· Roczny plan pracy z historii dla klasy 4 szkoły podstawowej do programu nauczania „Wczoraj i dziś”
· Wymagania na poszczególne oceny
· *Gwiazdką oznaczono tematy dodatkowe (nieobowiązkowe) z podstawy programowej
Program nauczania
„MY I HISTORIA”
PROGRAM NAUCZANIA OGÓLNEGO
HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA
W KLASACH V–VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
I. Wstęp
Jedną z czterech wielkich reform zmieniających Polskę po 1989 roku była reforma systemu edukacji. Po dziesięciu latach funkcjonowania zmienionej struktury, programów i sposobu oceniania w naszych szkołach podjęto decyzję o naprawie mankamentów dotychczasowych rozwiązań. Obowiązująca od września 2009 roku nowa Podstawa programowa kształcenia ogólnego wprowadziła reformę programową w nadziei sprostania wyzwaniom, które stają przed polską edukacją u progu XXI wieku.
Fundamentalną dla całego cyklu kształcenia zmianą jest zniesienie dwoistości dokumentów wyznaczających zadania dla nauczycieli, tzn. Podstawy programowej oraz Standardów wymagań egzaminacyjnych oraz nowoczesne sformułowanie zapisów nowej Podstawy programowej kształcenia ogólnego. W obecnie obowiązującym dokumencie zarówno ogólne, jak i szczegółowe cele kształcenia zapisano w języku wymagań. Szczegółowe treści nauczania związano z precyzyjnie określonymi umiejętnościami, których osiągnięcie jest konieczne i możliwe nawet przez ucznia o przeciętnych uzdolnieniach. Natomiast w zapisie celów kształcenia – wymagań ogólnych wyodrębniono te umiejętności wysokiego poziomu (umiejętności złożone), których kształtowanie jest najważniejszym zadaniem nauczyciela przedmiotu. Każde jego działanie winno podporządkowywać się tym właśnie nadrzędnym celom.
Z nową Podstawą programową weszły w życie ważne decyzje organizacyjne. Naukę w pierwszych klasach szkół podstawowych podejmują dzieci sześcioletnie. Oznacza to, że rozpoczynając w IV klasie naukę przedmiotu historia i społeczeństwo, nauczyciel ma do czynienia z dzieckiem o rok młodszym niż w latach poprzednich. Natomiast odnośnie ramowego planu nauczania – ministerstwo nie narzuca liczby godzin lekcyjnych przedmiotów w tygodniu, a jedynie określa minimalne ogólne wymiary czasu przeznaczone na realizację Podstawy programowej. Daje to twórcom programów oraz nauczycielom wolność decyzji o rozkładzie materiału kształcenia.
II. Charakterystyka programu
Proponowany poniżej program nauczania przekłada na język szczegółowych zapisów zarówno założenia nowej Podstawy programowej, jak i jej konkretne wymagania. Na podstawie programu powstała seria podręczników, które zostały dostosowane do wymogów znowelizowanej ustawy o systemie oświaty (Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw). Zasadniczym celem programu oraz podręczników jest wprowadzenie dziecka w dzisiejsze problemy społeczne oraz w świat przeszłości i wyobrażeń o niej. Środkiem do osiągnięcia tych celów jest: kształtowanie wyobraźni czasowo-przestrzennej oraz osobowości indywidualnej i społecznej. Treści programowe zostały tak dobrane, by nauczyciel dysponował materiałem mogącym wzbudzić zainteresowanie przedmiotem oraz pozwalającym na kształtowanie podstawowych kategorii społecznych oraz historycznych, takich jak czas, przestrzeń, ciągłość, zmienność, przyczyna, skutek.
We wstępie Podstawy programowej dla szkoły podstawowej podkreślono, by szkoła łagodnie wprowadzała uczniów w świat wiedzy. Dobór zagadnień realizowanych
Program nauczania
2
w programie ma na celu takie właśnie wprowadzenie ucznia w świat historii – przyjazne i dostosowane do jego możliwości percepcyjnych. Zgodnie z zawartością Podstawy programowej przedmiotu historia i społeczeństwo dla klas IV–VI program ogranicza treści polityczne. Nacisk położono na kwestie społeczne bliskie dzieciom, warunki życia codziennego ludzi oraz dorobek cywilizacyjny ludzkości w różnych epokach. Realizacja tych zagadnień sprzyja kształtowaniu postaw poszanowania tradycji i kultury własnego oraz innych narodów, a także podstawowych wartości humanistycznych, takich jak dobro, sprawiedliwość czy tolerancja.
III. Założenia wstępne
Uczeń powinien poznać najbardziej charakterystyczne dla danej epoki przejawy działalności ludzi i ich dokonania. Jest to warunek niezbędny do określenia zmian, jakie następowały w życiu ludzi w poszczególnych epokach.
Poznanie przeszłości powinno stanowić podstawę do kształtowania w dziecku szeroko rozumianych wartości humanistycznych i ogólnoludzkich, takich jak poszanowanie godności człowieka, prawda, dobro, piękno, wrażliwość na krzywdę ludzką.
Realizacja poszczególnych zagadnień powinna wpływać na wrażliwość emocjonalną i kształtować zainteresowanie przeszłością.
Uczeń poprzez kurs historii i społeczeństwa powinien zostać mocno osadzony w swoim środowisku lokalnym i związany z nim. Poznawanie historii własnej rodziny i „małej ojczyzny” tworzy podstawę samoidentyfikacji, napawa dumą i kształtuje poczucie lokalnego, a potem i ogólnopaństwowego patriotyzmu.
Założono systematyczne kształtowanie wyobraźni czasowo-przestrzennej. Uczeń powinien dostrzegać zmiany zachodzące w czasie i w przestrzeni, związki ludzi z otaczającym ich światem, a także mieć świadomość zależności od środowiska.
Z dziejów Polski wybrano zagadnienia o znaczeniu przełomowym dla państwa. Omawiane epizody powinny sprzyjać edukacji patriotycznej.
Program zakłada prezentację wybitnych postaci, które miały wpływ na dzieje świata, by uczeń miał świadomość wagi indywidualnych działań człowieka.
IV. Układ programu i dobór treści
Program zakłada, że nauczanie historii w szkole podstawowej ma charakter propedeutyczny. Ogromne znaczenie tego kursu polega na zadaniu połączenia misji wychowawczej z zainteresowaniem teraźniejszością i przeszłością oraz budową fundamentu dla dalszej nauki w gimnazjum. To wprowadzenie do poznawania historii wymaga odpowiedzialnych decyzji odnośnie zakresu pojęciowego i faktograficznego poszczególnych tematów. Niniejszy program łączy trzy wymienione wyżej zadania.
Całość materiału została podzielona na trzy części odpowiadające poszczególnym klasom i będzie realizowana w porządku chronologicznym. Na realizację programu przewidziano w przypadku klas IV i V jedną godzinę lekcyjną, natomiast w przypadku klasy VI – dwie godziny lekcyjne.
1. Klasa IV
Nauczanie historii w klasie IV rozpoczynamy od podstaw samoidentyfikacji, poprzez zagadnienia związane z najbliższym środowiskiem ucznia – rodziną, szkołą – by rozszerzać kręgi jego poznania od „małej ojczyzny” do regionu, państwa i świata.
Dokumentacja klasy IV–VI
3
Uczeń rozpocznie zatem naukę od poznania zagadnienia istoty funkcjonowania człowieka, jego potrzeb i sposobów ich zaspakajania. Zaznajomi się też z rolą rodziny, pozna prawa i obowiązki poszczególnych członków rodziny, w tym dzieci. Na podstawie pamiątek rodzinnych dzieci będą kształtowały wizję badań historycznych, również własnych. Poruszone zostaną problemy społeczności szkolnej, w tym relacji rówieśniczych. W klasie IV zajmiemy się historią i kulturą regionu, ukażemy rolę regionu w życiu kraju, by w sposób naturalny rozszerzyć krąg funkcjonowania człowieka na własne państwo, a następnie świat i jego problemy, które dotyczą wszystkich ludzi.
Układ treści programowych przewidzianych do realizacji w klasie IV odpowiada uwagom i prośbom wielu nauczycieli, by już na tym etapie wprowadzać zagadnienia historyczne. Dzieci, przystępując do nauczania nowego przedmiotu, jakim jest historia, chcą jej niejako „dotknąć”, „posmakować”. Stąd nasza decyzja o wprowadzeniu treści związanych z historią starożytną w klasie IV. Podstawa programowa jasno wskazuje zakres zagadnień realizowanych na etapie szkoły podstawowej i ogranicza je do wynalezienia pisma i znaczenia tego faktu, dokonań cywilizacji greckiej i rzymskiej oraz narodzin chrześcijaństwa. Aby przybliżyć uczniom tę epokę i stworzyć jej pełniejszy obraz, wyżej wspomniane zagadnienia rozszerzyłyśmy o treści związane z zajęciami i warunkami życia ludzi. Poruszyłyśmy też problem wierzeń. Uznałyśmy bowiem, że narodziny chrześcijaństwa nie mogą być oderwane od religii cywilizacji starożytnych i stanowić jedynego tematu dotyczącego wierzeń.
Bardzo ważnym zagadnieniem w klasie IV jest orientacja czasowa i przestrzenna. Nasuwa się oczywiście pytanie o możliwości percepcyjne uczniów dziewięcioletnich. Należy niewątpliwie poświęcić wiele czasu na naukę określania wieków i koncentrować się przede wszystkim na czasach naszej ery. Nie oznacza to pomijania czasów przed naszą erą. Jednak zadania związane z obliczaniem odległości czasowych w tym przedziale mogą okazać się dla uczniów trudne. Nasze wymagania w tym zakresie musimy dostosować do indywidualnych możliwości ucznia. W przypadku orientacji przestrzennej musimy mieć świadomość, że są to pierwsze kontakty dziecka z mapą historyczną i powinny być one oparte na kształceniu orientacji ogólnej, a nie szczegółowej znajomości mapy.
Dylematem w układzie treści programowych stały się dla nas legendy „O Lechu, Czechu i Rusie” oraz „O Popielu i Piaście”, które łączą się z tematem o początkach państwa polskiego, który będzie realizowany w piątej klasie. Jednak wiek dzieci, ich zainteresowanie światem baśni i podań ludowych. a także sugestie nauczycieli, sprawiły że zdecydowałyśmy się zamieścić je w czwartej klasie, by stanowiły dopełnienie zagadnień związanych z krajem ojczystym. Tu pragniemy wyjaśnić, że legenda „O Popielu i Piaście” została oparta na przekazie Galla Anonima. W kronice tego dziejopisa legendy, funkcjonujące często oddzielnie, stanowią jedną opowieść.
2. Klasa V
Klasę V rozpoczniemy od zagadnień związanych z początkiem średniowiecza, a realizację materiału zakończymy na odsieczy wiedeńskiej Jana III Sobieskiego i wskazaniu skutków wojen XVII wieku. Będzie to przyczynek do dalszych rozważań nad dziejami Polski, szczególnie nad rozbiorami i historią XIX wieku. W dalszym ciągu będziemy skupiać się na zajęciach i warunkach życia poszczególnych grup społecznych, co może stanowić dobre pole do wszelkich porównań, wskazywania podobieństw i różnic. W piątej klasie uczeń pozna już najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski. Ograniczyłyśmy się do tych wskazanych przez Podstawę programową, dlatego pojawią się luki, a dominować będą epizody. Połączą je odpowiednie nawiązania w podręcznikach. Uporządkowane treści historyczne uczeń pozna w gimnazjum.
Program nauczania
4
Zagadnienia polityczne dają możliwość budowy niezbędnego szkieletu następstwa wydarzeń i epok, ale pamiętać należy, że ważniejsze na tym etapie kształcenia są wskazane przez Podstawę programową treści społeczne i zagadnienia z kultury poszczególnych epok. Całość wzbogacają informacje o dokonaniach wybitnych i ciekawych postaci – św. Wojciecha, Mikołaja Kopernika czy Leonarda da Vinci, co powinno uczniom pełniej ukazać omawiany okres.
Ważnym zagadnieniem realizowanym na tym etapie kształcenia będzie funkcjonowanie państwa polskiego. Zakres władzy monarchów, uprawnienia (w tym uprzywilejowanie) poszczególnych grup społecznych wydają się być istotnym elementem edukacji historycznej i wpływają na zrozumienie przyczyn zachodzących zmian. Należy również dodać, że zrezygnowałyśmy z obecnych w dotychczasowych programach zagadnień, jak np. rozłamy w religii chrześcijańskiej czy polityczne przemiany Europy w czasach Karola Wielkiego. Decyzja nasza jest w pełni świadoma i wynika z koncepcji Podstawy programowej, która radykalnie ograniczyła tematykę historii powszechnej. Uważamy, że warto pogłębiać zapisane w Podstawie programowej zagadnienia, a nie zwiększać ich liczbę.
3. Klasa VI
W VI klasie więcej miejsca zajmują treści polityczne, ważne dla poznania dziejów Polski. Historia Europy i świata ograniczona została do wojen światowych, które w zasadniczy sposób wpłynęły na dzieje państwa polskiego i życie Polaków. Realizację treści programowych rozpoczyna rozdział „W obronie upadającej Rzeczpospolitej”, w którym uczniowie zapoznają się z sytuacją Polski w przededniu rozbiorów i działaniami Polaków zmierzającymi do zachowania niepodległości państwa. Motywem przewodnim będzie postać króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Wiele uwagi program poświęca walce Polaków o odzyskanie niepodległości – działaniom zbrojnym i pracy organicznej. To stanowi podstawę rozważań o warunkach życia narodu w czasach zaborów. Zgodnie z zaleceniem Podstawy programowej wprowadziłyśmy zagadnienie emigracyjnej doli Polaków. Treści z zakresu kultury i gospodarki ukażą dzieciom istotę przemian cywilizacyjnych XIX i XX wieku. Treści z zakresu historii ojczystej kończą się na narodzinach III Rzeczypospolitej. W szóstej klasie znajdą się zagadnienia związane z obliczem współczesnego świata, jego problemami i zagrożeniami. Rozszerzona zostanie także wiedza uczniów na temat Unii Europejskiej.
W szóstej klasie, podobnie jak w całym cyklu kształcenia, realizowaną problematykę należy uzupełniać o treści związane z historią regionu.
V. Procedury osiągania celów
Dobór metod stosowanych przez nauczyciela przy realizacji treści programowych powinien uwzględniać zarówno indywidualny rozwój dziecka, jak i konieczność wzbudzania zainteresowań przeszłością oraz wdrażania do samodzielnego i kreatywnego działania. By osiągnąć zakładane w programie cele, najlepiej jest stosować różnorodne metody kształcenia, ponieważ ich urozmaicenie wpływa na atrakcyjność i trwałość przekazu.
Oto przykłady metod, które mogą być stosowane w nauczaniu przedmiotu historia i społeczeństwo na II etapie edukacyjnym.
Metody podające (konwencjonalne):
• pogadanka;
• opowiadanie;
• opis.
Dokumentacja klasy IV–VI
5
Metody aktywizujące:
• inscenizacja;
• burza mózgów;
• metaplan;
• gry dydaktyczne, np. symulacyjne;
• drzewko decyzyjne.
Metody eksponujące:
• film;
• ekspozycja;
• sztuka teatralna;
• pokaz.
Metody praktyczne:
• metoda projektu;
• wycieczka historyczna.
Metody programowe:
• praca z mapą;
• praca z podręcznikiem.
VI. Propozycje pomiaru osiągnięć ucznia
Ocenianie to trudny i odpowiedzialny aspekt pracy nauczyciela. Uczniów kończących szkołę podstawową czeka sprawdzian w systemie państwowego systemu egzaminacyjnego i ocena zewnętrzna. Jednak nauczyciel historii i społeczeństwa odpowiada za to, by sprawdzanie i ocenianie bieżące i okresowe nie odbiegało od standardów wyznaczonych przez Podstawę programową, niezależnie od tego, w jakim stopniu sprawdziany końcowe odnoszą się do jego przedmiotu.
Zgodnie z koncepcją tzw. oceniania kształtującego bieżąca ocena to nie tylko proces zbierania informacji o przyroście wiedzy i umiejętności oraz zmianach w postawie ucznia. To również forma informacji zwrotnej przekazywanej przez nauczyciela uczniowi. Życzliwe, a zarazem skrupulatne określanie tego, co uczeń już osiągnął, a co powinien poprawić, pomaga w uczeniu się. Wyrabia nawyk planowania własnego uczenia się i brania za to odpowiedzialności. Motywuje do poprawiania wyników. Pozwala rodzicom i opiekunom wspomagać dzieci w nauce. Warunkiem dokonywania takiej oceny jest przekazywanie uczniom na każdym etapie kształcenia informacji o kryteriach i formach sprawdzania i oceniania. Ocena wiedzy i umiejętności uczniów oraz sposoby jej dokonywania powinny być zgodne z przyjętym w danej szkole i znanym każdemu uczniowi systemem oceniania. Szczególnie ważne w szkole podstawowej jest zaangażowanie i aktywność społeczna uczniów i to również powinno podlegać ocenie.
Nauczyciel, oceniając uczniów, powinien brać pod uwagę różnorodne formy ich aktywności np.:
odpowiedzi ustne – ocenie podlegają: samodzielność wypowiedzi, znajomość prezentowanych zagadnień, ład i logika wypowiedzi, elementy kultury żywego słowa;
czytanie mapy i korzystanie z atlasu – w tym przypadku ocenie podlegają następujące umiejętności:
znajomość znaczenia symboli z legendy mapy, wskazanie granic państw i ich zmian, wskazanie miejsc wydarzeń historycznych, porównanie informacji
Program nauczania
6
zawartych na różnych mapach, np. historycznej i fizycznej, wypełnianie map konturowych, posługiwanie się pojęciami geograficznymi przy określaniu położenia miasta, miejsca bitwy itp.;
czytanie ze zrozumieniem tekstu podręcznika, tekstu źródłowego;
wypowiedzi pisemne – zaliczamy do nich: dłuższą samodzielną wypowiedź pisemną na określony temat, krótką wypowiedź pisemną, test z zadaniami wielokrotnego wyboru, test z zadaniami otwartymi lub wymagającymi uzupełnienia, krzyżówki i zadania quizowe;
aktywność – udział w lekcji i w konkursach, udział w dyskusjach na forum klasy i szkoły;
wykorzystanie ilustracji, filmu, nagrania audio jako źródła informacji – odnalezienie i przedstawienie informacji źródłowej;
indywidualne i grupowe prace projektowe (ze szczególnym zwróceniem uwagi na korzystanie z różnych źródeł informacji, prezentowanie różnych punktów widzenia, umiejętność współpracy w grupie).
Wiedza i umiejętności uczniów powinny być oceniane w sytuacjach zastosowania ich w praktyce. Dlatego zadania w podręczniku napisanym na podstawie niniejszego programu będą przywoływać sytuacje jak najbardziej zbliżone do doświadczeń osobistych uczniów. Szczególną rolę powinny odgrywać w nich działania grupowe. Umiejętność współpracy i współdziałania w grupie powinna być oceniana pod kątem współdziałania z pozostałymi członkami grupy podczas wykonywania konkretnych zadań, przyjmowania konkretnych ról w grupie i wywiązywania się z nich, negocjowania wspólnego stanowiska grupy, wytrwałości w realizowaniu zadań, prezentowania postaw koleżeńskiej akceptacji i tolerancji oraz umiejętności słuchania i porozumiewania się w różnych sytuacjach.
Umiejętność twórczego rozwiązywania problemów powinna być oceniana pod kątem wytrwałości w rozwiązywaniu powierzonych zadań z uwzględnieniem umiejętności prezentowania własnych poglądów, wykorzystywania różnych źródeł informacji, dokonywania ich wyboru i selekcji oraz prezentowania niekonwencjonalnych rozwiązań. Ważnymi umiejętnościami, które powinien kształcić uczeń, są umiejętności planowania, organizowania i oceniania własnej nauki, które prowadzą do przyjmowania za nią większej odpowiedzialności. Te umiejętności możemy oceniać, omawiając np. zaplanowanie i wykonanie zadania powierzonego grupie lub indywidualnemu uczniowi podczas realizacji dłuższych prac projektowych oraz wykonywania zadań domowych.
Do szczególnie ważnych umiejętności przedmiotowych podlegających ocenie należą:
umiejętność dostrzegania przejawów niesprawiedliwości, braku tolerancji, dyskryminacji;
umiejętność wskazywania konstruktywnych rozwiązań w przedstawionych sytuacjach konfliktowych;
umiejętność określenia i nazwania więzi łączących ucznia ze wspólnotą lokalną, narodową, europejską i globalną;
umiejętność identyfikowania ludzi i miejsc oraz faktów;
umiejętność posługiwania się pojęciami historycznymi;
umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego;
umiejętność dokonywania porównań np. epok, ustrojów politycznych, społecznych, gospodarczych na przestrzeni dziejów;
umiejętność elementarnego oceniania sytuacji społecznych i faktów historycznych;
posługiwanie się podstawowymi pojęciami z zakresu chronologii;
obliczanie czasu wydarzeń, długości ich trwania;
umieszczanie wydarzeń na taśmie chronologicznej;
wykorzystywanie do zapisu wieków cyfr rzymskich.
Dokumentacja klasy V–VI
7
Ocena opanowanej wiedzy i umiejętności. Propozycja wymagań na poszczególne oceny
Ocena celująca
Uczeń:
1. ma wiedzę wykraczającą poza treści przewidziane programem nauczania;
2. potrafi nie tylko korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela, lecz także umie samodzielnie wyszukać wiadomości z różnych źródeł;
3. wzbogaca swoją wiedzę poprzez czytanie książek lub artykułów o treści historycznej (odpowiednich do wieku);
4. bierze aktywny udział w konkursach, w których jest wymagana wiedza historyczna. Odnosi w nich sukcesy lub jest autorem pracy (np. projektowej) o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych, wykonanej dowolną techniką;
5. potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny – skutki), lecz także umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawczymi w czasie lekcji innych przedmiotów. Stosuje język przedmiotu;
6. umie powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub powszechnymi;
7. wyraża samodzielny, krytyczny (w stopniu odpowiednim do wieku) stosunek do określonych zagadnień z przeszłości. Potrafi dowodzić swoich racji, używając odpowiedniej argumentacji będącej skutkiem nabytej samodzielnie wiedzy;
8. stosuje zdobyte wiadomości i umiejętności w nowych sytuacjach;
9. wykazuje aktywną postawę podczas lekcji;
10. aktywnie pracuje w grupie rówieśniczej, właściwie komunikując się z rówieśnikami. Bierze odpowiedzialność za efekty pracy swojej i kolegów. Potrafi również pracować samodzielnie.
Ocena bardzo dobra
Uczeń:
1. ma wiedzę wymaganą w programie nauczania;
2. sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji. Potrafi również, korzystając ze wskazówek nauczyciela, dotrzeć do innych źródeł informacji;
3. samodzielnie interpretuje fakty. Potrafi uzasadnić swoje stanowisko. Właściwie formułuje wnioski i broni swoich poglądów;
4. wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji;
5. aktywnie pracuje w grupie rówieśniczej, właściwie komunikując się z rówieśnikami;
6. potrafi pracować samodzielnie;
7. bierze udział w konkursach historycznych lub innych konkursach wymagających wiedzy i umiejętności historycznych;
8. rozwiązuje dodatkowe zadania o średnim stopniu trudności. Potrafi dzięki wskazówkom nauczyciela dotrzeć do innych źródeł wiadomości;
9. potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo-skutkowych, wykorzystując wiedzę przewidzianą programem nie tylko z zakresu historii, lecz także pokrewnych przedmiotów;
10. ma dużą wiedzę o historii regionu.
Ocena dobra
Uczeń:
1. opanował w stopniu zadowalającym materiał przewidziany w programie nauczania;
Program nauczania
8
2. poprawnie posługuje się kategoriami historycznymi, wskazuje przyczyny i skutki wydarzeń (także przy pomocy nauczyciela);
3. poprawnie formułuje wnioski i udaje mu się bronić swoich poglądów;
4. potrafi korzystać ze wszystkich poznanych w czasie lekcji źródeł informacji;
5. jest aktywny w czasie lekcji;
6. chętnie pracuje w grupie rówieśniczej i potrafi właściwie komunikować się z kolegami,
uczestniczy w dyskusji;
7. zna najważniejsze wydarzenia z dziejów swojego regionu.
Ocena dostateczna
Uczeń:
1. opanował podstawowe elementy wiadomości programowych, pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień;
2. potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji;
3. w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadowalającym;
4. nie pracuje systematycznie i niechętnie podejmuje pracę indywidualną, grupową lub zespołową;
5. rzadko uczestniczy w dyskusji i pracach zespołowo-grupowych;
6. czasami poprawnie formułuje wnioski, ma problemy z obroną swoich poglądów;
7. nie zawsze wywiązuje się z powierzonych zadań lub ich części;
8. zna niektóre wydarzenia i postacie z historii regionu.
Ocena dopuszczająca
Uczeń:
1. opanował zakres wiedzy i umiejętności na poziomie koniecznym;
2. nie pracuje systematycznie i niezbyt chętnie podejmuje zadania wskazane przez nauczyciela;
3. przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste polecenia wymagające zastosowania podstawowych umiejętności;
4. nie potrafi sformułować własnych wniosków;
5. ma poważne braki w wiedzy, które jednak można nadrobić w dłuższym okresie.
Ocena niedostateczna
Uczeń:
1. nie opanował minimum wiadomości programowych określonych jako wymagania konieczne;
2. nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania podstawowych umiejętności;
3. ma braki w wiedzy na tyle duże, że nie rokują one nadziei na ich nadrobienie nawet z pomocą nauczyciela.
HISTORIA – KL.V
WYMAGANIA |
DOPUSZCZAJĄCY |
DOSTATECZNY |
DOBRY |
BARDZO DOBRY |
CELUJĄCY |
WIADOMOŚCI
|
|
|
|
|
|
- uczeń potrafi:
|
|
|
|
|
|
Wymienić epoki. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Wyjaśnić, dlaczego w dziejach ludzkości wyróżnia się epoki. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Określić, co należy rozumieć pod pojęciem „cywilizacja”. Wymienić najstarsze cywilizacje |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Dostrzegać złożoność cywilizacji i wyjaśnić zmiany cywilizacyjne na przestrzeni dziejów. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Opisać niektóre przejawy życia codziennego w starożytności i średniowieczu, np. opowiedzieć |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Określić, jaką rolę odgrywa religia w życiu człowieka. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Wskazać przykłady różnych wierzeń. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Zdefiniować podstawowe pojęcia związane z religią (kult, kapłan, świątynia). |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Opowiedzieć treść wybranych mitów greckich lub rzymskich. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Wyjaśnić związek między religią żydowską a chrześcijańską. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Wyjaśnić rodowód współczesnego teatru, sportu, pisma i innych osiągnięć cywilizacyjnych. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Wymienić daty ważnych wydarzeń historycznych. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Omówić rozwój terytorialny państwa Karola Wielkiego i państwa polskiego. |
|
|
|
tak |
tak |
Wskazać na mapie najstarsze cywilizacje, państwo Karola Wielkiego, Polskę, kolejne stolice. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Wskazać na mapie miejsca ważnych wydarzeń historycznych. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Wymienić państwa współczesnej Europy biorące swój początek w średniowieczu ( w tym również Polskę). |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Wskazać najważniejsze wydarzenia z historii Polski średniowiecznej, omówić ich przyczyny i skutki. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Wymienić znanych władców Polski i powiązać ich z ważnymi wydarzeniami historycznymi. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Wyjaśnić, dlaczego Kazimierz Wielki założył Akademię Krakowską, wymienić przedmioty tam wykładane, opisać życie żaków. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Wymienić wybrane wydarzenia, postacie, budowlę z własnego regionu wywodzące się ze średniowiecza. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Wskazać najważniejsze wydarzenia i postacie historyczne omawianych epok i umieścić je na osi czasu. |
tak |
tak |
ta |
tak |
tak |
OCENA CELUJĄCA: Ponadto ocenę celującą otrzymuje uczeń, który aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym; samodzielnie rozwiązuje problemy omawiane w czasie lekcji, jest inicjatorem rozwiązywania problemów i zadań w pracy pozalekcyjnej. Potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swoją wiedzę historyczną. Potrafi uporządkować zebrany materiał, przechować go i wykorzystać. Wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną argumentacją. Posługuje się poprawną polszczyzną. Uczestniczy w konkursach historycznych na poziomie klasy piątej. . |
|
|
|
|
|
UMIEJĘTNOŚCI
|
|
|
|
|
|
Uczeń potrafi:
|
|
|
|
|
|
Chronologicznie uszeregować epoki. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Dokonać obliczeń chronologicznych przy użyciu dat, przy tym również dat przed naszą erą. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Posługiwać się taśmą czasu, mapą historyczną. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Dokonać porównań ilustracji; wydarzeń; źródeł; epok. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Czytać ze zrozumieniem tekst podręcznika, literatury popularno naukowej, prosty tekst źródłowy. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Formułować samodzielne wnioski w oparciu o przeczytany tekst. |
|
|
|
tak |
tak |
Dokonywać selekcji materiału z podręcznika i innych źródeł wiedzy. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Układać prosty plan |
|
|
tak |
tak |
tak |
Opisać ilustrację. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Wykorzystać elementy wiedzy zdobytej w oparciu o inne źródła, niż podręcznik (literatura popularnonaukowa, film, wydawnictwa multimedialne). |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Współpracować z innymi uczniami, np. w zespole przygotowującym inscenizację. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Układać rozwiniętą wypowiedź pisemną na określony temat. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Dostrzec związki między różnymi wydarzeniami, przeszłością a współczesnością, różnice i podobieństwa między różnymi elementami wiedzy z przeszłości. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Samodzielnie rozwiązać problem lub zadanie postawione przez nauczyciela posługując się nabytymi umiejętnościami. |
|
|
|
tak |
tak |
Samodzielnie zdobywać wiadomości. |
|
|
|
|
tak |
Rozumować kategoriami ściśle historycznymi oraz powiązywać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawanymi podczas innych lekcji. |
|
|
|
tak |
tak |
Powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub dziejami powszechnymi. |
|
|
|
|
tak |
Popierać swoje zdanie używają odpowiedniej argumentacji będącej wynikiem nabytej samodzielnie wiedzy. |
|
|
|
|
tak |
HISTORIA– KL. VI
WYMAGANIA |
DOPUSZCZAJĄCY |
DOSTATECZNY |
DOBRY |
BARDZO DOBRY |
CELUJĄCY |
Uczeń:
|
|
|
|
|
|
Jest inicjatorem rozwiązywania problemów i zadań w pracy pozalekcyjnej. Potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swoją wiedzę historyczną. Potrafi uporządkować zebrany materiał, przechować go i wykorzystać. Posługuje się poprawną polszczyzną. |
|
|
|
|
tak |
Zna dzieje własnego regionu w stopniu wykraczającym poza materiał poznawany w czasie lekcji. |
|
|
|
|
tak |
Zna najważniejsze postacie historyczne np. Krzysztof Kolumb, Marcin Luter, Tadeusz Kościuszko, Stanisław August Poniatowski, Józef Piłsudski, Władysław Sikorski. Jan Paweł II, Lech Wałęsa, oraz potrafi wymienić nazwiska dwóch przedstawicieli kultury omawianych epok. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Zna i potrafi wyjaśnić podstawowe pojęcia: dynastia, unia, król, książę, tolerancja, król elekcyjny, renesans konstytucja, rewolucja, reformacja, innowierca, powszechne prawo wyborcze, emigrant, faszyzm, okupant, gmina, województwo, obywatel, mniejszość narodowa, radny, samorząd, Unia Europejska. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Zna i objaśnia najważniejsze daty np. 1492, 1517, 1525, 1683,1772, 1791, 1793, 1795, 1914-1918, 11 XI 1918, 1939-45, 1989. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Zna najważniejsze wydarzenia i postaci z dziejów regionu omawianych okresów historycznych |
|
|
tak |
tak |
tak |
Potrafi wskazać przyczyny i skutki najważniejszych wydarzeń historycznych (odkrycia geograficzne, reformacja, upadek Rzeczpospolitej, rewolucja francuska, powstania narodowe Polaków, I i II wojna światowa) |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Zna, rozumie i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia historyczne, potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny – skutki), ale również umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawanymi w czasie lekcji. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Czyta tekst podręcznika ze zrozumieniem i formułuje w oparciu o niego proste wypowiedzi. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Zna niektóre wydarzenia i postaci z dziejów regionu (okres rozbiorów, XIX w., I i II wojna światowa) |
|
|
tak |
tak |
tak |
Umie powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub powszechnymi. |
|
|
|
|
tak |
Potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo-skutkowych, wykorzystują wiedzę przewidzianą nie tylko z historii, ale również z przedmiotów pokrewnych. |
|
|
|
tak |
tak |
Dokonuje opisów i porównań teraźniejszości z przeszłością przy pomocy materiałów ilustracyjnych. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji, potrafi również, korzystając ze wskazówek nauczyciela, dotrzeć do innych informacji. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Potrafi pokazać na mapie: kontynenty, Polskę, jej sąsiadów, swoje miasto i region współcześnie. |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Potrafi posługiwać się mapą dotyczącą różnych okresów historycznych. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Dokonuje prostej oceny zdarzenia historycznego omawianego na lekcji. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Określa wiek zdarzenia, porządkuje wydarzenia w sposób chronologiczny, odczytuje wydarzenia z osi czasu. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Odczytuje wiadomości z wykresów i tabel. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Potrafi opisać omawiane wydarzenia, postacie historyczne i dokonać ich porównania. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste zadania wymagające zastosowania podstawowych umiejętności ( polecenia w zeszycie ćwiczeń oraz w podręczniku) |
tak |
tak |
tak |
tak |
tak |
Potrafi wykonać samodzielnie proste zadania i polecenia w oparciu o tekst podręcznika. |
|
tak |
tak |
tak |
tak |
Umie samodzielnie rozwiązywać typowe zadania i problemy, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje pod kierunkiem nauczyciela. |
|
|
tak |
tak |
tak |
Samodzielnie rozwiązuje postawione przez nauczyciela problemy i zadania, posługując się nabytymi umiejętnościami. |
|
|
|
tak |
tak |
Wyraża samodzielny, krytyczny (w stopniu odpowiednim do wieku) stosunek do określonych zagadnień z przeszłości. |
|
|
|
|
tak |
Potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, mającej podstawy samodzielnie nabytej wiedzy. |
|
|
|
|
tak |
Aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, przygotowuje samodzielnie dodatkowe materiały. |
|
|
|
tak |
tak |
Bierze udział w konkursach historycznych lub wymagających wiedzy i umiejętności historycznych |
|
|
|
tak |
tak |
Bierze aktywny udział w konkursach o tematyce historycznej – odnosi w nich sukcesy. |
|
|
|
|
tak |
Umie samodzielnie zdobywać wiedzę. |
|
|
|
|
tak |
Systematycznie wzbogaca swoją wiedzę poprzez czytanie książek. |
|
|
|
|
tak |
Roczny plan pracy z historii w szkole podstawowej w klasie 7. Wymagania na poszczególne oceny
|
Temat lekcji |
Zagadnienia, materiał nauczania |
Wymagania na poszczególne oceny |
|||||
|
dopuszczająca |
dostateczna |
dobra |
bardzo dobra |
celująca |
|||
|
ROZDZIAŁ I: EUROPA PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM |
|||||||
|
1. Kongres wiedeński |
1. Początek kongresu 2. „Sto dni” Napoleona 3. Postanowienia kongresu 4. Zmiany granic 5. Święte Przymierze |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: restauracja, legitymizm, równowaga europejska – zna daty obrad kongresu wiedeńskiego (1814–1815) – wskazuje na mapie państwa decydujące na kongresie wiedeńskim – podaje przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:abdykacja, Święte Przymierze – zna daty: bitwy pod Waterloo – prezentuje główne założenia ładu wiedeńskiego – przedstawia decyzje kongresu dotyczące ziem polskich |
Uczeń: – zna datę„stu dni”Napoleona – identyfikuje postacie: Aleksandra I, Charles’a Talleyranda,Klemensa von Metternicha – omawia przebieg „stu dni” Napoleona – przedstawia okoliczności powstania Świętego Przymierza |
Uczeń: – identyfikuje postacie:Roberta Stewarta Castlereagha, Franciszka I, Fryderyka Wilhelma III – wskazuje na mapie zmiany terytorialne – przedstawia cele |
Uczeń: – ocenia postawę Napoleona – ocenia zasady, – ocenia działalność Świętego Przymierza |
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Jak obradował kongres |
1. Dlaczego Wiedeń? 2. Przebieg obrad 3. Główni bohaterowie wiedeńscy |
|
Uczeń: – wyjaśnia, dlaczego Wiedeń stał się miejscem obrad kongresu |
Uczeń: – opisuje przebieg obrad kongresu wiedeńskiego – charakteryzuje głównych uczestników kongresu
|
Uczeń: – przedstawia znaczenie regulaminu dyplomatycznego – wyjaśnia rolę kongresu wiedeńskiego w procesie likwidacji niewolnictwa |
Uczeń: – ocenia rolę kongresu wiedeńskiego w dziejach Europy |
|
|
2. Rewolucja przemysłowa |
1. Narodziny przemysłu 2. Rewolucja przemysłowa na świecie 3. Maszyna parowa i jej zastosowanie 4. Narodziny elektrotechniki 5. Skutki rewolucji przemysłowej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: industrializacja, rewolucja przemysłowa, maszyna parowa – zna datę udoskonalenia maszyny parowej (1763) – identyfikuje postać Jamesa Watta – wymienia przyczyny rewolucji przemysłowej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: manufaktura, fabryka, urbanizacja, kapitał, kapitaliści, robotnicy, proletariat – identyfikuje postacie: Samuela Morse’a, George’a Stephensona – wymienia gałęzie przemysłu, które rozwinęły się dzięki zastosowaniu maszyny parowej – omawia wpływ zastosowania maszyny parowej na rozwój komunikacji |
Uczeń: – zna daty:skonstruowania silnika elektrycznego (1831), skonstruowania telegrafu (1837) – identyfikuje postać Michaela Faradaya – wskazuje na mapie państwa, na których terenie rozwinęły się w XIX w. najważniejszezagłębia przemysłowe Europy – wyjaśnia okoliczności narodzin przemysłu w XIX w. –przedstawia konsekwencje zastosowania maszyny parowej dla rozwoju przemysłu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: cywilizacja przemysłowa, metropolia – zna datę pierwszego telegraficznego połączenia kablowego między Ameryką i Europą (1866) – przedstawia gospodarcze – wyjaśnia znaczenie wynalezienia elektryczności dla rozwoju przemysłu |
Uczeń: – identyfikuje postacie: Thomasa Newcomena, Charlesa Wheatsone’a, Thomasa Davenporta – wyjaśnia okoliczności narodzin przemysłu w XIX w. – opisuje sposób działania maszyny parowej – ocenia gospodarcze |
|
|
3. Nowe idee polityczne
|
1. Liberalizm 2. Konserwatyzm 3. Idee narodowe 4. Początki ruchu robotniczego 5. Czartyzm 6. Socjalizm
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ideologia, proletariat, ruch robotniczy, strajk, związek zawodowy – identyfikuje postać Adama Smitha |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:liberalizm, konserwatyzm, socjalizm – identyfikuje postacie: Edmunda Burke’a, Karola Marksa – przedstawia okoliczności narodzin liberalizmu, konserwatyzmu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wolna konkurencja, komunizm, idee narodowe – identyfikuje postacie: Giuseppe Mazziniego, Henriego de Saint– |
Uczeń: – zna datę wydania Manifestu komunistycznego (1848) – przedstawia okoliczności narodzin liberalizmu, konserwatyzmu – wyjaśnia różnice między socjalistami |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: czartyzm, falanster – zna daty: ruchu czartystów (1836–1848) – opisuje narodziny ruchu czartystów, ich postulaty oraz skutki działalności – ocenia wpływ nowych ideologii |
|
|
4. Przeciwko Świętemu Przymierzu |
1. Walka z ładem wiedeńskim 2. Niepodległość Grecji 3. Początek Wiosny Ludów 4. Wystąpienia 5. Parlament frankfurcki 6. Powstanie węgierskie 7. Wiosna Ludów we Włoszech 8. Wojna krymska |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Wiosna Ludów – zna datę Wiosny Ludów (1848–1849) – wskazuje na mapie państwa, w których wybuchła Wiosna Ludów; –wymienia przyczyny Wiosny Ludów |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja lipcowa, rewolucja lutowa, parlament frankfurcki – zna daty: rewolucji lipcowej we Francji (1830), wybuchu Wiosny Ludów – identyfikuje postacie: Mikołaja I,Ludwika Napoleona Bonapartego, Franciszka Józefa I – wskazuje na mapie państwa, które uzyskałyniepodległość – przedstawia przyczyny i przejawy walki z ładem wiedeńskim – przedstawia skutki Wiosny Ludów we Francji, Prusach, Austrii, na Węgrzech i w państwach włoskich |
Uczeń: – zna daty: uzyskania niepodległości przez Grecję (1829), powstania w Belgii (1830), zwołania parlamentu frankfurckiego – identyfikuje postacie: Klemensa von Metternicha, Aleksandra II – wskazuje na mapiepaństwa, w których w latach 1815–1847wybuchły rewolucje i powstania narodoweoraz państwa zaangażowane – omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji lipcowej we Francji – wymienia przyczynyi skutki wojny krymskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:dekabryści, bankiety – zna daty: wybuchu antytureckiego powstania w Grecji (1821–1822), powstania dekabrystów (XII 1825),uznania niepodległości Belgii (1831), wybuchu Wiosny Ludów – identyfikuje postacie: Karola X, Ludwika Filipa, Lajosa Kossutha, Józefa Bema Karola Alberta – przedstawia cele, przebieg i skutki powstania dekabrystów – opisuje przebieg Wiosny Ludów we Francji, Prusach, Austrii, na Węgrzech i w państwach włoskich |
Uczeń: – przedstawia przebieg i skutki walki Greków – ocenia znaczenie Wiosny Ludów dla państw i narodóweuropejskich – omawia rolę parlamentu frankfurckiego |
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I |
|||||||
|
ROZDZIAŁ II: ZIEMIE POLSKIE POKONGRESIE WIEDEŃSKIM |
|||||||
|
1. Po upadku Księstwa Warszawskiego |
1. Podział ziem polskich 2. Rzeczpospolita Krakowska 3. Wielkie Księstwo Poznańskie 4. Sytuacja gospodarcza 5. Sytuacja gospodarcza 6. Kultura |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu uwłaszczenie – zna datę powstania Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wskazuje na mapie podział ziem polskich po kongresie wiedeńskim
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu ziemie zabrane – zna daty: reformy uwłaszczeniowej – charakteryzuje ustrój Wielkiego Księstwa Poznańskiego – opisuje ustrój Rzeczypospolitej Krakowskiej – charakteryzuje rozwój gospodarczy zaboru pruskiego – opisuje sytuację gospodarczą w zaborze austriackim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu protektorat – zna daty: nadania wolności osobistej chłopom w zaborze pruskim (1807), powołania sejmu prowincjonalnego w Wielkim Księstwie Poznańskim (1824) – identyfikuje postacie: Antoniego Radziwiłła, Edwarda Raczyńskiego, Tytusa Działyńskiego, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego – omawia proces uwłaszczania chłopów w zaborze pruskim
|
Uczeń: – zna datę otwarcia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie (1817) – porównuje sytuację gospodarczą ziem polskich pod zaborami – przedstawia warunki rozwoju polskiej kultury
|
Uczeń – zna datę wprowadzenia obowiązku szkolnego w zaborze pruskim (1825) – ocenia skutki reformy uwłaszczeniowej – ocenia politykę władz zaborczych wobec Polaków
|
|
|
2. W Królestwie Polskim |
1. Konstytucja Królestwa Polskiego 2. Namiestnik 3. Gospodarka Królestwa Polskiego 4. Kultura 5. Opozycja legalna 6. Tajne spiski |
Uczeń: – zna datę nadania konstytucji Królestwu Polskiemu (1815) – identyfikuje postacie: Adama Mickiewicza, Piotra Wysockiego – wskazuje na mapie zasięg Królestwa Polskiego – wymienia organy władzy określone
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kaliszanie, konspiracja – zna daty: objęcia władzy przez Mikołaja I (1825), zawiązania Sprzysiężenia Podchorążych (1828) – charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego – opisuje rozwój przemysłu w Królestwie Polskim – omawia rozwój kultury i edukacji – wymienia przykładyorganizacji spiskowych i ich cele |
Uczeń: – zna daty: otwarcia uniwersytetu – identyfikuje postacie: Józefa Zajączka, Juliana Ursyna Niemcewicza, Adama Jerzego Czartoryskiego, Wincentego i Bonawentury Niemojowskich – wskazuje na mapie najważniejsze okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim – przedstawia reformy gospodarcze Franciszka Ksawerego Druckiego–Lubeckiego – przedstawia sytuację na wsi w Królestwie Polskim |
Uczeń: – zna daty: powstania Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (1825), wystąpienia kaliszan (1820) – identyfikuje postacie: Stanisława Kostki Potockiego, Tadeusza Czackiego, Tomasza Zana – wskazuje na mapie Kanał Augustowski – wyjaśnia, jaką rolę w życiu Królestwa Polskiego pełnił wielki książę Konstanty –charakteryzujedziałalność kulturalno–oświatową Polaków na ziemiach zabranych – przedstawia okoliczności powstania opozycji legalnej i cele jej działalności – opisuje okoliczności powstania organizacji spiskowych |
Uczeń: – wymienia wady – ocenia rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego – omawia różnice pomiędzy opozycją legalną i nielegalną w Królestwie Polskim – ocenia stosunek władz carskich do opozycji legalnej i nielegalnej |
|
|
3. Powstanie listopadowe |
1. Wybuch powstania 2. Od negocjacji do detronizacji 3. Wojna polsko––rosyjska 4. Wodzowie powstania listopadowego 5. Walki poza Królestwem
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu noc listopadowa – zna daty: wybuchu powstania listopadowego (29/30 XI 1830), bitwy pod Olszynką Grochowską (II 1831), wojny polsko– – identyfikuje postacie: Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego – wymienia przyczyny powstania listopadowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dyktator, detronizacja – zna daty: detronizacji Mikołaja I i zerwania unii z Rosją (25 I 1831),bitwy pod Ostrołęką (V 1831),bitwy o Warszawę (6–7 IX 1831) – wskazuje na mapie miejscanajważniejszych bitew powstania listopadowego – wyjaśnia, jakie znaczenie dla powstania listopadowego miała detronizacja cara Mikołaja I – omawia przyczyny klęski powstania listopadowego |
Uczeń: – zna daty: przejęcia dyktatury przez Józefa Chłopickiego (XII 1830), – identyfikuje postacie: Ignacego Prądzyńskiego, Emilii Plater, Józefa Bema, Iwana Dybicza, Iwana Paskiewicza – wskazuje na mapie tereny poza Królestwem Polskim,na których toczyły się walki podczas powstaniaw latach 1830–1831 – opisuje przebieg nocy listopadowej – charakteryzuje poczynania władz powstańczych do wybuchy wojny polsko–rosyjskiej – opisuje przebieg wojny polsko– |
Uczeń: – zna daty: bitwy pod Stoczkiem (II 1831), bitew pod Wawrem – identyfikuje postacie: Józefa Sowińskiego, Jana Skrzyneckiego, Jana Krukowieckiego, Józefa Dwernickiego – przedstawia przebieg walk powstańczych poza Królestwem Polskim |
Uczeń: – identyfikuje postacie: Michała Radziwiłła, Macieja Rybińskiego, Antoniego Giełguda – ocenia postawy wodzów powstania listopadowego – ocenia, czy powstanie listopadowe miało szanse powodzenia
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Czy powstanie listopadowe mogło zakończyć się sukcesem? |
1. Dlaczego Polacy byli bez szans? 2. Wydarzenia w Belwederze 3. Co zmieniłaby śmierć wielkiego księcia Konstantego? 4. Jaką liczbę żołnierzy mogli wystawić Rosjanie? 5. Jakie błędy popełnili dowódcy? |
|
Uczeń: – przedstawia oceny historyków dotyczące szans powstania listopadowego
|
Uczeń: – opisuje zamach na wielkiego księcia Konstantego – porównuje siły militarne Rosji i powstańców – wskazuje błędy dowódców powstania |
Uczeń: – podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy powstanie listopadowe mogło zakończyć się sukcesem |
Uczeń: – ocenia skutki zamachu na wielkiego księcia Konstantego |
|
|
4. Wielka Emigracja |
1. Ucieczka przed represjami 2. Stronnictwa polityczne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: emigracja,Wielka Emigracja – identyfikuje postacie: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego – wymienia przyczyny Wielkiej Emigracji – wskazuje na mapiegłówne kraje, do których emigrowali Polacy po upadku powstania listopadowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: zsyłka, emisariusz Adama Jerzego Czartoryskiego – wymienia główne obozy polityczne powstałe na emigracji – wymienia formy działalności Polaków na emigracji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: katorga, amnestia – zna daty: powstania Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (1832) – przedstawia stosunek władz – charakteryzuje program Towarzystwa Demokratycznego Polskiego – przedstawia poglądy środowisk konserwatywnych |
Uczeń: – zna daty: powstania Komitetu Narodowego Polskiego (1831), Gromad Ludu Polskiego (1835) – identyfikuje postacie:Ludwika Mierosławskiego, Wiktora Heltmana – wskazuje na mapie trasy, które przemierzali polscy emigranci – przedstawia program Komitetu Narodowego Polskiego – omawia poglądy Gromad Ludu Polskiego |
Uczeń: – opisuje działalność kulturalną Polaków na emigracji – ocenia działalność Polaków na emigracji
|
|
|
5. Ziemie polskie po powstaniu listopadowym |
1. Represje 2. Królestwo Polskie 3. Represje 4. Działalność spiskowa 5. Powstanie krakowskie 6. Rabacja galicyjska |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu rusyfikacja – zna datę wybuchu powstania krakowskiego – wymienia represje wobec uczestników powstania listopadowego – wskazuje przykłady polityki rusyfikacji w Królestwie Polskim po upadku powstania listopadowego – wskazuje na mapietereny objęte powstaniem krakowskim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rabacja, kontrybucja – zna daty: wybuchu rabacji galicyjskiej – charakteryzuje politykę władz rosyjskich wobec Królestwa Polskiego – omawia przebieg – przedstawia przyczyny, przebieg |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: noc paskiewiczowska, Statut organiczny, – zna daty: wprowadzenia Statutu organicznego (1832), ogłoszenia stanu wojennego w Królestwie Polskim (1833), likwidacji Rzeczpospolitej Krakowskiej (XI 1846) – wskazuje na mapietereny objęte rabacją galicyjską – wyjaśnia, w jakich okolicznościach wybuchło powstanie krakowskie |
Uczeń: – zna daty: powstania Stowarzyszenia Ludu Polskiego (1835), wprowadzenia rosyjskiego kodeksu karnego w Królestwie Polskim (1847) – omawia represje popowstaniowe – charakteryzuje działalność spiskową na ziemiach polskich w latach 30. i 40. XIX w. – przedstawia przyczyny niepowodzenia powstania krakowskiego |
Uczeń: – ocenia politykę władz zaborczych wobec Polaków – ocenia postawę chłopów galicyjskich wobec szlachty |
|
|
6. Wiosna Ludów |
1. Nastroje w Wielkopolsce na początku 1848 roku 2. Powstanie 3. W obronie polskości 4. Sytuacja 5. Ukraiński ruch narodowy 6. Za waszą |
Uczeń: – identyfikuje postacie: Józefa Bema, Adama Mickiewicza – wyjaśnia przyczyny wybuchu Wiosny Ludów na ziemiach polskich pod zaborami – wskazuje na mapiezabory, w których doszło do wystąpień w 1848 r. |
Uczeń: – zna daty: powstania wielkopolskiego – opisuje przebieg Wiosny Ludów w Wielkim Księstwie Poznańskim – omawia przebieg Wiosny Ludów |
Uczeń: – zna daty: porozumienia w Jarosławcu (IV 1848),bitwy pod Miłosławiem (IV 1848), – charakteryzuje wkład Polaków |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu serwituty – zna datę powstaniaKomitetu Narodowego w Poznaniu (III 1848) – identyfikuje postacie: Józefa Lompy, Emanuela Smołki,Gustawa Gizewiusza, Krzysztofa Mrongowiusza – przedstawia działalność polskich społeczników na Warmii, Mazurach |
Uczeń: – wyjaśnia, jakie znaczenie dla polskiego ruchu niepodległościowego w Galicji miał wzrost świadomości narodowościowej wśród Rusinów – ocenia skutki Wiosny Ludów – ocenia decyzję władz austriackich
|
|
|
7. Kultura polska doby romantyzmu |
1. Kultura polska 2. po utracie niepodległości 3. Narodziny romantyzmu 4. Polski mesjanizm 5. Początki badań historii Polski |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu romantyzm – identyfikuje postacie: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina – wymienia poglądy romantyków
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu racjonalizm – identyfikuje postać Joachima Lelewela – wyjaśnia, na czym polegał konflikt romantyków – przedstawia najwybitniejszych polskich twórców epoki romantyzmu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mesjanizm,salon artystyczny – charakteryzuje warunki, w jakich ukształtował się polski romantyzm – wyjaśnia, czym był polski mesjanizm |
Uczeń: – zna datę opublikowania ballady Romantyczność Adama Mickiewicza – przedstawia sytuację kultury polskiej po utracie niepodległości |
Uczeń: – ocenia wpływ romantyzmu na niepodległościowe postawy Polaków |
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II |
|||||||
|
ROZDZIAŁ III: EUROPA I ŚWIAT PO WIOŚNIE LUDÓW |
|||||||
|
1. Stany Zjednoczone w XIX wieku |
1. Rozwój Stanów Zjednoczonych 2. Podział 3. Przyczyny wojny secesyjnej 4. Wojna secesyjna 5. Stany Zjednoczone po wojnie secesyjnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wojna secesyjna, Północ, Południe – zna datęwojny secesyjnej (1861–1865) – wymienia przyczynyi skutki wojny secesyjnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: secesja, Konfederacja, Unia, wojna totalna – zna datę wydania dekretu o zniesieniu niewolnictwa (1863) – charakteryzuje sytuację gospodarczą,społeczną i polityczną Północy i Południa – omawia społeczne, polityczne i gospodarcze skutki wojny secesyjnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: taktyka spalonej ziemi,abolicjonizm, demokraci, republikanie – zna daty: wyboru Abrahama Lincolna na prezydenta USA (1860), secesji Karoliny Południowej (1860), powstania Skonfederowanych Stanów Ameryki (1861) –omawia przyczyny podziału Stanów Zjednoczonych – opisuje przebieg wojny secesyjnej – wyjaśnia, jakie konsekwencje dla dalszego przebiegu wojny miał dekret |
Uczeń: – zna daty: wprowadzenia zakazu przywozu niewolników do Stanów Zjednoczonych (1808), bitwy pod Gettysburgiem – wskazuje na mapie etapy rozwoju terytorialnego StanówZjednoczonych w XIX w. – przedstawia przyczyny i skutki rozwoju terytorialnegoStanów Zjednoczonych w XIX w. – porównuje sytuacjęgospodarczą, społeczną i polityczną Północy |
Uczeń: – ocenia znaczenie zniesienia niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych – ocenia skutki wojny secesyjnej |
|
|
2. ZjednoczenieWłoch i Niemiec |
1. Dwie koncepcje zjednoczenia Włoch 2. Piemont 3. Zjednoczenie Włoch 4. Powstanie Królestwa Włoskiego 5. Polityka Prus 6. Wojny Prus 7. Wojna 8. Komuna Paryska 9. Polacy |
Uczeń: – zna daty: powstaniaKrólestwa Włoch (1861), ogłoszenia powstania II Rzeszy Niemieckiej (18 I 1871) – wymienia etapy jednoczenia Włoch – przedstawia skutki zjednoczenia Włoch |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wyprawa „tysiąca czerwonych koszul”, risorgimento – zna daty: wojny Prus z Austrią (1866), wojny francusko–pruskiej (1870–1871) – identyfikuje postacie: CamillaCavoura, Wilhelma I, Napoleona III – wyjaśnia, jaką rolę w jednoczeniu Włoch odegrał Giuseppe Garibaldi – omawia etapy jednoczenia Niemiec – przedstawia przyczyny, przebieg – wyjaśnia, jaką rolę w jednoczeniu Niemiec odegrał Otto von Bismarck
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu komunardzi – zna daty: bitew pod Magentą – wskazuje na mapie etapy jednoczenia Włoch i Niemiec –omawia koncepcje zjednoczenia Włoch – opisuje przebieg procesu jednoczenia Włoch –wyjaśnia, dlaczego Piemont stał się ośrodkiem jednoczeniaWłoch –przedstawiakoncepcje zjednoczeniaNiemiec –omawiaskutki wojen Prus z Danią –przedstawia przyczyny, przebieg |
Uczeń: – zna daty: powstania Niemieckiego Związku Celnego (1834),zawarcia sojuszu Piemontu – identyfikuje postacie:Wiktora Emanuela II, Jarosława Dąbrowskiego, Walerego Wróblewskiego – wskazuje okolicznościpowstania CzerwonegoKrzyża – wyjaśnia okoliczności powstania Austro– – przedstawia rolę Polaków w Komunie Paryskiej |
Uczeń: – ocenia rolę Ottona von Bismarcka w procesie jednoczeniaNiemiec – ocenia metody stosowane przez Ottona Bismarcka, CamillaCavoura i Giuseppe Garibaldiego w procesie jednoczenia swoich państw – dostrzega najważniejsze podobieństwa
|
|
|
3. Kolonializm w XIX wieku |
1. Przyczyny ekspansji kolonialnej 2. Kolonizacja Afryki 3. Polityka kolonialna 4. Skutki polityki kolonialnej 5. Brytyjskie imperium kolonialne 6. Konflikty kolonialne
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu kolonializm – identyfikuje postać królowej Wiktorii – wymienia przyczyny i skutki ekspansji kolonialnej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: faktoria handlowa, Kompania Wschodnioindyjska – zna datę otwarcia Japonii na świat (1854) – wskazuje na mapie posiadłości kolonialne Wielkiej Brytanii – wymienia państwa, które uczestniczyły – przedstawia skutki ekspansji kolonialnej dla państw europejskichi mieszkańców terenów podbitych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: powstanie sipajów, powstanie Mahdiego, wojny opiumowe, wojny burskie,powstanie bokserów – wskazuje na mapie tereny świata, które podlegały kolonizacji pod koniec XIX w. –przedstawia proces kolonizacji Afryki – wymienia przyczyny konfliktów kolonialnych – wskazuje przykłady konfliktów kolonialnych |
Uczeń: – zna daty: wybuchu pierwszej wojny opiumowej (1839), wybuchu powstania Mahdiego (1881) – przedstawia stosunek państw azjatyckich do ekspansji europejskiej – charakteryzuje kolonialne imperium Wielkiej Brytanii |
Uczeń: – ocenia politykę mocarstw kolonialnych wobec podbitych ludów i państw |
|
|
4. Rozwój nowych ruchów politycznych |
1. W stronę demokracji 2. Socjaliści 3. Nowe ideologie 4. Emancypacja kobiet 5. Prawa wyborcze
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: system republikański, partia polityczna, monarchia parlamentarna, demokratyzacja – wyjaśnia, na czym polegał proces demokratyzacji – wymienia nowe ruchy polityczne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: socjaliści, socjaldemokracja, komuniści, chrześcijańska demokracja (chadecja), nacjonalizm, emancypantki, sufrażystki – identyfikuje postacie: Karola Marksa, Leona XIII – przedstawia założenia programowe socjalistów – charakteryzuje założenia programowe chrześcijańskiej demokracji – wyjaśnia, na czym polegał nowoczesny nacjonalizm – wymienia postulaty emancypantek |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja proletariacka, społeczeństwo industrialne, Międzynarodówka, anarchizm, terror indywidualny, szowinizm, syjonizm – zna daty: powstania I Międzynarodówki (1864), ogłoszenia encykliki Rerum novarum (1891) – przedstawia cele – omawia różnice międzyzwolennikami socjaldemokracji – wyjaśnia, jakie okoliczności wpłynęły na narodziny ruchu emancypacji kobiet |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: solidaryzm społeczny, reformiści/rewizjoniści – zna datę ustanowienia 1 maja Świętem Pracy (1889) – przedstawia wpływ ideologii nacjonalizmu na kształtowanie się rożnych postaw wobec narodu i mniejszości narodowych – przedstawia okoliczności kształtowania się syjonizmu i jego założenia
|
Uczeń: – porównuje systemyustrojowe w XIX– – ocenia następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego – ocenia metody stosowane przez anarchistów – ocenia poglądy emancypantek |
|
|
5. Postęp techniczny i zmiany cywilizacyjne |
1. Rozwój nauk przyrodniczych 2. Rozwój medycyny 3. Rozwój komunikacji 4. Nowe środki transportu 5. Życie codzienne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu teoria ewolucji – identyfikuje postacie: Karola Darwina,Marii Skłodowskiej–Curie – wymienia odkrycia naukowe, które wpłynęły na rozwój nauk przyrodniczych i medycznych – wskazuje wynalazki, które miały wpływ na życie codzienne |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu pasteryzacja – zna daty: ogłoszenia teorii ewolucji przez Karola Darwina (1859), przyznania Nagród Nobla dla Marii Skłodowskiej–Curie (1903 i 1911), pierwszego lotu samolotem (1903), wynalezienia telefonu (1876) – przedstawia założenia teorii ewolucji – omawia kierunki rozwoju medycyny – charakteryzuje rozwój komunikacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu promieniotwórczość – zna daty: odkrycia promieni X (1895), budowy Kanału Sueskiego (1859–1869), budowy Kanału Panamskiego (1904–1914), pierwszego lotu sterowcem (1900), opatentowania fonografu (1878), wynalezienia gramofonu (1887) Guglielma Marconiego –wyjaśnia, jakie znaczenie miała budowa wielkich kanałów morskich – wyjaśnia, w jaki sposób wynalazki zmieniły życie codzienne w XIX w. |
Uczeń: – zna daty: wynalezieniaszczepionki przeciwko wściekliźnie (1885), odkrycia bakterii gruźlicy i cholery (1903) – wyjaśnia, jakie czynniki miały wpływ na spadek liczby zachorowań i śmiertelności w XIX w. |
Uczeń: –ocenia znaczenierozpowszechnienia nowych środków transportu – ocenia znaczenie budowy Kanału Sueskiego i Kanału Panamskiego dla rozwoju komunikacji |
|
|
6. Kultura przełomu XIX i XX wieku |
1. Literatura 2. Sztuka 3. Kultura masowa 4. Upowszechnienie sportu
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kultura masowa, pozytywizm, impresjonizm – przedstawia cechy charakterystyczne kultury masowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: realizm, naturalizm, secesja – identyfikuje postacie: Auguste’a Comte’a, Charlesa Dickensa, Juliusza Verne’a,Lwa Tołstoja,Auguste’a Renoira, Auguste’a i Louisa Lumière – charakteryzuje nowe kierunki w sztuce i architekturze – wyjaśnia, czym charakteryzowało się malarstwo impresjonistów – wymienia idee, które miały rozwijać wśród młodych pokoleń igrzyska olimpijskie |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu historyzm – zna daty: początkówkina (1895), pierwszychnowożytnych igrzysk olimpijskich (1896) Edgara Degasa, Pierre’a de Coubertina – wyjaśnia, jakie cele społeczne przyświecały literaturze i sztuce przełomu wieków – przedstawia okoliczności upowszechnienia sportu w drugiej połowie XIX w. |
Uczeń: – zna datę – wyjaśnia znaczenie terminu symbolizm, ekspresjonizm, futuryzm – wyjaśnia, w jaki sposób podglądy pozytywistów wpłynęły na literaturę i sztukę przełomu XIX i XX w. |
Uczeń: – ocenia znaczenie kina dla rozwoju kultury masowej – ocenia zjawisko upowszechnienia sportu w drugiej połowie XIX w. |
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Kim byli impresjoniści? |
1. Salon Odrzuconych 2. Impresjoniści na dworcu kolejowym 3. Impresja – wschód słońca |
|
Uczeń: – wymienia cechy malarstwa impresjonistycznego |
Uczeń: – wyjaśnia, w jakich okolicznościach powstało określenie impresjoniści – określa tematykę dzieł impresjonistów |
Uczeń: – przedstawia okoliczności, w jakich powstał Salon Odrzuconych |
Uczeń: – wyjaśnia, jaką rolę pełnił Salon w życiu kulturalnym Francji w XIX w.
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III |
|||||||
|
ROZDZIAŁ IV: ZIEMIE POLSKIEPO WIOŚNIE LUDÓW |
|||||||
|
1. Ziemie polskie przed powstaniem styczniowym |
1. Praca organiczna 2. Zabór austriacki 3. Odwilż posewastopolska 4. „Czerwoni” 5. Przyczyny powstania styczniowego 6. „Rewolucja moralna” |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: praca organiczna – zna datę manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim (1861) – identyfikuje postacie: Karola Marcinkowskiego, Hipolita Cegielskiego – wymienia założenia pracy organicznej – określa przyczyny powstania styczniowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „czerwoni”, „biali”, autonomia,modernizacja – zna datę mianowania Aleksandra Wielopolskiego dyrektorem Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego (1861) – identyfikuje postacie: Dezyderego Chłapowskiego, Aleksandra II, Jarosława Dąbrowskiego, Aleksandra Wielopolskiego – wymienia przykłady realizacji programu pracy organicznej – wyjaśnia, na czym polegała autonomia galicyjska – przedstawia programy polityczne „białych” i „czerwonych” |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Bazar, odwilż (wiosna) posewastopolska – zna datę wprowadzenia stanu wojennego w Królestwie Polskim (1861) – identyfikuje postać Andrzeja Zamoyskiego – przedstawia proces polonizacji urzędów w Galicji – charakteryzuje odwilż posewastopolską w Królestwie Polskim – wyjaśnia, jaki cel stawiali sobie organizatorzy manifestacji patriotycznych – wskazuje różnicę |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu „rewolucja moralna” – zna daty: powstania Bazaru (1841), założenia Towarzystwa Rolniczego (1858) – identyfikuje postacie: Leopolda Kronenberga, Agenora Gołuchowskiego – wyjaśnia, jaką rolę pełniły manifestacje patriotyczne w przededniu wybuchu powstania – porównuje programy polityczne „czerwonych” |
Uczeń: – ocenia postawy społeczeństwa polskiego wobec polityki zaborców – ocenia politykę Aleksandra Wielopolskiego |
|
|
2. Powstanie styczniowe |
1. Wybuch powstania 2. Przebieg powstania 3. Powstańcy styczniowi 4. Upadek powstania |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: branka, wojna partyzancka – zna daty: wybuchu powstania (22 I 1863),ukazu o uwłaszczeniu w Królestwie Polskim (III 1864) – identyfikuje postać Romualda Traugutta – wymienia przyczyny i okoliczności wybuchu powstania styczniowego – omawia rolę Romualda Traugutta w powstaniu styczniowym – wskazuje przyczyny upadku powstania styczniowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kosynierzy, Tymczasowy Rząd Narodowy – zna daty: ogłoszenia manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego (22 I 1863), stracenia Romualda Traugutta (VIII 1864) – przedstawia reformy Aleksandra Wielopolskiego – charakteryzuje przebieg walk powstańczych – omawia okolicznościi skutki wprowadzenia dekretu o uwłaszczeniu w Królestwie Polskim |
Uczeń: –wyjaśnia znaczenie terminu Komitet Centralny Narodowy – zna datę aresztowania Romualda Traugutta (IV 1864) – identyfikuje postacie:Ludwika Mierosławskiego, Mariana Langiewicza Teodora Berga – wskazuje na mapie zasięg działań powstańczych, tereny objęte działaniami dużych grup powstańczych – omawia cele programowe Tymczasowego Rządu Narodowego – charakteryzuje politykę władz powstańczych – wyjaśnia, jaką rolę w upadku powstania odegrała kwestia chłopska |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: żuawi śmierci, państwo podziemne – zna daty: mianowania Aleksandra Wielopolskiego naczelnikiem Rządu Cywilnego (1862), objęcia dyktatury przez Mariana Langiewicza (III 1863) – identyfikuje postacie Zygmunta Sierakowskiego, Józefa Hauke–Bosaka, Stanisława Brzóski – przedstawia sposób organizacji konspiracyjnego państwa polskiego |
Uczeń: – ocenia stosunek Aleksandra Wielopolskiego – ocenia postawy dyktatorów powstania styczniowego
|
|
|
3. Represje |
1. Represje 2. Rusyfikacja 3. Walka 4. Polacy 5. Powstanie zabajkalskie 6. Postawy wobec rusyfikacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, pozytywiści – wymienia bezpośrednie represje wobec uczestników powstania styczniowego – przedstawia postawy Polaków
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: lojalizm, Kraj Przywiślański, „noc apuchtinowska” – identyfikuje postać Aleksandra Apuchtina – przedstawia politykę władz carskich wobec Królestwa Polskiego – charakteryzuje proces rusyfikacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kibitka, tajne komplety, trójlojalizm – zna datę powstania Szkoły Głównej Warszawskiej (1862) – identyfikuje postać Michaiła Murawjowa – omawia walkę władz carskich z polskim Kościołem – charakteryzuje proces rusyfikacji na ziemiach zabranych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:Uniwersytet Latający,Towarzystwo Oświaty Narodowej, generał–gubernator – zna datę powstania zabajkalskiego (1866) – omawia rolę
|
Uczeń: – ocenia politykę caratu wobec ludności polskiej – ocenia postawy Polaków w Królestwie Polskim wobec rusyfikacji
|
|
|
4. W zaborze pruskim i austriackim |
1. Germanizacja i kulturkampf 2. Antypolska polityka władz 3. Walka Polaków z germanizacją 4. Autonomia galicyjska 5. Stańczycy
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu germanizacja – zna datę protestu dzieci we Wrześni (1901) – identyfikuje postacie: Ottona von Bismarcka, Michała Drzymały – charakteryzuje politykę germanizacji – przedstawia postawy Polaków wobec germanizacji
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: autonomiakulturkampf,strajk szkolny, rugi pruskie, – zna daty: rozpoczęcia rugów pruskich (1885), strajku szkolnego w Wielkopolsce (1906) –identyfikuje postać Marii Konopnickiej –wyjaśnia, na czym polegała polityka kulturkampfu – opisuje przejawy polityki germanizacyjnej – wymienia instytucje autonomiczne w Galicji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Komisja Kolonizacyjna, Hakata – zna daty: wprowadzenia języka niemieckiego jako jedynego języka państwowego w Wielkopolsce (1876),powstaniaKomisji Kolonizacyjnej (1886), – identyfikuje postacie: Mieczysława Ledóchowskiego, Józefa Szujskiego – przedstawia postawę polskiego Kościoła wobec kulturkampfu – omawia działalność instytucji prowadzących politykę germanizacji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu stańczycy – zna daty: ogłoszeniatzw. noweli osadniczej(1904), wprowadzeniatzw. ustawy kagańcowej (1908) – identyfikuje postacie: Agenora Gołuchowskiego,Kazimierza Badeniego,Piotra Wawrzyniaka – przedstawia okoliczności nadania Galicji autonomii przez władze austriackie – wyjaśnia, jaką rolę w życiu Galicji odgrywali stańczycy |
Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec polityki germanizacyjnej władz pruskich – ocenia znaczenie autonomii galicyjskiejdla rozwoju polskiego życia narodowego – ocenia poglądy stańczyków na problem polskich powstań narodowych |
|
|
5. Rozwój gospodarczy ziem polskich |
1. Przemiany gospodarcze ziem zaboru rosyjskiego 2. Pod panowaniem pruskim 3. Gospodarka Galicji 4. Łódź wielko–przemysłowa 5. Przemiany społeczne 6. Asymilacja Żydów 7. Przemiany cywilizacyjnena ziemiach polskich |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu emigracja zarobkowa – zna datę uwłaszczeniachłopów w zaborze rosyjskim (1864) – identyfikuje postać Hipolita Cegielskiego – wyjaśnia przyczyny i wskazuje kierunki emigracji zarobkowej Polaków pod koniec XIX w. – wskazuje na mapie okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim i na ziemiach zabranych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: burżuazja, inteligencja, ziemieństwo – zna datę zniesienia granicy celnej z Rosją (1851) – identyfikuje postać Ignacego Łukasiewicza – wymienia grupy społeczne, które wykształciły się – opisuje okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim – omawia rozwój przedsiębiorczości Polaków w zaborze pruskim i wymienia jej przykłady – charakteryzuje rozwój gospodarczy Galicji – omawia przykłady przemian cywilizacyjnych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: asymilacja,spółdzielnie oszczędnościowo–pożyczkowe – zna datę zakończenia budowy kolei warszawsko–wiedeńskiej (1848) – identyfikuje postać Franciszka Stefczyka – przedstawia uwarunkowania rozwoju przemysłu – przedstawia rozwój przemysłu i rolnictwa w zaborze pruskim – omawia rozwój Łodzi jako miasta przemysłowego – omawia rozwój spółdzielczości – charakteryzuje przemiany społeczne na ziemiach polskich – wyjaśnia, na czym polegał proces asymilacji Żydów i jakie były jego skutki |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: haskala serwituty, famuły – zna datę pierwszego lotu samolotem na ziemiach polskich (1910) – porównuje rozwój gospodarczy ziem polskich trzech zaborów |
Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec różnych problemów związanych |
|
|
6. Nowe ruchy polityczne na ziemiach polskich |
1. Ruch socjalistyczny na ziemiach polskich 2. Ruch narodowy 3. Rozwój ruchu ludowego
|
Uczeń: – zna daty: powstania Polskiej Partii Socjalistycznej (1892), Stronnictwa Narodowo–Demokratycznego (1897), Polskiego Stronnictwa Ludowego (1903) – identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Wincentego Witosa – wskazuje partie należące do ruchu socjalistycznego, narodowego – wymienia założenia programowe Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowo– |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu solidaryzm narodowy – zna daty: powstaniaWielkiego Proletariatu (1882), Polskiej Partii Socjaldemokratycznej Galicji i Śląska (1897) – identyfikuje postacie: Ludwika Waryńskiego, Stanisława Wojciechowskiego, Ignacego Daszyńskiego – przedstawia cele ruchu robotniczego –charakteryzuje program nurtu niepodległościowego w polskim ruchu socjalistycznym – omawia założenia programowe ruchu narodowego – charakteryzuje program ruchu ludowego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: endencja, internacjonalizm – identyfikuje postacie: Bolesława Limanowskiego, Róży Luksemburg, Juliana Marchlewskiego, Franciszka Stefczyka – omawia okoliczności narodzin ruchu robotniczego na ziemiach polskich – charakteryzuje program nurtu rewolucyjnego – wyjaśnia, dlaczego polski ruch ludowy powstał i rozwinął się w Galicji |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: program brukselski, program paryski – zna daty powstania Socjaldemokracji Królestwa Polskiego (1893), Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (1900), Ligi Narodowej (1893), Stronnictwa Ludowego (1895) – identyfikuje postacie Stanisława Stojałowskiego, Marii i Bolesława Wysłouchów – porównuje założenia programowe PPS |
Uczeń: – wyjaśnia, jaki wpływ miała działalność partii politycznych na postawy Polaków pod zaborami – ocenia skalę realizacji haseł polskich partii politycznych w XIX |
|
|
7. Organizacje niepodległościowe na początku XX wieku |
1. Rewolucja 1905 roku 2. Powstanie łódzkie 3. Działalność polskich partii politycznych 4. Skutki rewolucji 5. Działania organizacji Bojowej PPS 6. Orientacje polityczne Polaków 7. Organizacje niepodległościowe |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka,krwawa niedziela – zna datę rewolucji 1905–1907 – identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego – omawia skutki rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich – charakteryzuje orientację proaustriacką |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: strajk powszechny, Organizacja Bojowa PPS, organizacja paramilitarna – zna daty krwawej niedzieli (22 I 1905), powstania Związku Walki Czynnej (1908) – identyfikuje postacie: Kazimierza Sosnkowskiego, Władysława Sikorskiego – wymienia przyczyny rewolucji 1905–1907 w Rosji i Królestwie Polskim – przedstawia przebieg rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim – przedstawia działania Organizacji Bojowej PPS – wymienia polskie organizacje niepodległościowe działające pod zaborami |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Duma Państwowa, Macierz Szkolna, strajk szkolny – zna daty:powstaniałódzkiego (I–VI 1905), powstania Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912) – wskazuje na mapie ośrodki wystąpień robotniczych w czasie rewolucji 1905–1907 – omawia przebieg powstania łódzkiego – opisuje działalność polskich partii politycznych w czasie rewolucji 1905–1907 – przedstawia okoliczności ukształtowania się orientacji politycznych Polaków na początki XX w. |
Uczeń: – zna daty: podziału na PPS–Frakcję Rewolucyjną i PPS– – identyfikuje postać Józefa Mireckiego – porównuje założenia programowe orientacji niepodległościowych do 1914 r. |
Uczeń: – ocenia stosunek polskich partii politycznych do rewolucji 1905–1907 – ocenia postawy Polaków w przededniu nadciągającego konfliktu międzynarodowego |
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Jak działała Organizacja Bojowa PPS? |
1. Pierwsze wystąpienie zbrojne 2. Broń 3. Rozwój Organizacji Bojowej PPS 4. Jak uwolniono więźniów politycznych? 5. Akcja czterech premierów |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Organizacja Bojowa PPS – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – wyjaśnia cele, |
Uczeń: – zna datę powstania Organizacji Bojowej PPS (1904) – opisuje udział Organizacji Bojowej PPS w rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „akcje dynamitowe”, „krwawa środa” – identyfikuje postacie: Walerego Sławka, Tomasza Arciszewskiego – przedstawia okoliczności pierwszegozbrojnego wystąpienia Organizacji Bojowej PPS |
Uczeń: – zna daty: „krwawej środy” (1906), napadu na pociąg pod Bezdanami (1908) – identyfikuje postacie: Stefana Okrzei, Aleksandra Prystora – omawia na wybranych przykładachdziałalność Organizacji Bojowej PPS |
Uczeń: – omawia strukturę organizacyjną Organizacji Bojowej PPS – ocenia skuteczność działań Organizacji Bojowej PPS |
|
|
8. Kultura polska na przełomie |
1. Kultura narodowa Polaków 2. Polski pozytywizm 3. Rola historii 4. Malarstwo historyczne 5. Kultura Młodej Polski 6. Początki kultury masowej 7. Sztuka polska przełomu |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw,Młoda Polska – identyfikuje postacie:Henryka Sienkiewicza, Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa, Władysława Reymonta, Marię Konopnicką, Jana Matejkę – wyjaśnia, na czym polegała literatura – podaje przykłady literatury i malarstwa tworzonego ku pokrzepieniu serc
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm,pozytywizmwarszawski – identyfikuje postacie:Juliusza i Wojciecha Kossaków, Artura Grottgera, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Stefana Żeromskiego – wyjaśnia, dlaczego Galicja stała się centrum polskiej nauki i kultury – przedstawia hasła pozytywistów warszawskich – omawia realizację haseł pracy u podstaw – charakteryzuje kulturę Młodej Polski – wymienia cechy kultury masowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: literatura postyczniowa,skauting – zna daty: otwarcia Polskiej Akademii Umiejętności (1873), powołaniaTowarzystwo Oświaty Ludowej (1872), utworzenia Polskiej Macierzy Szkolnej (1906) – identyfikuje postacie:Aleksandra Świętochowskiego,Stanisława Przybyszewskiego, Jana Kasprowicza – wyjaśnia wpływ poglądów pozytywistycznych na rozwój literatury – wyjaśnia, jaką rolę miałopopularyzowaniehistorii wśród Polaków pod zaborami |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: cyganeria, ogródki jordanowskie, neoromantyzm – identyfikuje postacie:Wojciecha Gersona, Artura Górskiego, Kazimierza Prószyńskiego, Henryka Jordana, Andrzeja Małkowskiego – wyjaśnia, jaki wpływ na przemiany światopoglądowe miała klęska powstania styczniowego |
Uczeń: – charakteryzuje sztukę polską przełomu XIX i XX w. – ocenia skuteczność tworzenia literatury
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV |
|||||||
|
ROZDZIAŁ V: I WOJNA ŚWIATOWA |
|||||||
|
1. Świat ku wojnie światowej |
1. Nowe mocarstwa 2. Konflikty między europejskimi mocarstwami 3. Konflikty kolonialne 4. Wyścig zbrojeń 5. Rywalizacja na morzach 6. Wojna rosyjsko– 7. Konflikty |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: trójprzymierze/państwa centralne, trójporozumienie/ententa, aneksja – zna daty: zawarcia trójprzymierza (1882), powstania trójporozumienia (1907) – wskazuje na mapie państwa należące – wskazuje cele trójprzymierza – wyjaśnia, na czym polegał wyścig zbrojeń |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: pacyfizm, kocioł bałkański – zna daty:wojny rosyjsko–japońskiej (1904–1905), I wojny bałkańskiej (1912), – wskazuje na mapie państwa, które bałkańskich zdobyły największe tereny – omawia przyczyny narastania konfliktów między europejskimi mocarstwami – przedstawia przejawy rywalizacji mocarstw na morzach i oceanach – wyjaśnia, jak doszło do wybuchu wojny rosyjsko– |
Uczeń: – zna daty: podpisania układu rosyjsko–francuskiego (1892), podpisania porozumienia francusko–brytyjskiego (1904), podpisania porozumienia rosyjsko–brytyjskiego (1907), bitwy pod Cuszimą (1905) – wyjaśnia, jaki wpływ na ład światowy miało powstanie nowych mocarstw – opisuje okolicznościpowstania trójprzymierza – omawia przebieg wojny rosyjsko– – przedstawia przyczyny i skutki |
Uczeń: – zna daty: wojny rosyjsko–tureckiej (1877–1878), kongresu berlińskiego (1878), aneksji Bośni – przedstawia wpływ konfliktów kolonialnych na sytuację w Europie – opisuje sytuację na Bałkanach w drugiej połowie XIX w. |
Uczeń: – ocenia wpływ konfliktów kolonialnych na sytuację w Europie – ocenia wpływ konfliktów bałkańskichna zaostrzenie sytuacji międzynarodowej |
|
|
2. Na frontach I wojny światowej |
1. Wybuch 2. Wojna 3. Walki na zachodzie Europy 4. Walki 5. Wojna pozycyjna 6. Koniec Wielkiej Wojny 7. Kapitulacja Niemiec |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Wielka Wojna, front – zna daty: I wojny światowej (1914–1918), podpisania kapitulacji przez Niemcy w Compiègne (11 XI 1918) – wymienia cechy charakterystyczne prowadzenia |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ultimatum, wojna błyskawiczna, wojna pozycyjnanieograniczona wojna podwodna, – zna daty: zamachu w Sarajewie (28 VI 1914), przyłączenia się Włoch do ententy (1915), ogłoszenia nieograniczonej wojny podwodnej (1917), podpisania traktatu brzeskiego (3 III 1918) – wskazuje na mapiepaństwa europejskie walczące w Wielkiej Wojnie po stronie ententy i państw centralnych – przedstawia okoliczności wybuchu Wielkiej Wojny – wyjaśnia, jaki wpływ na przebieg wojny miało wprowadzenie nowych rodzajów broni – wskazuje przyczyny klęski państw centralnych |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu U–Boot – zna daty:wypowiedzenia wojny Serbii przez Austro–Węgry (28 VII 1914), bitwy nad Marną – identyfikuje postacie:Franciszka Ferdynanda Habsburga, Karola I Habsburga, Wilhelma II, Paula von Hindenburga – przedstawia proces kształtowania się bloku państw centralnych i państw ententy – przedstawia okoliczności kapitulacji państw centralnych |
Uczeń: – zna daty: przyłączenia się Japonii do ententy (1914), przyłączenia się Turcji do państw centralnych (1914), bitwy o Gallipoli (1915), przyłączenia się Bułgarii do państw centralnych (1915),zatopienia Lusitanii (1915), bitwy nad Sommą (1916),bitwy jutlandzkiej (1916), przyłączenia się Grecji do ententy (1917), buntu marynarzy w Kilonii (XI 1918) – wyjaśnia, jaki wpływ na losy wojny miała sytuacja wewnętrzna – opisuje przebieg walk na froncie zachodnim – przedstawia przebieg walk |
Uczeń: – ocenia skutki ogłoszenia przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej – omawia przebieg wojny na morzach – ocenia skutki zastosowania przez Niemcy gazów bojowych |
|
|
Tajemnice sprzed wieków – Jakie były początki czołgów? |
1. Pierwsze „zbiorniki” 2. Pierwsze czołgi 3. Powstanie sił pancernych 4. Walka w czołgach |
Uczeń:
|
Uczeń: – wymienia zalety |
Uczeń: – wymienia przykłady zastosowania czołgów w czasie – wyjaśnia okoliczności narodzin broni pancernej |
Uczeń: – przedstawia okoliczności powstania brytyjskich sił pancernych i określa ich wartość bojową |
Uczeń: – ocenia użyteczność czołgów w prowadzeniu działań wojennych |
|
|
3. I wojna światowa |
1. Walki 2. Zniszczenia wojenne 3. U boku państw centralnych 4. Formacje polskie 5. Wojsko polskie |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Legiony Polskie – zna datę sformowania Legionów Polskich (1914) – identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego – przedstawia okoliczności, w jakich powstały Legiony Polskie i wskazuje cele ich działalności – wyjaśnia, jak zaborcy w czasie I wojny światowej traktowali ziemie Królestwa Polskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kryzys przysięgowy, Legion Puławski, Błękitna Armia, Polska Organizacja Wojskowa – zna daty bitwy pod Gorlicami (1915), powstania Kompanii Kadrowej (1914), bitwy pod Kostiuchnówką (1916), bitwy pod Rokitną (1915), kryzysu przysięgowego (VII 1917), bitwy pod Kaniowem (1918), powstania Polskiej Organizacji Wojskowej (1914) – identyfikuje postać Józefa Hallera – wskazuje na mapierejony walk Legionów Polskich – omawia udział polskich formacji zbrojnych u boku państw centralnych i u boku ententy – wyjaśnia, jakie znaczenie dla sprawy niepodległości Polski miała działalność Polskiej Organizacji Wojskowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu wojna manewrowa – zna daty bitwy pod Tannenbergiem (VIII 1914), wkroczenia Kompanii Kadrowej do Królestwa Polskiego (6 VIII 1914), powstania Naczelnego Komitetu Narodowego (1914), powstania Legionu Puławskiego (1914) – wskazuje na mapiepodział ziem polskich w 1915 r. – opisuje przebieg działań wojennych na froncie wschodnim – przedstawiagenezę i organizacje Legionów Polskich – przedstawia okoliczności utworzenia wojska polskiego we Francji
|
Uczeń: – zna daty powstania Komitetu Narodowego Polski w Warszawie (1914), powstania Komitetu Narodowego Polski w Lozannie (1917) – porównuje taktykę prowadzenia działań na froncie wschodnim i zachodnim
|
Uczeń: – ocenia sposób traktowania ziem polskich przez zaborców w czasie I wojny światowej – ocenia wkład Legionów Polskich w odzyskanie niepodległości przez Polaków |
|
|
4. Rewolucje w Rosji |
1. Rewolucja lutowa 2. Okres dwuwładzy 3. Rosyjskie stronnictwa polityczne 4. Przewrót bolszewicki 5. Wojna domowa 6. Armia Czerwona 7. Rosja |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja lutowa, rewolucja październikowa – zna daty wybuchu rewolucji lutowej (8 III 1917), wybuchu rewolucji październikowej (6/7 XI 1917) – identyfikuje postać Włodzimierza Lenina – wymienia przyczyny i skutki rewolucji lutowej i październikowej
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dwuwładza, bolszewicy, tezy kwietniowe, Rada Komisarzy Ludowych, Armia Czerwona, łagry, dyktatura proletariatu – zna daty ogłoszenia tez kwietniowych przez Lenina (IV 1917), powstania rady Komisarzy Ludowych (XI 1917), wojny domowej w Rosji (1919–1922), powstania ZSRS (XII 1922) – identyfikuje postacie Mikołaja II, Lwa Trockiego, Feliksa Dzierżyńskiego – wskazuje na mapie miejsce wybuchu rewolucji lutowej oraz ośrodki, które zapoczątkowały rewolucje październikową – omawia przebieg rewolucji lutowej – przedstawia okoliczności wybuchu rewolucji październikowej i omawia jej przebieg – charakteryzuje sytuację w Rosji po rewolucji październikowej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rząd Tymczasowy, biała gwardia, Czeka – zna daty obalenia caratu przez Rząd Tymczasowy (15 III 1917), ogłoszenia konstytucji (VII 1918), zamordowania rodziny carskiej (VII 1918) – identyfikuje postacie Grigorija Rasputina, Aleksandra Kiereńskiego – omawia sytuację wewnętrzną w Rosji w czasie I wojny światowej – charakteryzuje okres dwuwładzy w Rosji – wyjaśnia, dlaczego bolszewicy zdobyli popularność wśród Rosjan – określa przyczyny, omawia przebieg i skutki wojny domowej w Rosji
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mienszewicy, eserowcy, kadeci – wymienia rosyjskie stronnictwa polityczne i przedstawia ich założenia programowe – omawia losy rodziny carskiej
|
Uczeń: – ocenia skutki przewrotu bolszewickiego dla Rosji i Europy |
|
|
5. Sprawa polska |
1. Państwa zaborcze 2. Akt 5 listopada 3. Sprawa polska 4. Polacy na konferencji paryskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Akt 5 listopada (manifest dwóch cesarzy) – zna daty wydania manifestu dwóch cesarzy (5 XI 1916), podpisania traktatu wersalskiego (28 VI 1919) – identyfikuje postacie Ignacego Jana Paderewskiego, Romana Dmowskiego – wymienia postanowienia Aktu 5 listopada – wymienia postanowienia konferencji wersalskiej w sprawie polskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Rada Regencyjna – zna daty powstania Rady Regencyjnej (1917), programu pokojowego prezydenta Wilsona (8 I 1918) – identyfikuje postacie Thomasa Woodrowa Wilsona, Władysława Grabskiego – przedstawia stosunek państw centralnych do sprawy polskiej – omawia sprawę polską w polityce państw ententy |
Uczeń: – zna daty odezwy cara Mikołaja II (1916), odezw Rządu Tymczasowego i bolszewików (1917) – identyfikuje postacieAleksandra Kakowskiego, Zdzisława Lubomirskiego, Józefa Ostrowskiego, Georgesa Clemenceau, Davida Lloyda George’a – omawia udział delegacji polskiej na konferencji wersalskiej
|
Uczeń: – zna datę ogłoszenia odezwy Mikołaja Romanowa do Polaków (VIII 1914) – identyfikuje postacieMikołaja Mikołajewicza, Karla Kuka, Hansa von Beselera, – przedstawia zależności między sytuacją militarną państw centralnych i ententy podczas I wojny światowej a ich stosunkiem do sprawy polskiej |
Uczeń: – ocenia, jakie znaczenie miał Akt 5 listopada dla narodu polskiego – ocenia, jakie znaczenie miał program pokojowy prezydenta Wilsona dla narodu polskiego
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V |
|||||||
|
ROZDZIAŁ VI: ŚWIAT W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM |
|||||||
|
1. Świat |
1. Ład wersalski 2. Zniszczenia 3. Nowy układ sił w Europie 4. Liga Narodów 5. Wielki kryzys gospodarczy |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Wielka Czwórka, Liga Narodów, wielki kryzys gospodarczy – zna daty podpisania traktatu wersalskiego (28 VI 1919), powstania Ligi Narodów (1920), – wskazuje na mapie państwa europejskie decydujące o ładzie wersalskim – wymienia postanowienia traktatu wersalskiego
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ład wersalski, demilitaryzacja, mały traktat wersalski, czarny czwartek, New Deal – zna daty obrad konferencji paryskiej (XI 1918–VI 1919), układu w Locarno (1925), czarnego czwartku (24 X 1929), wprowadzenia New Deal (1933) – identyfikuje postać Franklina Delano Roosevelta – wskazuje na mapie państwa powstałe w wyniku rozpadu Austro–Węgier, państwa bałtyckie – przedstawia zniszczenia i straty po I wojnie światowej – charakteryzuje układ sił w Europie po zakończeniu wojny – wyjaśnia cel powstania Ligi Narodów – charakteryzuje przejawy wielkiego kryzysu gospodarczego i sposoby radzenia sobie z nim |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wolne miasto, europeizacja – zna daty podpisania traktatów z Austrią (1919) i Węgrami (1920) oraz traktatu z Turcją (1920) – identyfikuje postać Kemala Mustafy – wskazuje na mapie postanowienia traktatu wersalskiego – przedstawia zasady, na jakich opierał się ład wersalski – omawia postanowienia pokojów podpisanych z dawnymi sojusznikami Niemiec – charakteryzuje działalność Ligi Narodów – wskazuje przyczyny wielkiego kryzysu gospodarczego – skutki wielkiego kryzysu gospodarczego
|
Uczeń: – zna daty wstąpienia Niemiec do Ligi Narodów (1926), wstąpienia ZSRS do Ligi Narodów (1934) – omawia postanowienia pokojów podpisanych z dawnymi sojusznikami Niemiec – wyjaśnia, jaką rolę w podważeniu ładu wersalskiego odegrał układ w Locarno
|
Uczeń: – ocenia skuteczność funkcjonowania ładu wersalskiego – ocenia wpływ wielkiego kryzysu gospodarczego na sytuację polityczną w Europie |
|
|
2. Narodziny faszyzmu |
1. Włochy 2. Rządy faszystów 3. Nazizm 4. Republika weimarska 5. Przejęcie władzy przez Hitlera 6. Społeczeństwo III Rzeszy 7. Zbrodnie nazistów 8. Faszyzm i autorytaryzmw innych państwach europejskich |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: marsz na Rzym, narodowy socjalizm (nazizm),antysemityzm, führer, obóz koncentracyjny – zna daty powstania marszu na Rzym (1922), przejęcia przez A. Hitlera funkcji kanclerza (I 1933) – identyfikuje postacie Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera – charakteryzuje ideologię faszystowską – charakteryzuje ideologię nazistowską
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „czarne koszule”, pakty laterańskie, noc długich noży, ustawy norymberskie, noc kryształowa, autorytaryzm – zna daty powstania paktów laterańskich (1929), przyjęcia ustaw norymberskich (1935), nocy kryształowej (1938) – identyfikuje postać Josefa Goebbelsa – wskazuje na mapie Europy państwa demokratyczne, totalitarne i autorytarne – opisuje okoliczności przejęcia władzy przez Benito Mussoliniego – przedstawia proces przejmowania władzy przez Adolfa Hitlera – charakteryzuje politykę nazistów wobec ludności żydowskiej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: korporacja, pucz – zna daty przejęcia przez B. Mussoliniego funkcji premiera (1922), funkcjonowania republiki weimarskiej (1919–1933), puczu monachijskiego (1923), podpalenia Reichstagu (II 1933), przejęcia pełnej władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera (VIII 1934) – identyfikuje postać Piusa XI – omawia przyczyny popularności faszystów we Włoszech – omawia przyczyny popularności nazistów w Niemczech – wyjaśnia, w jaki sposób naziści kontrolowali życie obywateli – wyjaśnia, dlaczego w Europie zyskały popularność rządy autorytarne |
Uczeń: – zna daty powstania Związków Włoskich Kombatantów (1919), powstania Narodowej Partii Faszystowskiej (1921) – identyfikuje postać Alfreda Rosenberga – przedstawia sytuację Włoch po zakończeniu I wojny światowej – przedstawia sytuację Niemiec po zakończeniu I wojny światowej
|
Uczeń: – ocenia zbrodniczą politykę nazistów do 1939 r. – ocenia wpływ polityki prowadzonej przez B. Mussoliniego i A. Hitlera na życie obywateli |
|
|
Tajemnice sprzed wieków –W jaki sposób Niemcy odbudowali swoją armię? |
1. Decyzje konferencji paryskiej 2. Czołgi jako ciągniki rolnicze 3. Szkolenie żołnierzy 4. Współpraca |
Uczeń: – zna datę zawarcia układu w Rapallo (1922) – wymienia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące armii niemieckiej |
Uczeń: – przedstawia sposoby łamania przez Niemcy postanowień traktatu wersalskiego dotyczących wojska – opisuje współpracę niemiecko–radziecką w dziedzinie militarnej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Reichswehra – zna datę wypowiedzenia przez Niemcy klauzul militarnych układu wersalskiego (1935) – omawia proces szkolenia żołnierzy na potrzeby przyszłej armii niemieckiej |
Uczeń: – przedstawia rozwój niemieckiej broni pancernej |
Uczeń: – ocenia wojskową współpracę między Niemcami a ZSRS i jej wpływ na zagrożenie pokoju międzynarodowego |
|
|
3. ZSRS – imperiumkomunistyczne |
1. Rozwój terytorialny Rosji Radzieckiej i ZSRS 2. Rządy Józefa Stalina 3. Propagandowy wizerunek Stalina 4. Gospodarka ZSRS 5. Zbrodnie komunistyczne do 1939 roku 6. Głód na Ukrainie 7. Relacje ZSRS––Niemcy do 1939 roku |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kult jednostki – zna daty utworzenia ZSRS (30 XII 1922), paktu Ribbentrop–Mołotow (23 VIII 1939) – identyfikuje postać Józefa Stalina – wyjaśnia, w jaki sposób w ZSRS realizowano kult jednostki – wymienia cechy charakterystyczne państwa stalinowskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Nowa Ekonomiczna Polityka, kolektywizacja rolnictwa, gospodarka planowa, łagier, NKWD – zna daty ogłoszenia NEP (1921), układu w Rapallo (1922) – identyfikuje postać Lwa Trockiego – opisuje metody stosowane przez Józefa Stalina w celu umocnienia swoich wpływów – omawia reformy gospodarcze Józefa Stalina – wymienia zbrodnie komunistyczne do 1939 r. – omawia relacje między ZSRS a Niemcami do 1939 r. |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wielka czystka, komunizm wojenny, sowchoz, kołchoz, Gułag – zna daty wielkiej czystki (1936–1938), kolektywizacji rolnictwa (1928), głodu na Ukrainie (1932–1933), represji wobec Polaków w ZSRS (1937–1938) – identyfikuje postacie Joachima Ribbentropa, Wiaczesława Mołotowa – wskazuje na mapienajwiększe skupiska łagrów, obszar głodu w latach 1932–1933 – omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Stalina – charakteryzuje politykę gospodarczą w Rosji Radzieckiej po zakończeniu I wojny światowej |
Uczeń: – przedstawia rozwój terytorialnyRosji Radzieckiej i ZSRS w okresie międzywojennym – wyjaśnia, dlaczego system komunistyczny w ZSRS jest oceniany jako zbrodniczy |
Uczeń: – ocenia politykę J. Stalina wobec swoich przeciwników – ocenia skutki reform gospodarczych wprowadzonych w ZSRS przez J. Stalina – ocenia zbrodniczą politykę komunistów do 1939 r.
|
|
|
4. Kultura w okresie międzywojennym |
1. Społeczne skutki I wojny światowej 2. Wpływ mass mediów na społeczeństwa 3. Komunikacja 4. Nowe trendy w architekturze i sztuce 5. Sztuka filmowa 6. Zmiany społeczne wdwudziestoleciu międzywojennym 7. Przemiany |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mass media, propaganda – wymienia rodzaje mass mediów – przedstawia społeczne skutki |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu indoktrynacja – zna datę przyznania prawa wyborczego kobietom w Polsce (1918) – wymienia rodzaje mass mediów – przedstawia rozwój środków komunikacji w okresie międzywojennym – wymienia nowe nurty w architekturze i sztuce – wyjaśnia, dlaczego sztuka filmowa cieszyła się coraz większą popularnością |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm, funkcjonalizm – zna datę pierwszej audycji radiowej (1906) przedstawia społeczne skutki I wojny światowej – wymienia rodzaje mass mediów – wyjaśnia, jakie cele przyświecały nowym trendom w architekturze i sztuce – charakteryzuje zmiany społeczne w dwudziestoleciu międzywojennym
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dadaizm, surrealizm, futuryzm – zna datę pierwszego wręczenia Oscarów (1929) – wyjaśnia, jaki wpływ miały mass media na społeczeństwo w dwudziestoleciu międzywojennym
|
Uczeń: – ocenia wpływ mass mediów na kształtowanie opinii publicznej – ocenia wpływ mass mediów na rozwój propagandy w państwach totalitarnych – ocenia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie po zakończeniu I wojny światowej |
|
|
5. Świat na drodze ku II wojnie światowej |
1. Militaryzacja Niemiec i powstanie osi Berlin–Rzym––Tokio 2. Anschluss Austrii 3. Wojna domowa w Hiszpanii 4. Układ monachijski 5. i kolejne zdobycze niemieckie 6. Ekspansja Japonii |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Anschluss – zna daty Anschlussu Austrii (III 1938), aneksji Czech i Moraw przez III Rzeszę (III 1939) – identyfikuje postacie Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera – wskazuje na mapie państwa europejskie, które padły ofiarą agresji Niemiec i Włoch – wymienia cele, jakie przyświecały państwom totalitarnym w polityce zagranicznej |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: oś Berlin–Rzym–Tokio,appeasement – zna daty remilitaryzacji Nadrenii (1936), wojny domowej w Hiszpanii (1936–1939), konferencji w Monachium (29–30 IX 1938), zajęcia Zaolzia przez Polskę (X 1938), ataku Japonii na Chiny (1937), – identyfikuje postać Francisco Franco – przedstawia przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii – przedstawia przyczyny Anschlussu Austrii – wymienia postanowienia konferencji w Monachium – przedstawia skutki decyzji podjętych na konferencji monachijskiej – charakteryzuje kolejne etapy podboju Europy przez A. Hitlera do sierpnia 1939 r. |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu marionetkowe cesarstwo – zna daty przywrócenia powszechnej służby wojskowej w Niemczech (1935), podboju Libii przez Włochy (1932), wojny włosko–abisyńskiej (1935–1936), zajęcia Albanii przez Włochy (1939), zajęcia przez Niemcy Okręgu Kłajpedy (III 1939), aneksji Mandżurii przez Japonię (1931) – identyfikuje postacie Neville’a Chamberlaina, Édouarda Daladiera – przedstawia proces militaryzacji Niemiec – wymienia strony walczące ze sobą w hiszpańskiej wojnie domowej – omawia okoliczności zwołania konferencji monachijskiej – charakteryzuje włoską ekspansję terytorialną do 1939 r. – wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Japonii na Dalekim Wschodzie |
Uczeń: – zna daty zbombardowania Guerniki (1937), proklamowania niepodległości Słowacji (III 1939) – identyfikuje postać Józefa Tiso – wyjaśnia wpływ polityki appeasementu na politykę zagraniczną Niemiec – charakteryzuje sytuację w Europie pod koniec lat 30. XX w. |
Uczeń: – ocenia postawę polityków państw zachodnich na konferencji w Monachium – ocenia skutki polityki appeasement dla Europy
|
|
|
POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU VI |
|||||||
|
ROZDZIAŁ VII: POLSKA W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM |
|||||||
|
1. Odrodzenie Rzeczypospolitej |
1. Sytuacja międzynarodowa 2. Pierwsze ośrodki władzy 3. Odzyskanie niepodległości 4. 11 listopada 5. Rząd Jędrzeja Moraczewskiego |
Uczeń: – zna daty powstania Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (7 XI 1918), przekazania władzy wojskowej J. Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (11 XI 1918) – identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, – wymienia pierwsze ośrodki władzy na ziemiach polskich – omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego |
Uczeń: – zna daty powstania Naczelnej Rady Ludowej (14 XI 1918), przekazania władzy cywilnej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (14 XI 1918), powołania rządu Jędrzeja Moraczewskiego (18 XI 1918), powołania rządu Ignacego JanaPaderewskiego (I 1919) – identyfikuje postacie Ignacego Daszyńskiego, Jędrzeja Moraczewskiego, Ignacego Jana Paderewskiego – określa zasięg wpływów pierwszych ośrodków władzy – opisuje działania pierwszych rządów polskich o odzyskaniu niepodległości – omawia dążenia władz polskich do uzyskania przez Polskę uznania międzynarodowego |
Uczeń: – zna daty powstania Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego (28 X 1918), wydania dekretu o powołaniu Tymczasowego Naczelnika Państwa (22 XI 1918) – przedstawia sytuację międzynarodową jesienią 1918 r. – wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja międzynarodowa, która zaistniała pod koniec 1918 r., wpłynęła na odzyskanie niepodległości przez Polskę
|
Uczeń: – zna daty powstania Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (19 X 1918), Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie (24 XI 1918) – przedstawia założenia programowe pierwszych ośrodków władzy |
Uczeń: – ocenia polityczne starania Polaków w przededniu odzyskania niepodległości – ocenia rolę, jaką odegrał Józef Piłsudski w momencie odzyskania niepodległości |
|
|
2. Walka |
1. Koncepcje granicy wschodniej 2. Konflikt polsko- 3. Orlęta Lwowskie 4. Wyprawa kijowska 5. Ofensywa bolszewików 6. Bitwa Warszawska i nadniemieńska 7. Pokój ryski 8. Polsko- |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: koncepcja inkorporacyjna, koncepcja federacyjna – zna daty Bitwy Warszawskiej (15 VIII 1920), pokoju w Rydze (18 III 1921) – identyfikuje postacie Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego – wskazuje na mapie granicę wschodnią ustalona w pokoju ryskim – omawia koncepcje polskiej granicy wschodniej – wymienia postanowienia pokoju ryskiego |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Obrony Państwa, „bunt” Żeligowskiego – zna daty: bitwy nadniemeńskiej (22–28 IX 1920), „buntu” Żeligowskiego (9 X 1920) – identyfikuje postacie Wincentego Witosa, Michaiła Tuchaczewskiego,Lucjana Żeligowskiego – wskazuje na mapie miejsca bitew stoczonych z Rosjanami w 1920 r. – przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików – omawia przebieg Bitwy Warszawskiej i jej skutki – przedstawia, w jaki sposób Polska przyłączyła ziemię wileńską |
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu linia Curzona – zna daty polskiej ofensywy wiosennej (1919), układu z Symonem Petlurą (IV 1920), bitwy pod Zadwórznem (1920), powołania Rady Obrony Państwa (VII 1920), bitwy pod Komarowem (31 VIII 1920), włączenia Litwy Środkowej do Polski (III 1922) – identyfikuje postacie Symona Petlury, Tadeusza Rozwadowskiego,Władysława Sikorskiego, Siemiona Budionnego – wskazuje na mapie tereny zajęte przez Armię Czerwoną do sierpnia 1920 r. – porównuje koncepcję inkorporacyjną i federacyjną – omawia okoliczności podjęcia przez wojska polskie wyprawy kijowskiej i je skutki – opisuje przebieg ofensywy bolszewickiej w 1920 r. – przedstawia przebieg i skutki kontrofensywy polskiej w 1920 r. |
Uczeń: – zna daty utworzeniaZachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (X/XI 1918), powstania Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski (VII 1920), przekazania Wilna przez bolszewików Litwinom (VII 1920) – identyfikuje postacie Feliksa Dzierżyńskiego, Juliana Marchlewskiego – przedstawia przyczyny i przebieg konfliktu polsko–ukraińskiego pod koniec 1918 i 1 1919 r.
|
Uczeń: – ocenia postawę Polaków wobec ekspansji ukraińskiej w Galicji Wschodniej – ocenia postanowienia pokoju ryskiego
|
|
|
Tajemnice sprzed wieków –Jak doszło do „cudu nad Wisłą”? |
1. Mobilizacja społeczeństwa 2. Przygotowanie kontruderzenia 3. „Cud nad Wisłą” |
Uczeń: – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików
|
Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mobilizacja, Rada Obrony Państwa, – zna datę opracowania planu Bitwy Warszawskiej (5/6 VIII 1920), – identyfikuje postacie Władysława Sikorskiego, Tadeusza Rozwadowskiego – wyjaśnia, dlaczego Bitwę Warszawską nazwano „cudem nad Wisłą” |
|