostki – zna daty utworzenia ZSRS (30 XII 1922), paktu Ribbentrop–Mołotow (23 VIII 1939) – identyfikuje postać Józefa Stalina – wyjaśnia, w jaki sposób w ZSRS realizowano kult jednostki – wymienia cechy charakterystyczne państwa stalinowskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Nowa Ekonomiczna Polityka, kolektywizacja rolnictwa, gospodarka planowa, łagier, NKWD – zna daty ogłoszenia NEP (1921), układu w Rapallo (1922) – identyfikuje postać Lwa Trockiego – opisuje metody stosowane przez Józefa Stalina w celu umocnienia swoich wpływów – omawia reformy gospodarcze Józefa Stalina – wymienia zbrodnie komunistyczne do 1939 r. – omawia relacje między ZSRS a Niemcami do 1939 r. |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wielka czystka, komunizm wojenny, sowchoz, kołchoz, Gułag – zna daty wielkiej czystki (1936–1938), kolektywizacji rolnictwa (1928), głodu na Ukrainie (1932–1933), represji wobec Polaków w ZSRS (1937–1938) – identyfikuje postacie Joachima Ribbentropa, Wiaczesława Mołotowa – wskazuje na mapienajwiększe skupiska łagrów, obszar głodu w latach 1932–1933 – omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Stalina – charakteryzuje politykę gospodarczą w Rosji Radzieckiej po zakończeniu I wojny światowej |
Uczeń: – przedstawia rozwój terytorialnyRosji Radzieckiej i ZSRS w okresie międzywojennym – wyjaśnia, dlaczego system komunistyczny w ZSRS jest oceniany jako zbrodniczy |
Uczeń: – ocenia politykę J. Stalina wobec swoich przeciwników – ocenia skutki reform gospodarczych wprowadzonych w ZSRS przez J. Stalina – ocenia zbrodniczą politykę komunistów do 1939 r.
|
|
|
|
4. Kultura w okresie międzywojennym |
1. Społeczne skutki I wojny światowej 2. Wpływ mass mediów na społeczeństwa 3. Komunikacja 4. Nowe trendy w architekturze i sztuce 5. Sztuka filmowa 6. Zmiany społeczne wdwudziestoleciu międzywojennym 7. Przemiany |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mass media, propaganda – wymienia rodzaje mass mediów – przedstawia społeczne skutki |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu indoktrynacja – zna datę przyznania prawa wyborczego kobietom w Polsce (1918) – wymienia rodzaje mass mediów – przedstawia rozwój środków komunikacji w okresie międzywojennym – wymienia nowe nurty w architekturze i sztuce – wyjaśnia, dlaczego sztuka filmowa cieszyła się coraz większą popularnością |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm, funkcjonalizm – zna datę pierwszej audycji radiowej (1906) przedstawia społeczne skutki I wojny światowej – wymienia rodzaje mass mediów – wyjaśnia, jakie cele przyświecały nowym trendom w architekturze i sztuce – charakteryzuje zmiany społeczne w dwudziestoleciu międzywojennym
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dadaizm, surrealizm, futuryzm – zna datę pierwszego wręczenia Oscarów (1929) – wyjaśnia, jaki wpływ miały mass media na społeczeństwo w dwudziestoleciu międzywojennym
|
Uczeń: – ocenia wpływ mass mediów na kształtowanie opinii publicznej – ocenia wpływ mass mediów na rozwój propagandy w państwach totalitarnych – ocenia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie po zakończeniu I wojny światowej |
|
|
|
5. Świat na drodze ku II wojnie światowej |
1. Militaryzacja Niemiec i powstanie osi Berlin–Rzym––Tokio 2. Anschluss Austrii 3. Wojna domowa w Hiszpanii 4. Układ monachijski 5. i kolejne zdobycze niemieckie 6. Ekspansja Japonii |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Anschluss – zna daty Anschlussu Austrii (III 1938), aneksji Czech i Moraw przez III Rzeszę (III 1939) – identyfikuje postacie Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera – wskazuje na mapie państwa europejskie, które padły ofiarą agresji Niemiec i Włoch – wymienia cele, jakie przyświecały państwom totalitarnym w polityce zagranicznej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: oś Berlin–Rzym–Tokio,appeasement – zna daty remilitaryzacji Nadrenii (1936), wojny domowej w Hiszpanii (1936–1939), konferencji w Monachium (29–30 IX 1938), zajęcia Zaolzia przez Polskę (X 1938), ataku Japonii na Chiny (1937), – identyfikuje postać Francisco Franco – przedstawia przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii – przedstawia przyczyny Anschlussu Austrii – wymienia postanowienia konferencji w Monachium – przedstawia skutki decyzji podjętych na konferencji monachijskiej – charakteryzuje kolejne etapy podboju Europy przez A. Hitlera do sierpnia 1939 r. |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu marionetkowe cesarstwo – zna daty przywrócenia powszechnej służby wojskowej w Niemczech (1935), podboju Libii przez Włochy (1932), wojny włosko–abisyńskiej (1935–1936), zajęcia Albanii przez Włochy (1939), zajęcia przez Niemcy Okręgu Kłajpedy (III 1939), aneksji Mandżurii przez Japonię (1931) – identyfikuje postacie Neville’a Chamberlaina, Édouarda Daladiera – przedstawia proces militaryzacji Niemiec – wymienia strony walczące ze sobą w hiszpańskiej wojnie domowej – omawia okoliczności zwołania konferencji monachijskiej – charakteryzuje włoską ekspansję terytorialną do 1939 r. – wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Japonii na Dalekim Wschodzie |
Uczeń: – zna daty zbombardowania Guerniki (1937), proklamowania niepodległości Słowacji (III 1939) – identyfikuje postać Józefa Tiso – wyjaśnia wpływ polityki appeasementu na politykę zagraniczną Niemiec – charakteryzuje sytuację w Europie pod koniec lat 30. XX w. |
Uczeń: – ocenia postawę polityków państw zachodnich na konferencji w Monachium – ocenia skutki polityki appeasement dla Europy
|
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU VI |
|||||||
|
|
ROZDZIAŁ VII: POLSKA W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM |
|||||||
|
|
1. Odrodzenie Rzeczypospolitej |
1. Sytuacja międzynarodowa 2. Pierwsze ośrodki władzy 3. Odzyskanie niepodległości 4. 11 listopada 5. Rząd Jędrzeja Moraczewskiego |
Uczeń: – zna daty powstania Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (7 XI 1918), przekazania władzy wojskowej J. Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (11 XI 1918) – identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, – wymienia pierwsze ośrodki władzy na ziemiach polskich – omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego |
Uczeń: – zna daty powstania Naczelnej Rady Ludowej (14 XI 1918), przekazania władzy cywilnej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (14 XI 1918), powołania rządu Jędrzeja Moraczewskiego (18 XI 1918), powołania rządu Ignacego JanaPaderewskiego (I 1919) – identyfikuje postacie Ignacego Daszyńskiego, Jędrzeja Moraczewskiego, Ignacego Jana Paderewskiego – określa zasięg wpływów pierwszych ośrodków władzy – opisuje działania pierwszych rządów polskich o odzyskaniu niepodległości – omawia dążenia władz polskich do uzyskania przez Polskę uznania międzynarodowego |
Uczeń: – zna daty powstania Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego (28 X 1918), wydania dekretu o powołaniu Tymczasowego Naczelnika Państwa (22 XI 1918) – przedstawia sytuację międzynarodową jesienią 1918 r. – wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja międzynarodowa, która zaistniała pod koniec 1918 r., wpłynęła na odzyskanie niepodległości przez Polskę
|
Uczeń: – zna daty powstania Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (19 X 1918), Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie (24 XI 1918) – przedstawia założenia programowe pierwszych ośrodków władzy |
Uczeń: – ocenia polityczne starania Polaków w przededniu odzyskania niepodległości – ocenia rolę, jaką odegrał Józef Piłsudski w momencie odzyskania niepodległości |
|
|
|
2. Walka |
1. Koncepcje granicy wschodniej 2. Konflikt polsko- 3. Orlęta Lwowskie 4. Wyprawa kijowska 5. Ofensywa bolszewików 6. Bitwa Warszawska i nadniemieńska 7. Pokój ryski 8. Polsko- |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: koncepcja inkorporacyjna, koncepcja federacyjna – zna daty Bitwy Warszawskiej (15 VIII 1920), pokoju w Rydze (18 III 1921) – identyfikuje postacie Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego – wskazuje na mapie granicę wschodnią ustalona w pokoju ryskim – omawia koncepcje polskiej granicy wschodniej – wymienia postanowienia pokoju ryskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Obrony Państwa, „bunt” Żeligowskiego – zna daty: bitwy nadniemeńskiej (22–28 IX 1920), „buntu” Żeligowskiego (9 X 1920) – identyfikuje postacie Wincentego Witosa, Michaiła Tuchaczewskiego,Lucjana Żeligowskiego – wskazuje na mapie miejsca bitew stoczonych z Rosjanami w 1920 r. – przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików – omawia przebieg Bitwy Warszawskiej i jej skutki – przedstawia, w jaki sposób Polska przyłączyła ziemię wileńską |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu linia Curzona – zna daty polskiej ofensywy wiosennej (1919), układu z Symonem Petlurą (IV 1920), bitwy pod Zadwórznem (1920), powołania Rady Obrony Państwa (VII 1920), bitwy pod Komarowem (31 VIII 1920), włączenia Litwy Środkowej do Polski (III 1922) – identyfikuje postacie Symona Petlury, Tadeusza Rozwadowskiego,Władysława Sikorskiego, Siemiona Budionnego – wskazuje na mapie tereny zajęte przez Armię Czerwoną do sierpnia 1920 r. – porównuje koncepcję inkorporacyjną i federacyjną – omawia okoliczności podjęcia przez wojska polskie wyprawy kijowskiej i je skutki – opisuje przebieg ofensywy bolszewickiej w 1920 r. – przedstawia przebieg i skutki kontrofensywy polskiej w 1920 r. |
Uczeń: – zna daty utworzeniaZachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (X/XI 1918), powstania Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski (VII 1920), przekazania Wilna przez bolszewików Litwinom (VII 1920) – identyfikuje postacie Feliksa Dzierżyńskiego, Juliana Marchlewskiego – przedstawia przyczyny i przebieg konfliktu polsko–ukraińskiego pod koniec 1918 i 1 1919 r.
|
Uczeń: – ocenia postawę Polaków wobec ekspansji ukraińskiej w Galicji Wschodniej – ocenia postanowienia pokoju ryskiego
|
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków –Jak doszło do „cudu nad Wisłą”? |
1. Mobilizacja społeczeństwa 2. Przygotowanie kontruderzenia 3. „Cud nad Wisłą” |
Uczeń: – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mobilizacja, Rada Obrony Państwa, – zna datę opracowania planu Bitwy Warszawskiej (5/6 VIII 1920), – identyfikuje postacie Władysława Sikorskiego, Tadeusza Rozwadowskiego – wyjaśnia, dlaczego Bitwę Warszawską nazwano „cudem nad Wisłą” |
Uczeń: – identyfikuje postacie Maxime’a Weyganda, Józefa Hallera – przedstawia postaci, które miały wpływ na skutek Bitwy Warszawskiej – omawia plany strategiczne wojsk polskich przed Bitwą Warszawską
|
Uczeń: – identyfikuje postać Edgara Vincenta lorda d’Abernona – charakteryzuje spór o autorstwo zwycięstwa Polaków w Bitwie Warszawskiej
|
Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików – ocenia spór wokół autorstwa planu Bitwy Warszawskiej
|
|
|
|
3. Kształtowanie się granicyzachodniej |
1. Powstanie wielkopolskie 2. Ustalenie północnej granicy 3. Zaślubiny 4. Wolne Miasto Gdańsk 5. Pierwsze 6. Trzecie powstanie śląskie 7. Konflikt polsko-
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu plebiscyt – zna datę wybuchu powstania wielkopolskiego (27 XII 1918) – wskazuje na mapie obszary plebiscytowe – wymienia wydarzenia, które miały wpływ na kształt zachodniej granicy państwa polskiego – przedstawia skutki powstania wielkopolskiego Warmii, Mazurach
|
Uczeń: – zna daty plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu (11 VII 1920), plebiscytu na Górnym Śląsku (20 III 1921), trzeciego powstania śląskiego (V–VII 1921) – identyfikuje postacie gnącego Jana Paderewskiego, Wojciecha Korfantego – wskazuje na mapie obszar powstania wielkopolskiego, obszar Wolnego Miasta Gdańska – omawia przebieg i skutki powstania wielkopolskiego – wyjaśnia, jakie znaczenie dla niepodległej Polski miał dostęp do morza – omawia okoliczności plebiscytów Warmii, Mazurach i Powiślu oraz na Górnym Śląsku – przedstawia przyczyny i skutki powstań śląskich |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu konwencja górnośląska – zna daty przybycia I. J. Paderewskiego do Poznania (26 XII 1918), zaślubin Polski z morzem (10 II 1920), pierwszego powstania śląskiego (VIII 1919), drugiego powstania śląskiego (VIII 1920), podziału Śląska Cieszyńskiego (VII 1920) – identyfikuje postacie gnącego Józefa Dowbora–Muśnickiego, Józefa Hallera – wskazuje na mapie zasięg powstań śląskich, Śląsk Cieszyński – przedstawia okoliczności zaślubin Polski z morzem – opisuje konflikt polsko–czechosłowacki i jego skutki |
Uczeń: – przedstawia proces kształtowania się zachodniej i północnej granicy państwa polskiego
|
Uczeń: – ocenia postawę Polaków wobec sytuacji politycznej w Wielkopolsce w końcu 1918 r. – ocenia przyczyny klęski Polski w plebiscycie na Warmii, Mazurach i Powiślu – ocenia postawę Polaków wobec walki o polskość Śląska
|
|
|
|
4. Rządy parlamentarne |
1. Trudne początki niepodległości 2. Pierwsze wybory parlamentarne 3. Konstytucja 4. Scena polityczna II Rzeczypospolitej 5. Elekcja 6. Rządy parlamentarnew latach 1919–1926 7. Kryzys rządów parlamentarnych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Naczelnik Państwa – zna daty uchwalenia konstytucji marcowej (17 III 1921), wyboru G. Narutowicza na prezydenta (9 XII 1922) – identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego,Romana Dmowskiego, Gabriela Narutowicza – omawia postanowienia konstytucji marcowej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kontrasygnata, hiperinflacja, wojna celna – zna daty pierwszych wyborów do sejmu ustawodawczego (26 I 1919), uchwalenia małej konstytucji (20 II 1919), zabójstwa prezydenta G. Narutowicza (16 XII 1922), – identyfikuje postacie Wincentego Witosa, Wojciecha Korfantego, Stanisława Wojciechowskiego, Ignacego Daszyńskiego, Władysława Grabskiego – charakteryzuje zadania, jakie stanęły przed władzami odradzającej się Polski – wymienia postanowienia małej konstytucji – charakteryzuje rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926 |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu partyjniactwo – zna datę wprowadzenia podziału na województwa (1919) – przedstawia okoliczności pierwszych wyborów prezydenckich – omawia okoliczności i skutki zamachu na prezydenta Gabriela Narutowicza – przedstawia przejawy kryzysu rządów parlamentarnych
|
Uczeń: – identyfikuje postacie Romana Rybarskiego, Maurycego Zamoyskiego, Jana Baudouin de Courtenaya – charakteryzuje scenę polityczną II Rzeczypospolitej – wyjaśnia wpływ słabości politycznej rządów parlamentarnych na pozycję międzynarodową II Rzeczypospolitej
|
Uczeń: – ocenia pozycję ustrojową Naczelnika Państwa –ocenia rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926 |
|
|
|
5. Zamach majowy |
1. Zamach majowy 2. Walki podczas zamachu majowego 3. Zmiany konstytucji 4. Rządy sanacyjne 5. Represje w stosunku do opozycji 6. Obóz w Berezie Kartuskiej 7. Rządy sanacyjne 8. Polski autorytaryzm na tle europejskim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: zamach majowy, sanacja – zna daty początku zamachu majowego (12 V 1926), uchwalenia konstytucji kwietniowej (23 IV 1935) – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – omawia skutki polityczne i ustrojowe zamachu majowego – charakteryzuje rządy sanacyjne
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dekret, nowela sierpniowa, obóz sanacyjny, autorytaryzm, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, Centrolew,wybory brzeskie, proces brzeski, Obóz Zjednoczenia Narodowego – zna daty dymisji rządu i prezydenta S. Wojciechowskiego (14 V 1926), uchwalenia noweli sierpniowej (2 VIII 1926), powstania BBWR (1928), wyborów brzeskich (XI 1930), procesu brzeskiego (1932) – identyfikuje postacie Wincentego Witosa,Stanisława Wojciechowskiego,Macieja Rataja, Ignacego Mościckiego – omawia przyczyny zamachu majowego – charakteryzuje przebieg zamachu majowego – przedstawia postanowienia konstytucji kwietniowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „cuda nad urną”, grupa Pułkowników,grupa zamkowa – zna daty powołania rządu „Chjeno–Piasta” (10 V 1926), wyboru I. Mościckiego na prezydenta(1 VI 1926), powstania Centrolewu (1929), śmierci J. Piłsudskiego (12 V 1935), powstania OZN–u (1937) – identyfikuje postacie Kazimierza Bartla, Walerego Sławka,Adama Koca, Edwarda Rydza–Śmigłego, Władysława Sikorskiego – przedstawia politykę władz sanacyjnych wobec opozycji politycznej – omawia rządy sanacyjne po śmierci Józefa Piłsudskiego
|
Uczeń: – zna datę Kongresu Obrony Prawa i Wolności (29 VI 1930) – porównuje pozycję prezydenta w konstytucjach marcowej i kwietniowej – charakteryzuje polski autorytaryzm na tle przemian politycznych w Europie
|
Uczeń: – ocenia zamach majowy i jego wpływ na losy II Rzeczypospolitej i jej obywateli – ocenia metody, jakimi władze sanacyjne walczyły z opozycją polityczną |
|
|
|
6. Gospodarka II Rzeczypospolitej |
1. Problemy gospodarcze odrodzonej Polski 2. Reforma walutowa Grabskiego 3. Odbudowa gospodarcza 4. Reforma rolna 5. Wielki kryzys gospodarczy w Polsce 6. Nowe inwestycje przemysłowe 7. Port morski |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Polska A i Polska B, Centralny Okręg Przemysłowy – wskazuje na mapie obszar Polski A i Polski B – wymienia różnice między Polską A i Polską B – wyjaśnia, jaką rolę gospodarczą odgrywał Centralny Okręg Przemysłowy
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu reforma walutowa – zna daty reformy walutowej W. Grabskiego (1924), rozpoczęcia budowy Gdyni (1921), rozpoczęcia budowy COP–u (1937) – identyfikuje postacie Władysława Grabskiego, Eugeniusza Kwiatkowskiego – wskazuje na mapie obszar COP–u, Gdynię – omawia reformy rządu Władysława Grabskiego – przedstawia przyczyny budowy portu w Gdyni i jego znaczenie dla polskiej gospodarki – przedstawia założenia 4–letniego planu gospodarczego Eugeniusza Kwiatkowskiego i jego realizację |
Uczeń: – zna daty ustawy – wskazuje na mapie przebieg magistrali węglowej – przedstawia problemy gospodarcze, z jakimi borykała się Polska po odzyskaniu niepodległości – charakteryzuje wielki kryzys gospodarczy w Polsce – omawia założenia i realizację reformy rolnej |
Uczeń: – przedstawia sposoby przezwyciężania trudności gospodarczych przez władze II Rzeczypospolitej – charakteryzuje działania podjęte w celu modernizacji gospodarki Polski w dwudziestoleciu międzywojennym |
Uczeń: – ocenia wpływ reform Władysława Grabskiego na sytuacje gospodarczą II Rzeczypospolitej – ocenia znaczenie portu gdyńskiego dla gospodarki II Rzeczypospolitej – ocenia gospodarczą działalność Eugeniusza Kwiatkowskiego |
|
|
|
7. Społeczeństwo odrodzonej Polski |
1. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej 2. Państwo wielu narodów 3. Polityka wobec mniejszości narodowych 4. Rozwój edukacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu analfabetyzm – omawia strukturę narodowościową i wyznaniową II Rzeczypospolitej – wyjaśnia, w jaki sposób władze odrodzonego państwa polskiego walczyły z analfabetyzmem |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: asymilacja narodowa, asymilacja państwowa – zna datę reformy J. Jędrzejewicza (1932) – identyfikuje postać Janusza Jędrzejewicza – przedstawia strukturę społeczną II Rzeczypospolitej – wyjaśnia, na czym polegać miała asymilacja narodowa i państwowa – omawia rozwój edukacji w II Rzeczypospolitej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:getto ławkowe, numerus clausus – opisuje sytuację społeczną Polski po odzyskaniu niepodległości – charakteryzuje politykę władz II Rzeczypospolitej wobec Ukraińców – omawia stosunki polsko–żydowskie
|
Uczeń: – charakteryzuje przykłady realizacji polityki asymilacyjnej w latach trzydziestych XX wieku |
Uczeń: – ocenia położenie mniejszości narodowych w II Rzeczypospolitej – ocenia politykę władz II Rzeczypospolitej wobec mniejszości narodowych
|
|
|
|
8. Osiągnięcia II Rzeczypospolitej
|
1. Osiągnięcia polskich naukowców 2. | ||||||