Historia

· Roczny plan pracy z historii dla klasy 4 szkoły podstawowej do programu nauczania „Wczoraj i dziś”

· Wymagania na poszczególne oceny

· *Gwiazdką oznaczono tematy dodatkowe (nieobowiązkowe) z podstawy programowej

· Temat lekcji

· Zagadnienia

· Wymagania na poszczególne oceny

· dopuszczająca

· dostateczna

· dobra

· bardzo dobra

· celująca

· Rozdział 1. Z historią na Ty

· Historia – nauka o przeszłości

· historia jako nauka o przeszłości

· – historia a baśnie i legendy

· – efekty pracy historyków i archeologów

· – źródła historyczne, ich przykłady oraz podział

· – przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: współczesność, przeszłość, historia, historycy, legenda, baśń

· – rozróżnia przeszłość od współczesności

· – rozróżnia fikcję (np. baśń) od rzeczywistości historycznej

· – potrafi krótko scharakteryzować, czym zajmują się historycy

· – poprawnie posługuje się terminami: dzieje, archeologia, źródła pisane, źródła materialne

· – rozróżnia pracę historyków i archeologów

· – potrafi podać przykłady postaci legendarnych i historycznych

· – wyjaśnia, czym są przyczyny i skutki

· – dokonuje podstawowego podziału źródeł historycznych

· – porównuje pracę historyków i archeologów

· – wskazuje różne przykłady źródeł pisanych i niepisanych

· – wyjaśnia potrzebę edukacji historycznej

· – omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów

· – wskazuje pozapodręcznikowe przykłady różnych kategorii źródeł historycznych

· – przedstawia różne efekty pracy naukowców zajmujących się przeszłością

· – potrafi zaproponować podział źródeł pisanych bądź niepisanych na podkategorie

· – przedstawia nowoczesne metody badania życia ludzi w przeszłości

· – ocenia wiarygodność różnego rodzaju źródeł pisanych

· Historia wokół nas

· drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny

· – „wielka” i „mała” ojczyzna

· – patriotyzm jako miłość do ojczyzny

· – sposoby wyrażania patriotyzmu

· – „małe ojczyzny” i ich tradycje

· – znaczenie terminów: tradycja, drzewo genealogiczne, ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm

· – przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: ojczyzna, patriotyzm

· – podaje przykłady świąt rodzinnych

· – podaje przykłady pamiątek rodzinnych

· – poprawnie posługuje się terminami: tradycja, drzewo genealogiczne, „mała ojczyzna”

· – przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny

· – wyjaśnia, czym jest patriotyzm

· – podaje przykłady postaw i zachowań patriotycznych

· – wyjaśnia, czym jest genealogia

· – wskazuje na mapie Polski własną miejscowość, region, województwo i jego stolicę

· – podaje przykłady regionalnych tradycji

· – charakteryzuje własną „małą ojczyznę” na tle innych regionów

· – wskazuje lokalne przykłady instytucji dbających o regionalną kulturę i historię

· – tworzy przewodnik po własnej miejscowości i regionie

· – charakteryzuje inne regiony państwa polskiego

· – wyjaśnia znaczenie dbałości o tradycję regionalną

· – przedstawia historyczną genezę regionu

· – wskazuje wybitne postaci w dziejach regionu

· – ocenia, w jaki sposób różnorodność „małych ojczyzn” wpływa na bogactwo „wielkiej”

3. Mieszkamy w Polsce

– państwo polskie i jego regiony

– mój region częścią Polski

– naród polski jako zbiorowość posługująca się tym samym językiem, mająca wspólną przeszłość i zamieszkująca to samo terytorium

– dziedzictwo narodowe

– polskie symbole narodowe

– polskie święta państwowe

– znaczenie terminów: państwo, region, naród, mniejszość narodowa, społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: państwo, region, naród

– wskazuje na mapie państwo polskie i jego granice

– zna poprawną nazwę państwa polskiego

– poprawnie posługuje się terminami: społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia

– wymienia elementy współtworzące państwo

– wymienia najważniejsze czynniki narodowotwórcze

– przedstawia polskie symbole narodowe

– przedstawia najważniejsze święta państwowe

– wskazuje na mapie stolicę państwa

– wskazuje Polskę na mapie świata

– wskazuje na mapie główne krainy historyczno-geograficzne Polski oraz największe miasta

– rozróżnia pojęcia naród i społeczeństwo

– przedstawia genezę najważniejszych świąt państwowych

– wskazuje przykłady instytucji dbających o dziedzictwo narodowe

– opisuje właściwy sposób zachowania względem symboli narodowych

– wskazuje na mapie świata największe zbiorowości Polonii

– wyjaśnia, dlaczego należy szanować inne tradycje narodowe

– przedstawia konsekwencje przynależności Polski do UE

– omawia genezę polskich symboli narodowych

– wyjaśnia pojęcia: emigracja, uchodźcy

– podaje przykłady mniejszości narodowych żyjących w Polsce

4. Czas w historii

chronologia i przedmiot jej badań

– oś czasu i sposób umieszczania na niej dat

– podstawowe określenia czasu historycznego (data, okres p.n.e. i n.e., tysiąclecie, wiek)

– cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki

– epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność oraz ich daty graniczne

– przy pomocy nauczyciela używa terminów chronologicznych (data, tysiąclecie, wiek)

– umieszcza daty na osi czasu

– poprawnie posługuje się terminami: chronologia, okres p.n.e. i n.e

– zamienia cyfry arabskie na rzymskie

– wyjaśnia, czym jest epoka historyczna

– porządkuje fakty i epoki historyczne oraz umieszcza je w czasie (era, stulecie)

– podaje cezury czasowe epok historycznych

– charakteryzuje główne epoki historyczne

– podaje przykłady innych rachub mierzenia czasu

– wyjaśnia okoliczności ustanowienia roku 1 i podziału na dwie ery

– wyjaśnia różnicę między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim

5. Obliczanie czasu w historii

– obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami

– określanie, w którym wieku doszło do danego wydarzenia

– podział czasu na wieki i półwiecza

– przy pomocy nauczyciela określa, w którym wieku miało miejsce dane wydarzenie

– poprawnie wskazuje wydarzenie wcześniejsze w czasach p.n.e.

– oblicza upływ czasu między wydarzeniami w ramach jednej ery

– samodzielnie przyporządkowuje wydarzenia stuleciom

– oblicza upływ czasu między wydarzeniami, w tym na przełomie obu er

– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; półwiecze; przełom wieków

– przyporządkowuje wydarzenia do epok historycznych

– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; półwiecze; przełom wieków

– przyporządkowuje wydarzenia do epok historycznych

6. Czytamy mapę i plan

podobieństwa i różnice między mapą a planem

– znaczenie mapy w pracy historyka

– odczytywanie informacji z planu i mapy historycznej

– najstarsze mapy świata

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: mapa, plan

– dostrzega różnice między mapą a planem

– poprawnie posługuje się terminami: legenda, symbol, róża wiatrów

– przygotowuje proste plany miejscowe

– objaśnia symbole legendy mapy

– odczytuje z mapy podstawowe informacje

– wyjaśnia, czym jest kartografia

– wyjaśnia, czym jest skala mapy

– rozróżnia mapę geograficzną, polityczną, historyczną

– interpretuje i wyciąga wnioski z mapy

– przedstawia elementy historii kartografii

– wyjaśnia zasadę działania i rolę GPS-u we współczesnej lokalizacji przestrzennej

Rozdział II: Od Piastów do Jagiellonów

1. Mieszko I i chrzest Polski

– słowiańskie pochodzenie Polaków

– legendarne początki państwa polskiego

– książę Mieszko I pierwszym historycznym władcą Polski

– małżeństwo Mieszka I z Dobrawą

– chrzest Mieszka I i jego znaczenie

– znaczenie terminów: plemię, Słowianie, Piastowie

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: plemię, Słowianie

– wie, kto był pierwszym historycznym władcą Polski

– poprawnie posługuje się terminem: Piastowie

– przytacza przykłady legend o początkach państwa polskiego

– wyjaśnia pochodzenie nazwy „Polska”

– wskazuje na mapie rozmieszczenie plemion słowiańskich na ziemiach polskich

– wyjaśnić okoliczności zawarcia małżeństwa z Dobrawą oraz przyjęcia chrztu przez Mieszka

– wymienia legendarnych protoplastów Mieszka

– przedstawia najważniejsze konsekwencje przyjęcia chrztu

– lokalizuje na mapie Gniezno, Poznań oraz inne główne grody w państwie Mieszka I

– opisuje bitwę pod Cedynią

– charakteryzuje znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla państwa polskiego

– przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich

– określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej

– omawia dokument Dagome iudex

2. Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski

– misja świętego Wojciecha w Prusach

– zjazd gnieźnieński i pielgrzymka cesarza Ottona III

– wojny Bolesława Chrobrego z sąsiadami i przyłączenie nowych ziem

– koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski

– znaczenie terminów: misja, relikwie, cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie

– opisuje wygląd grodu średniowiecznego

– wie, że Bolesław Chrobry był pierwszym królem Polski

– poprawnie posługuje się terminami: misja, relikwie

– zna wydarzenia związane z datami: 1000, 1025

– charakteryzuje postać św. Wojciecha

– opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej

– zna wydarzenia związane z datami: 997, 1002–1018

– opisuje przebieg misji św. Wojciecha do Prusów

– przedstawia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego

– wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego

– wyjaśnia znaczenie wizyty Ottona III w Gnieźnie dla państwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie utworzenia samodzielnej metropolii kościelnej

– wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego

– ocenia skutki polityki wewnętrznej i zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego

*W średniowiecznym klasztorze

– zakony chrześcijańskie

– życie w klasztorze

– wpływ zakonów na rozwój średniowiecznego rolnictwa

– rola zakonów w rozwoju wiedzy i średniowiecznego piśmiennictwa

– najstarsze zakony na ziemiach polskich i ich znaczenie

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: duchowieństwo, zakon chrześcijański, mnich, klasztor

– charakteryzuje wygląd mnichów

– opisuje podstawowe zajęcia duchowieństwa zakonnego w średniowieczu

– poprawnie posługuje się terminami: reguła zakonna, skryptorium, pergamin

– podaje przykłady zakonów

– opisuje życie wewnątrz klasztoru

– wymienia najstarsze zakony na ziemiach polskich

– wyjaśnia, jak należy rozumieć zasadę obowiązującą benedyktynów módl się i pracuj

– opisuje wygląd średniowiecznych ksiąg

– wyjaśnia, w jaki sposób zakony przyczyniły się do rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich

– charakteryzuje wkład duchowieństwa w średniowieczną kulturę

– wyjaśnia znaczenie ksiąg i książek dla rozwoju wiedzy i nauki

– wskazuje przykłady lokalizacji najstarszych budowli zakonnych na ziemiach polskich

– wyjaśnia, jakie są związki między działalnością zakonów a nauką historyczną

3. Polska Kazimierza Wielkiego

– Kazimierz Wielki ostatnim królem z dynastii Piastów

– reformy Kazimierza Wielkiego

– zjazd monarchów w Krakowie – uczta u Wierzynka

– umocnienie granic państwa (Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną)

– utworzenie Akademii Krakowskiej

– znaczenie terminu: uniwersytet

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: uniwersytet

– wyjaśnia, dlaczego historycy nadali królowi Kazimierzowi przydomek „Wielki”

– opisuje wygląd średniowiecznego zamku

– poprawnie posługuje się terminami: dynastia, uczta u Wierzynka

– zna wydarzenia związane z datami: 1364, 1370

– wyjaśnia powiedzenie: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną

– wymienia główne reformy Kazimierza Wielkiego

– opisuje zjazd monarchów w Krakowie

– wyjaśnia cele oraz znaczenie utworzenia Akademii Krakowskiej

– wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski za panowania Kazimierza Wielkiego

– charakteryzuje oraz ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną prowadzoną przez Kazimierza Wielkiego

– argumentuje, dlaczego Kazimierz Wielki stał się wzorem dobrego władcy

– porównuje politykę prowadzoną przez Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego

– wyjaśnia znaczenia panowania Kazimierza Wielkiego dla państwa polskiego

*Rycerze i zamki

– średniowieczni rycerze i ich rola

– funkcje i wygląd zamków

– od pazia do rycerza

– uzbrojenie rycerskie

– turnieje rycerskie

– kodeks rycerski

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: rycerz, zbroja, herb, zamek

– opisuje wygląd średniowiecznego rycerza

– poprawnie posługuje się terminami: paź, giermek, pasowanie, kopia, dziedziniec, fosa, baszta, most zwodzony

– wyjaśnia, kto i w jaki sposób mógł zostać rycerzem

– opisuje wygląd średniowiecznego zamku

– charakteryzuje turnieje rycerskie

– wyjaśnia, w jaki sposób utrzymywali się rycerze

– przedstawia powinności rycerskie

– charakteryzuje kodeks rycerski

– podaje przykłady zachowanych zamków średniowiecznych w Polsce i w regionie

– przedstawia przykłady wzorców rycerskich utrwalonych w literaturze i legendach

4. Jadwiga i Jagiełło – unia polsko-litewska

objęcie władzy przez Jadwigę

– zasługi Jadwigi dla polskiej kultury, nauki i sztuki

– przyczyny zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie

– okoliczności objęcia władzy w Polsce przez Władysława Jagiełłę

– skutki zawarcia unii polsko-litewskiej

– zagrożenie ze strony Krzyżaków

– znaczenie terminów: unia, Jagiellonowie

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: Jagiellonowie

– wie, kim był Władysław Jagiełło

– wskazuje na mapie państwo polskie oraz obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego

– poprawnie posługuje się terminem: unia

– zna wydarzenia związane z datami: 1385

– przedstawia główne konsekwencje unii w Krewie

– opisuje sytuację związaną z objęciem tronu polskiego po wygaśnięciu dynastii Piastów

– przedstawia okoliczności zawiązania unii polsko-litewskiej

– wymienia postanowienia unii w Krewie

– omawia zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego dla obu państw

– przedstawia stosunek Litwinów do unii w Krewie

– na podstawie mapy ocenia sytuację geopolityczną w Europie Środkowej po zawarciu unii

5. Zawisza Czarny i bitwa pod Grunwaldem

rycerz – cechy charakterystyczne

– postać Zawiszy Czarnego

– bitwa pod Grunwaldem i biorący w niej udział rycerze

– znaczenie terminów: rycerz, miecz, kopia, herb, kodeks honorowy

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: rycerz, miecz, herb

– opisuje wygląd i cechy rycerza

– poprawnie posługuje się terminami: giermek, kopia, kodeks honorowy

– zna wydarzenia związane z datami: 1410

– charakteryzuje postać Zawiszy Czarnego

– wyjaśnia powiedzenie: polegać jak na Zawiszy

– charakteryzuje rycerski kodeks honorowy

– przedstawia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim

– opisuje przebieg bitwy pod Grunwaldem

– wyjaśnia, czym zajmuje się heraldyka

– wyjaśnia charakter obyczajowości i kultury rycerskiej

– przedstawia postanowienie pokoju toruńskiego oraz skutki bitwy pod Grunwaldem

– przedstawia genezę i charakteryzuje różne zakony rycerskie

– podaje przykłady różnych herbów

6. Mikołaj Kopernik – wielki astronom

– Mikołaj Kopernik i jego życie

– odkrycie Mikołaja Kopernika i powiedzenie: Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię

– dokonania Kopernika spoza dziedziny astronomii

– znaczenie terminu: astronomia

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: astronom, obserwacje

– wie, kim był Mikołaj Kopernik

– poprawnie posługuje się terminami: astronomia, diecezje, ekonomia

– wyjaśnia powiedzenie: wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię

– wie, gdzie urodził się Mikołaj Kopernik oraz gdzie znajduje się jego grobowiec

– przedstawia poglądy na temat Ziemi i Układu Słonecznego przed odkryciem Kopernika

– przedstawia inne dokonania i zainteresowania Mikołaja Kopernika

– wyjaśnia, czym jest nauka i jakie cechy musi spełniać wiedza naukowa

– opisuje, w jaki sposób zrekonstruowano wygląd Mikołaja Kopernika

– poprawnie posługuje się terminem: układ heliocentryczny

– wyjaśnia, dlaczego najważniejsze dzieło Kopernika zostało potępione przez Kościół

Rozdział III: Wojny i upadek Rzeczypospolitej

1. Jan Zamoyski – druga osoba po królu

– kariera polityczna Jana Zamoyskiego

– kariera wojskowa Jana Zamoyskiego

– Zamość – miasto renesansowe

– Akademia Zamojska (Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie)

– znaczenie terminów: szlachta, kanclerz, hetman

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: szlachta

– określa epokę, w której żył Jan Zamoyski

– poprawnie posługuje się terminami: kanclerz, hetman, akademia

– charakteryzuje postać i dokonania Jana Zamoyskiego

– zna królów Polski: Stefana Batorego i Zygmunta II Augusta

– opisuje państwo polskie rządzone przez szlachtę w XVI w.

– charakteryzuje zabudowę i układ Zamościa

– wyjaśnia słowa Zamoyskiego: Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie

– wyjaśnia różnice między monarchią dynastyczną a elekcyjną

– przedstawia zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z systemu wolnej elekcji

– wskazuje na mapie Zamość

– wyjaśnia, jakie cechy powinien mieć mąż stanu

– charakteryzuje Zamość, jako przykład miasta renesansowego

2. XVII wiek – stulecie wojen

– potop szwedzki, rola Stefana Czarnieckiego

– obrona Jasnej Góry i rola przeora Augustyna Kordeckiego

– król Jan III Sobieski i jego zwycięstwa nad Turkami

– rola husarii w polskich sukcesach militarnych

– znaczenie terminów: potop szwedzki, husaria, wielki wezyr, odsiecz

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, husaria, Jasna Góra

– opisuje wygląd i uzbrojenie husarii

– poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, wielki wezyr, odsiecz

– zna wydarzenia związane z datami: 1655–1660, 1683

– wskazuje na mapie granice Rzeczypospolitej oraz jej sąsiadów

– zna postaci: Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski, oraz ich dokonania

– przedstawia przebieg potopu szwedzkiego i przełomowej obrony Jasnej Góry

– wskazuje na mapie: Szwecję, Jasną Górę, Turcję, Chocim, Wiedeń

– wyjaśnia powiedzenie: Polska przedmurzem chrześcijaństwa

– wyjaśnia, jakie były przyczyny klęski Polaków w pierwszej fazie potopu szwedzkiego

– wyjaśnia, dlaczego wojny XVII wieku przyczyniły się do osłabienia Rzeczypospolitej

*Czasy stanisławowskie

ideały epoki oświecenia

– dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

– ustanowienie Komisji Edukacji Narodowej i jej znaczenie

– kultura doby stanisławowskiej oraz jej przedstawiciele

– zabytki budownictwa i architektury polskiej 2. poł. XVIII w.

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: encyklopedia, edukacja, reformy

– wyjaśnia, w jakim celu wprowadzane są reformy państwa

– poprawnie posługuje się terminami: Szkoła Rycerska, kadet, mecenas, obiady czwartkowe

– wymienia zasługi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

– wyjaśnia, dlaczego Dzień Edukacji Narodowej jest współcześnie obchodzony 14 października

– charakteryzuje sytuację państwa polskiego w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

– przedstawia najwybitniejszych twórców doby stanisławowskiej oraz ich dokonania

– wskazuje przykłady zabytków doby oświecenia w kraju i w regionie

– wyjaśnia, dlaczego oświecenie było nazywane „wiekiem rozumu”

– wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla państwa polskiego

– wyjaśnia kontrowersje w ocenie panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

– proponuje własne reformy w państwie oraz edukacji i wyjaśnia ich celowość

3. Tadeusz Kościuszko na czele powstania

– sytuacja Rzeczypospolitej w XVIII w.

– Konstytucja 3 maja

– rozbiory Rzeczypospolitej przez Rosję, Prusy i Austrię

– dowództwo Tadeusza Kościuszki w powstaniu w 1794 r.

– bitwa pod Racławicami i rola kosynierów

– klęska powstania i III rozbiór Rzeczypospolitej

– znaczenie terminów: rozbiory, konstytucja, powstanie, kosynierzy

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: rozbiory, powstanie

– wymienia państwa, które dokonały rozbiorów

– przedstawia cel powstania kościuszkowskiego

– poprawnie posługuje się terminami: konstytucja, kosynierzy

– zna wydarzenia związane z datami: 3 maja 1791 r., 1794, 1795

– charakteryzuje postać i dokonania Tadeusza Kościuszki

– charakteryzuje postać i dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

– przedstawia znaczenie uchwalenia Konstytucji 3 Maja

– opisuje przebieg powstania kościuszkowskiego

– wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja została ogłoszona świętem narodowym

– charakteryzuje program polityczno-społeczny Tadeusza Kościuszki

– wyjaśnia przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego

– wyjaśnia przyczyny kryzysu Rzeczypospolitej szlacheckiej

– podaje przykłady i ocenia różne postawy Polaków w okresie rozbiorów (w tym

4. Józef Wybicki i hymn Polski

– losy Polaków po upadku Rzeczypospolitej

– Legiony Polskie we Włoszech i panujące w nich zasady

– generał Jan Henryk Dąbrowski i jego rola w utworzeniu Legionów Polskich

– Józef Wybicki – autor Mazurka Dąbrowskiego

– znaczenie słów Mazurka Dąbrowskiego

– Mazurek Dąbrowskiego hymnem Polski

– znaczenie terminów: emigracja, legiony, hymn państwowy

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: hymn państwowy

– zna nazwisko autora hymnu państwowego

– potrafi objaśnić pierwszą zwrotkę i refren hymnu

– poprawnie posługuje się terminami: emigracja, legiony

– zna wydarzenia związane z datą: 1797

– charakteryzuje postaci oraz dokonania gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego

– przedstawia sytuację narodu polskiego po III rozbiorze

– opisuje Legiony Polskie we Włoszech oraz panujące w nich zasady

– wie, kiedy Mazurek Dąbrowskiego został polskim hymnem narodowym

– przedstawia dalsze losy Legionów Polskich we Włoszech

– wyjaśnia, dlaczego Polacy zaczęli tworzyć legiony polskie u boku Napoleona

– charakteryzuje postać Napoleona Bonaparte

– ocenia, czy Napoleon spełnił pokładane w nim przez Polaków nadzieje

5. Romuald Traugutt i powstanie styczniowe

– Romuald Traugutt – życie przed wybuchem powstania styczniowego

– branka i wybuch powstania styczniowego

– wojna partyzancka

– funkcjonowanie państwa powstańczego

– Romuald Traugutt dyktatorem powstania

– represje po upadku powstania styczniowego

– znaczenie terminów: zabór rosyjski, działalność konspiracyjna, branka, wojna partyzancka, dyktator, zesłanie

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: zabory, zabór rosyjski, wojna partyzancka

– wyjaśnia, dlaczego Polacy zorganizowali powstanie

– charakteryzuje taktykę walki partyzanckiej

– poprawnie posługuje się terminami: działalność konspiracyjna, branka, dyktator, zesłanie

– zna wydarzenia związane z datami: 1863–1864

– pokazuje na mapie zasięg zaboru rosyjskiego

– charakteryzuje postać i dokonania Romualda Traugutta

– charakteryzuje sytuację narodu polskiego w zaborze rosyjskim

– wyjaśnia, dlaczego Polacy prowadzili działalność konspiracyjną

– opisuje charakter i przebieg powstania styczniowego

– przedstawia skutki powstania

– opisuje funkcjonowanie państwa powstańczego

– wyjaśnia, dlaczego powstanie styczniowe upadło

– ocenia postawę Polaków pod zaborem rosyjskim

– porównuje powstanie styczniowe z innymi powstaniami

– przedstawia różne metody walki o polskość

6. Maria Skłodowska-Curie – polska noblistka

– edukacja Marii Skłodowskiej-Curie na ziemiach polskich

– tajne nauczanie i Latający Uniwersytet

– kariera naukowa Marii Skłodowskiej-Curie

– Nagrody Nobla przyznane Marii Skłodowskiej-Curie

– polscy nobliści

– znaczenie terminów: tajne nauczanie, Nagroda Nobla, laureat

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: tajne nauczanie, laureat, Nagroda Nobla

– wyjaśnia, dlaczego Polacy nie mogli odbywać edukacji w języku polskim

– poprawnie posługuje się terminami: Uniwersytet Latający

– charakteryzuje, na czym polegało tajne nauczanie

– charakteryzuje postać Marii Skłodowskiej-Curie

– wymienia, za jakie dokonania Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla

– porównuje szkolnictwo XIX-wieczne i współczesne

– wyjaśnia, jak funkcjonował Uniwersytet Latający

– wyjaśnia, dlaczego M. Skłodowska-Curie musiała wyjechać do Francji

– przedstawia dokonania M. Skłodowskiej-Curie i wyjaśnia, za co została uhonorowana Nagrodą Nobla

– wymienia innych polskich laureatów Nagrody Nobla

– opisuje swoją ulubioną dziedzinę naukową i jej wybitnego przedstawiciela

– wyjaśnia rolę nauki w rozwoju cywilizacyjnym

– opisuje działalność Marii Skłodowskiej-Curie podczas I wojny światowej

Rozdział IV: Ku współczesnej Polsce

1. Józef Piłsudski i niepodległa Polska

– działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

– udział Legionów Polskich i Józefa Piłsudskiego w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej

– odzyskanie niepodległości przez Polskę

– walki o ustalenie granic II Rzeczypospolitej i Bitwa Warszawska

– Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa

– Narodowe Święto Niepodległości

– znaczenie terminów: II Rzeczpospolita, Naczelnik Państwa

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: II Rzeczpospolita

– wskazuje na mapie obszar II RP

– wie, kiedy i z jakiej okazji obchodzimy święto państwowe w dniu 11 listopada

– poprawnie posługuje się terminami: I wojna światowa, Naczelnik Państwa

– zna wydarzenia związane z datami: 1914–1918; 11 listopada 1918 r., 15 sierpnia 1920 r.

– charakteryzuje postać Józefa Piłsudskiego

– charakteryzuje działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

– wyjaśnia sytuację państw zaborczych po wybuchu I wojny światowej

– przedstawia udział Legionów Polskich w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej

– wyjaśnia, dlaczego dzień 11 listopada został ogłoszony świętem państwowym

– wyjaśnia rolę Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległości i budowie państwa polskiego

– opisuje trudności polityczne w odbudowie państwa polskiego

– ocenia znaczenie Bitwy Warszawskiej

– wyjaśnia, dlaczego w rocznicę Bitwy Warszawskiej Wojsko Polskie obchodzi swoje święto

– omawia wydarzenia, które miały wpływ na kształtowanie się granic II Rzeczypospolitej

– wyjaśnia sytuację geopolityczną w Europie powstałą w wyniku I wojny światowej

*Bitwa

Warszawska

– Rosja Sowiecka i komunizm

– wojna polsko-bolszewicka

– Bitwa Warszawska i jej legenda

– 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: II RP, ułani

– przedstawia głównodowodzącego wojsk polskich w bitwie pod Warszawą

– odpowiada, jaki był wynik Bitwy Warszawskiej

– poprawnie posługuje się terminami: komunizm, bolszewicy, cud nad Wisłą

– zna wydarzenie związane z datą: 15 sierpnia 1920 r.

– wyjaśnia, dlaczego 15 sierpnia obchodzone jest Święto Wojska Polskiego

– wyjaśnia genezę wojny o wschodnią granicę II RP

– omawia przebieg wojny polsko-bolszewickiej

– ocenia postawę ludności polskiej wobec sowieckiego zagrożenia

– charakteryzuje mit „cudu nad Wisłą”

– wyjaśnia, jakie czynniki złożyły się na sukces wojsk polskich w wojnie z Rosją Sowiecką

– wyjaśnij, kiedy i w jaki sposób bolszewicy przejęli władzę w Rosji

– podaje przykłady współcześnie istniejących krajów komunistycznych oraz opisuje życie ich mieszkańców

2. Eugeniusz Kwiatkowski i budowa Gdyni

– problemy odrodzonej Polski

– zaślubiny Polski z morzem

– zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego na polu gospodarczym – budowa portu w Gdyni, Centralny Okręg Przemysłowy

– Gdynia polskim „oknem na świat”

– znaczenie terminów: eksport, okręg przemysłowy

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: port, przemysł, minister, bezrobocie

– wskazuje na mapie Polski Gdynię

– wyjaśnia, dlaczego Gdynia stała się polskim „oknem na świat”

– poprawnie posługuje się terminami: eksport, import, okręg przemysłowy

– charakteryzuje postać Eugeniusza Kwiatkowskiego

– wskazuje na mapie obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego

– opisuje trudności gospodarcze i ustrojowe w odbudowie państwa polskiego

– przedstawia dokonania Eugeniusza Kwiatkowskiego

– wyjaśnia, w jaki sposób rozwój gospodarczy wpływa na sytuację obywateli

– wyjaśnia rolę potencjału gospodarczego państwa we współczesnym świecie

– wymienia najważniejsze ośrodki przemysłowe współczesnej Polski

3. Zośka, Alek i Rudy – bohaterscy harcerze

– sytuacja społeczeństwa polskiego pod niemiecką okupacją

– Szare Szeregi (Zośka, Alek, Rudy)

– akcja pod Arsenałem

– batalion „Zośka” w powstaniu warszawskim

– powstanie warszawskie jako wyraz patriotyzmu młodego pokolenia

– znaczenie terminów: okupacja, łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: okupacja

– wie, kiedy i gdzie wybuchła II wojna światowa

– opisuje sytuację narodu polskiego pod niemiecką okupacją

– poprawnie posługuje się terminami: łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi

– zna wydarzenia związane z datami: 1 września 1939 r., 1 sierpnia 1944 r.

– charakteryzuje postaci Zośki, Alka i Rudego

– opisuje najważniejsze akcje Szarych Szeregów, w tym akcję pod Arsenałem

– ocenia postawę młodzieży polskiej pod okupacją

– charakteryzuje działalność Polskiego Państwa Podziemnego

– przedstawia politykę okupantów wobec Polaków (mord katyński)

– podaje przykłady udziału żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej

– przedstawia przebieg powstania warszawskiego

4. Pilecki i Inka – „żołnierze niezłomni”

– polityka Niemiec wobec ludności żydowskiej

– obozy koncentracyjne

– raporty Witolda Pileckiego

– represje komunistów i śmierć Witolda Pileckiego

– polityka komunistów wobec polskiego podziemia

– postawa Danuty Siedzikówny, ps. Inka

– znaczenie terminów: obozy koncentracyjne, „żołnierze niezłomni”

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: obozy koncentracyjne

– opisuje politykę Niemiec wobec ludności żydowskiej

– wyjaśnia, kto objął rządy w państwie polskim po zakończeniu II wojny światowej

– poprawnie posługuje się terminem: „żołnierze niezłomni”

– zna zbrodnie niemieckie popełnione na Żydach

– charakteryzuje postaci Witolda Pileckiego, Danuty Siedzikówny

– wyjaśnia, dlaczego dla wielu Polaków wojna się nie zakończyła

– wyjaśnia pojęcie: „żołnierze niezłomni”

– charakteryzuje postać i działalność Witolda Pileckiego

– opisuje represje komunistów wobec zwolenników prawowitych władz polskich

– ocenia postawę Danuty Siedzikówny, ps. Inka

– wyjaśnia, dlaczego państwo polskie znalazło się po II wojnie światowej w sowieckiej strefie wpływów

– charakteryzuje działalność partyzantki antykomunistycznej

– wyjaśnia dramatyzm wyboru postaw przez obywateli wobec państwa polskiego po II wojnie światowej

– wyjaśnia pojęcie: „suwerenność”

– wyjaśnia pojęcie: „żelazna kurtyna” oraz jego genezę

– charakteryzuje postać i działalność Ireny Sendlerowej

– wymienia największe niemieckie obozy koncentracyjne

5. Jan Paweł II – papież pielgrzym

– opozycyjna rola Kościoła w czasach komunizmu

– wybór Karola Wojtyły na papieża

– pielgrzymki papieża do ojczyzny (Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!)

– wsparcie Kościoła dla Polaków protestujących przeciw rządom komunistów

– Jan Paweł II jako papież pielgrzym

– znaczenie terminów: papież, konklawe, kardynał, pontyfikat

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: papież

– wie, kim był Karol Wojtyła

– podaje miasto, w którym urodził się Karol Wojtyła

– poprawnie posługuje się terminami: konklawe, kardynał, pontyfikat

– charakteryzuje rolę papieża jako przywódcy Kościoła katolickiego oraz jako autorytetu moralnego dla wiernych

– wyjaśnia, dlaczego Jan Paweł II był darzony wielkim szacunkiem

– opisuje sytuację społeczeństwa polskiego w czasach PRL

– charakteryzuje rolę Kościoła katolickiego w czasach komunizmu

– wyjaśnia znaczenie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do kraju dla społeczeństwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie słów Jana Pawła II: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!

6. „Solidarność” i jej bohaterowie

– kryzys PRL w latach 70. XX w.

– działalność opozycyjna

– strajki robotnicze i powstanie NSZZ „Solidarność”

– bohaterowie „Solidarności” – Lech Wałęsa, Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda, Jerzy Popiełuszko

– wprowadzenie stanu wojennego i represje przeciwko opozycji

– przełom 1989 r. i upadek komunizmu

– znaczenie terminów: strajk, związek zawodowy, „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: demokracja, strajk

– wie, jak się nazywał pierwszy przywódca związku zawodowego „Solidarność” i późniejszy prezydent

– poprawnie posługuje się terminami: związek zawodowy, „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół

– zna wydarzenia związane z datami: sierpień 1980, l989

– wyjaśnia, dlaczego w 1980 r. doszło do masowych strajków robotniczych

– zna głównych bohaterów „Solidarności” – Lecha Wałęsę, Annę Walentynowicz, Andrzeja Gwiazdę, Jerzego Popiełuszkę

– opisuje okoliczności zawiązania związku zawodowego „Solidarność”

– przedstawia główne postulaty „Solidarności”

– wymienia ograniczenia, z jakimi wiązało się wprowadzenie stanu wojennego

– wyjaśnia symbolikę Okrągłego Stołu

– wskazuje różnice polityczne między czasami komunizmu a wolną Polską

– podaje przykłady protestów Polaków przeciwko władzom komunistycznym

– wyjaśnia, jaką rolę odegrał stan wojenny

– opowiada o rywalizacji między Związkiem Sowieckim a Zachodem

– wyjaśnia znaczenie i skutki rozmów Okrągłego Stołu

Program nauczania

„MY I HISTORIA”

PROGRAM NAUCZANIA OGÓLNEGO

HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA

W KLASACH V–VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ

I. Wstęp

Jedną z czterech wielkich reform zmieniających Polskę po 1989 roku była reforma systemu edukacji. Po dziesięciu latach funkcjonowania zmienionej struktury, programów i sposobu oceniania w naszych szkołach podjęto decyzję o naprawie mankamentów dotychczasowych rozwiązań. Obowiązująca od września 2009 roku nowa Podstawa programowa kształcenia ogólnego wprowadziła reformę programową w nadziei sprostania wyzwaniom, które stają przed polską edukacją u progu XXI wieku.

Fundamentalną dla całego cyklu kształcenia zmianą jest zniesienie dwoistości dokumentów wyznaczających zadania dla nauczycieli, tzn. Podstawy programowej oraz Standardów wymagań egzaminacyjnych oraz nowoczesne sformułowanie zapisów nowej Podstawy programowej kształcenia ogólnego. W obecnie obowiązującym dokumencie zarówno ogólne, jak i szczegółowe cele kształcenia zapisano w języku wymagań. Szczegółowe treści nauczania związano z precyzyjnie określonymi umiejętnościami, których osiągnięcie jest konieczne i możliwe nawet przez ucznia o przeciętnych uzdolnieniach. Natomiast w zapisie celów kształcenia – wymagań ogólnych wyodrębniono te umiejętności wysokiego poziomu (umiejętności złożone), których kształtowanie jest najważniejszym zadaniem nauczyciela przedmiotu. Każde jego działanie winno podporządkowywać się tym właśnie nadrzędnym celom.

Z nową Podstawą programową weszły w życie ważne decyzje organizacyjne. Naukę w pierwszych klasach szkół podstawowych podejmują dzieci sześcioletnie. Oznacza to, że rozpoczynając w IV klasie naukę przedmiotu historia i społeczeństwo, nauczyciel ma do czynienia z dzieckiem o rok młodszym niż w latach poprzednich. Natomiast odnośnie ramowego planu nauczania – ministerstwo nie narzuca liczby godzin lekcyjnych przedmiotów w tygodniu, a jedynie określa minimalne ogólne wymiary czasu przeznaczone na realizację Podstawy programowej. Daje to twórcom programów oraz nauczycielom wolność decyzji o rozkładzie materiału kształcenia.

II. Charakterystyka programu

Proponowany poniżej program nauczania przekłada na język szczegółowych zapisów zarówno założenia nowej Podstawy programowej, jak i jej konkretne wymagania. Na podstawie programu powstała seria podręczników, które zostały dostosowane do wymogów znowelizowanej ustawy o systemie oświaty (Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw). Zasadniczym celem programu oraz podręczników jest wprowadzenie dziecka w dzisiejsze problemy społeczne oraz w świat przeszłości i wyobrażeń o niej. Środkiem do osiągnięcia tych celów jest: kształtowanie wyobraźni czasowo-przestrzennej oraz osobowości indywidualnej i społecznej. Treści programowe zostały tak dobrane, by nauczyciel dysponował materiałem mogącym wzbudzić zainteresowanie przedmiotem oraz pozwalającym na kształtowanie podstawowych kategorii społecznych oraz historycznych, takich jak czas, przestrzeń, ciągłość, zmienność, przyczyna, skutek.

We wstępie Podstawy programowej dla szkoły podstawowej podkreślono, by szkoła łagodnie wprowadzała uczniów w świat wiedzy. Dobór zagadnień realizowanych

Program nauczania

w programie ma na celu takie właśnie wprowadzenie ucznia w świat historii – przyjazne i dostosowane do jego możliwości percepcyjnych. Zgodnie z zawartością Podstawy programowej przedmiotu historia i społeczeństwo dla klas IV–VI program ogranicza treści polityczne. Nacisk położono na kwestie społeczne bliskie dzieciom, warunki życia codziennego ludzi oraz dorobek cywilizacyjny ludzkości w różnych epokach. Realizacja tych zagadnień sprzyja kształtowaniu postaw poszanowania tradycji i kultury własnego oraz innych narodów, a także podstawowych wartości humanistycznych, takich jak dobro, sprawiedliwość czy tolerancja.

III. Założenia wstępne

Uczeń powinien poznać najbardziej charakterystyczne dla danej epoki przejawy działalności ludzi i ich dokonania. Jest to warunek niezbędny do określenia zmian, jakie następowały w życiu ludzi w poszczególnych epokach.

 Poznanie przeszłości powinno stanowić podstawę do kształtowania w dziecku szeroko rozumianych wartości humanistycznych i ogólnoludzkich, takich jak poszanowanie godności człowieka, prawda, dobro, piękno, wrażliwość na krzywdę ludzką.

 Realizacja poszczególnych zagadnień powinna wpływać na wrażliwość emocjonalną i kształtować zainteresowanie przeszłością.

 Uczeń poprzez kurs historii i społeczeństwa powinien zostać mocno osadzony w swoim środowisku lokalnym i związany z nim. Poznawanie historii własnej rodziny i „małej ojczyzny” tworzy podstawę samoidentyfikacji, napawa dumą i kształtuje poczucie lokalnego, a potem i ogólnopaństwowego patriotyzmu.

 Założono systematyczne kształtowanie wyobraźni czasowo-przestrzennej. Uczeń powinien dostrzegać zmiany zachodzące w czasie i w przestrzeni, związki ludzi z otaczającym ich światem, a także mieć świadomość zależności od środowiska.

 Z dziejów Polski wybrano zagadnienia o znaczeniu przełomowym dla państwa. Omawiane epizody powinny sprzyjać edukacji patriotycznej.

 Program zakłada prezentację wybitnych postaci, które miały wpływ na dzieje świata, by uczeń miał świadomość wagi indywidualnych działań człowieka.

IV. Układ programu i dobór treści

Program zakłada, że nauczanie historii w szkole podstawowej ma charakter propedeutyczny. Ogromne znaczenie tego kursu polega na zadaniu połączenia misji wychowawczej z zainteresowaniem teraźniejszością i przeszłością oraz budową fundamentu dla dalszej nauki w gimnazjum. To wprowadzenie do poznawania historii wymaga odpowiedzialnych decyzji odnośnie zakresu pojęciowego i faktograficznego poszczególnych tematów. Niniejszy program łączy trzy wymienione wyżej zadania.

Całość materiału została podzielona na trzy części odpowiadające poszczególnym klasom i będzie realizowana w porządku chronologicznym. Na realizację programu przewidziano w przypadku klas IV i V jedną godzinę lekcyjną, natomiast w przypadku klasy VI – dwie godziny lekcyjne.

1. Klasa IV

Nauczanie historii w klasie IV rozpoczynamy od podstaw samoidentyfikacji, poprzez zagadnienia związane z najbliższym środowiskiem ucznia – rodziną, szkołą – by rozszerzać kręgi jego poznania od „małej ojczyzny” do regionu, państwa i świata.

Dokumentacja klasy IV–VI

Uczeń rozpocznie zatem naukę od poznania zagadnienia istoty funkcjonowania człowieka, jego potrzeb i sposobów ich zaspakajania. Zaznajomi się też z rolą rodziny, pozna prawa i obowiązki poszczególnych członków rodziny, w tym dzieci. Na podstawie pamiątek rodzinnych dzieci będą kształtowały wizję badań historycznych, również własnych. Poruszone zostaną problemy społeczności szkolnej, w tym relacji rówieśniczych. W klasie IV zajmiemy się historią i kulturą regionu, ukażemy rolę regionu w życiu kraju, by w sposób naturalny rozszerzyć krąg funkcjonowania człowieka na własne państwo, a następnie świat i jego problemy, które dotyczą wszystkich ludzi.

Układ treści programowych przewidzianych do realizacji w klasie IV odpowiada uwagom i prośbom wielu nauczycieli, by już na tym etapie wprowadzać zagadnienia historyczne. Dzieci, przystępując do nauczania nowego przedmiotu, jakim jest historia, chcą jej niejako „dotknąć”, „posmakować”. Stąd nasza decyzja o wprowadzeniu treści związanych z historią starożytną w klasie IV. Podstawa programowa jasno wskazuje zakres zagadnień realizowanych na etapie szkoły podstawowej i ogranicza je do wynalezienia pisma i znaczenia tego faktu, dokonań cywilizacji greckiej i rzymskiej oraz narodzin chrześcijaństwa. Aby przybliżyć uczniom tę epokę i stworzyć jej pełniejszy obraz, wyżej wspomniane zagadnienia rozszerzyłyśmy o treści związane z zajęciami i warunkami życia ludzi. Poruszyłyśmy też problem wierzeń. Uznałyśmy bowiem, że narodziny chrześcijaństwa nie mogą być oderwane od religii cywilizacji starożytnych i stanowić jedynego tematu dotyczącego wierzeń.

Bardzo ważnym zagadnieniem w klasie IV jest orientacja czasowa i przestrzenna. Nasuwa się oczywiście pytanie o możliwości percepcyjne uczniów dziewięcioletnich. Należy niewątpliwie poświęcić wiele czasu na naukę określania wieków i koncentrować się przede wszystkim na czasach naszej ery. Nie oznacza to pomijania czasów przed naszą erą. Jednak zadania związane z obliczaniem odległości czasowych w tym przedziale mogą okazać się dla uczniów trudne. Nasze wymagania w tym zakresie musimy dostosować do indywidualnych możliwości ucznia. W przypadku orientacji przestrzennej musimy mieć świadomość, że są to pierwsze kontakty dziecka z mapą historyczną i powinny być one oparte na kształceniu orientacji ogólnej, a nie szczegółowej znajomości mapy.

Dylematem w układzie treści programowych stały się dla nas legendy „O Lechu, Czechu i Rusie” oraz „O Popielu i Piaście”, które łączą się z tematem o początkach państwa polskiego, który będzie realizowany w piątej klasie. Jednak wiek dzieci, ich zainteresowanie światem baśni i podań ludowych. a także sugestie nauczycieli, sprawiły że zdecydowałyśmy się zamieścić je w czwartej klasie, by stanowiły dopełnienie zagadnień związanych z krajem ojczystym. Tu pragniemy wyjaśnić, że legenda „O Popielu i Piaście” została oparta na przekazie Galla Anonima. W kronice tego dziejopisa legendy, funkcjonujące często oddzielnie, stanowią jedną opowieść.

2. Klasa V

Klasę V rozpoczniemy od zagadnień związanych z początkiem średniowiecza, a realizację materiału zakończymy na odsieczy wiedeńskiej Jana III Sobieskiego i wskazaniu skutków wojen XVII wieku. Będzie to przyczynek do dalszych rozważań nad dziejami Polski, szczególnie nad rozbiorami i historią XIX wieku. W dalszym ciągu będziemy skupiać się na zajęciach i warunkach życia poszczególnych grup społecznych, co może stanowić dobre pole do wszelkich porównań, wskazywania podobieństw i różnic. W piątej klasie uczeń pozna już najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski. Ograniczyłyśmy się do tych wskazanych przez Podstawę programową, dlatego pojawią się luki, a dominować będą epizody. Połączą je odpowiednie nawiązania w podręcznikach. Uporządkowane treści historyczne uczeń pozna w gimnazjum.

Program nauczania

Zagadnienia polityczne dają możliwość budowy niezbędnego szkieletu następstwa wydarzeń i epok, ale pamiętać należy, że ważniejsze na tym etapie kształcenia są wskazane przez Podstawę programową treści społeczne i zagadnienia z kultury poszczególnych epok. Całość wzbogacają informacje o dokonaniach wybitnych i ciekawych postaci – św. Wojciecha, Mikołaja Kopernika czy Leonarda da Vinci, co powinno uczniom pełniej ukazać omawiany okres.

Ważnym zagadnieniem realizowanym na tym etapie kształcenia będzie funkcjonowanie państwa polskiego. Zakres władzy monarchów, uprawnienia (w tym uprzywilejowanie) poszczególnych grup społecznych wydają się być istotnym elementem edukacji historycznej i wpływają na zrozumienie przyczyn zachodzących zmian. Należy również dodać, że zrezygnowałyśmy z obecnych w dotychczasowych programach zagadnień, jak np. rozłamy w religii chrześcijańskiej czy polityczne przemiany Europy w czasach Karola Wielkiego. Decyzja nasza jest w pełni świadoma i wynika z koncepcji Podstawy programowej, która radykalnie ograniczyła tematykę historii powszechnej. Uważamy, że warto pogłębiać zapisane w Podstawie programowej zagadnienia, a nie zwiększać ich liczbę.

3. Klasa VI

W VI klasie więcej miejsca zajmują treści polityczne, ważne dla poznania dziejów Polski. Historia Europy i świata ograniczona została do wojen światowych, które w zasadniczy sposób wpłynęły na dzieje państwa polskiego i życie Polaków. Realizację treści programowych rozpoczyna rozdział „W obronie upadającej Rzeczpospolitej”, w którym uczniowie zapoznają się z sytuacją Polski w przededniu rozbiorów i działaniami Polaków zmierzającymi do zachowania niepodległości państwa. Motywem przewodnim będzie postać króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Wiele uwagi program poświęca walce Polaków o odzyskanie niepodległości – działaniom zbrojnym i pracy organicznej. To stanowi podstawę rozważań o warunkach życia narodu w czasach zaborów. Zgodnie z zaleceniem Podstawy programowej wprowadziłyśmy zagadnienie emigracyjnej doli Polaków. Treści z zakresu kultury i gospodarki ukażą dzieciom istotę przemian cywilizacyjnych XIX i XX wieku. Treści z zakresu historii ojczystej kończą się na narodzinach III Rzeczypospolitej. W szóstej klasie znajdą się zagadnienia związane z obliczem współczesnego świata, jego problemami i zagrożeniami. Rozszerzona zostanie także wiedza uczniów na temat Unii Europejskiej.

W szóstej klasie, podobnie jak w całym cyklu kształcenia, realizowaną problematykę należy uzupełniać o treści związane z historią regionu.

V. Procedury osiągania celów

Dobór metod stosowanych przez nauczyciela przy realizacji treści programowych powinien uwzględniać zarówno indywidualny rozwój dziecka, jak i konieczność wzbudzania zainteresowań przeszłością oraz wdrażania do samodzielnego i kreatywnego działania. By osiągnąć zakładane w programie cele, najlepiej jest stosować różnorodne metody kształcenia, ponieważ ich urozmaicenie wpływa na atrakcyjność i trwałość przekazu.

Oto przykłady metod, które mogą być stosowane w nauczaniu przedmiotu historia i społeczeństwo na II etapie edukacyjnym.

Metody podające (konwencjonalne):

• pogadanka;

• opowiadanie;

• opis.

Dokumentacja klasy IV–VI

Metody aktywizujące:

• inscenizacja;

• burza mózgów;

• metaplan;

• gry dydaktyczne, np. symulacyjne;

• drzewko decyzyjne.

Metody eksponujące:

• film;

• ekspozycja;

• sztuka teatralna;

• pokaz.

Metody praktyczne:

• metoda projektu;

• wycieczka historyczna.

Metody programowe:

• praca z mapą;

• praca z podręcznikiem.

VI. Propozycje pomiaru osiągnięć ucznia

Ocenianie to trudny i odpowiedzialny aspekt pracy nauczyciela. Uczniów kończących szkołę podstawową czeka sprawdzian w systemie państwowego systemu egzaminacyjnego i ocena zewnętrzna. Jednak nauczyciel historii i społeczeństwa odpowiada za to, by sprawdzanie i ocenianie bieżące i okresowe nie odbiegało od standardów wyznaczonych przez Podstawę programową, niezależnie od tego, w jakim stopniu sprawdziany końcowe odnoszą się do jego przedmiotu.

Zgodnie z koncepcją tzw. oceniania kształtującego bieżąca ocena to nie tylko proces zbierania informacji o przyroście wiedzy i umiejętności oraz zmianach w postawie ucznia. To również forma informacji zwrotnej przekazywanej przez nauczyciela uczniowi. Życzliwe, a zarazem skrupulatne określanie tego, co uczeń już osiągnął, a co powinien poprawić, pomaga w uczeniu się. Wyrabia nawyk planowania własnego uczenia się i brania za to odpowiedzialności. Motywuje do poprawiania wyników. Pozwala rodzicom i opiekunom wspomagać dzieci w nauce. Warunkiem dokonywania takiej oceny jest przekazywanie uczniom na każdym etapie kształcenia informacji o kryteriach i formach sprawdzania i oceniania. Ocena wiedzy i umiejętności uczniów oraz sposoby jej dokonywania powinny być zgodne z przyjętym w danej szkole i znanym każdemu uczniowi systemem oceniania. Szczególnie ważne w szkole podstawowej jest zaangażowanie i aktywność społeczna uczniów i to również powinno podlegać ocenie.

Nauczyciel, oceniając uczniów, powinien brać pod uwagę różnorodne formy ich aktywności np.:

 odpowiedzi ustne – ocenie podlegają: samodzielność wypowiedzi, znajomość prezentowanych zagadnień, ład i logika wypowiedzi, elementy kultury żywego słowa;

 czytanie mapy i korzystanie z atlasu – w tym przypadku ocenie podlegają następujące umiejętności:

 znajomość znaczenia symboli z legendy mapy, wskazanie granic państw i ich zmian, wskazanie miejsc wydarzeń historycznych, porównanie informacji

Program nauczania

zawartych na różnych mapach, np. historycznej i fizycznej, wypełnianie map konturowych, posługiwanie się pojęciami geograficznymi przy określaniu położenia miasta, miejsca bitwy itp.;

 czytanie ze zrozumieniem tekstu podręcznika, tekstu źródłowego;

 wypowiedzi pisemne – zaliczamy do nich: dłuższą samodzielną wypowiedź pisemną na określony temat, krótką wypowiedź pisemną, test z zadaniami wielokrotnego wyboru, test z zadaniami otwartymi lub wymagającymi uzupełnienia, krzyżówki i zadania quizowe;

 aktywność – udział w lekcji i w konkursach, udział w dyskusjach na forum klasy i szkoły;

 wykorzystanie ilustracji, filmu, nagrania audio jako źródła informacji – odnalezienie i przedstawienie informacji źródłowej;

 indywidualne i grupowe prace projektowe (ze szczególnym zwróceniem uwagi na korzystanie z różnych źródeł informacji, prezentowanie różnych punktów widzenia, umiejętność współpracy w grupie).

Wiedza i umiejętności uczniów powinny być oceniane w sytuacjach zastosowania ich w praktyce. Dlatego zadania w podręczniku napisanym na podstawie niniejszego programu będą przywoływać sytuacje jak najbardziej zbliżone do doświadczeń osobistych uczniów. Szczególną rolę powinny odgrywać w nich działania grupowe. Umiejętność współpracy i współdziałania w grupie powinna być oceniana pod kątem współdziałania z pozostałymi członkami grupy podczas wykonywania konkretnych zadań, przyjmowania konkretnych ról w grupie i wywiązywania się z nich, negocjowania wspólnego stanowiska grupy, wytrwałości w realizowaniu zadań, prezentowania postaw koleżeńskiej akceptacji i tolerancji oraz umiejętności słuchania i porozumiewania się w różnych sytuacjach.

Umiejętność twórczego rozwiązywania problemów powinna być oceniana pod kątem wytrwałości w rozwiązywaniu powierzonych zadań z uwzględnieniem umiejętności prezentowania własnych poglądów, wykorzystywania różnych źródeł informacji, dokonywania ich wyboru i selekcji oraz prezentowania niekonwencjonalnych rozwiązań. Ważnymi umiejętnościami, które powinien kształcić uczeń, są umiejętności planowania, organizowania i oceniania własnej nauki, które prowadzą do przyjmowania za nią większej odpowiedzialności. Te umiejętności możemy oceniać, omawiając np. zaplanowanie i wykonanie zadania powierzonego grupie lub indywidualnemu uczniowi podczas realizacji dłuższych prac projektowych oraz wykonywania zadań domowych.

Do szczególnie ważnych umiejętności przedmiotowych podlegających ocenie należą:

 umiejętność dostrzegania przejawów niesprawiedliwości, braku tolerancji, dyskryminacji;

 umiejętność wskazywania konstruktywnych rozwiązań w przedstawionych sytuacjach konfliktowych;

 umiejętność określenia i nazwania więzi łączących ucznia ze wspólnotą lokalną, narodową, europejską i globalną;

 umiejętność identyfikowania ludzi i miejsc oraz faktów;

 umiejętność posługiwania się pojęciami historycznymi;

 umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego;

 umiejętność dokonywania porównań np. epok, ustrojów politycznych, społecznych, gospodarczych na przestrzeni dziejów;

 umiejętność elementarnego oceniania sytuacji społecznych i faktów historycznych;

 posługiwanie się podstawowymi pojęciami z zakresu chronologii;

 obliczanie czasu wydarzeń, długości ich trwania;

 umieszczanie wydarzeń na taśmie chronologicznej;

 wykorzystywanie do zapisu wieków cyfr rzymskich.

Dokumentacja klasy V–VI

Ocena opanowanej wiedzy i umiejętności. Propozycja wymagań na poszczególne oceny

Ocena celująca

Uczeń:

1. ma wiedzę wykraczającą poza treści przewidziane programem nauczania;

2. potrafi nie tylko korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela, lecz także umie samodzielnie wyszukać wiadomości z różnych źródeł;

3. wzbogaca swoją wiedzę poprzez czytanie książek lub artykułów o treści historycznej (odpowiednich do wieku);

4. bierze aktywny udział w konkursach, w których jest wymagana wiedza historyczna. Odnosi w nich sukcesy lub jest autorem pracy (np. projektowej) o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych, wykonanej dowolną techniką;

5. potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny – skutki), lecz także umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawczymi w czasie lekcji innych przedmiotów. Stosuje język przedmiotu;

6. umie powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub powszechnymi;

7. wyraża samodzielny, krytyczny (w stopniu odpowiednim do wieku) stosunek do określonych zagadnień z przeszłości. Potrafi dowodzić swoich racji, używając odpowiedniej argumentacji będącej skutkiem nabytej samodzielnie wiedzy;

8. stosuje zdobyte wiadomości i umiejętności w nowych sytuacjach;

9. wykazuje aktywną postawę podczas lekcji;

10. aktywnie pracuje w grupie rówieśniczej, właściwie komunikując się z rówieśnikami. Bierze odpowiedzialność za efekty pracy swojej i kolegów. Potrafi również pracować samodzielnie.

Ocena bardzo dobra

Uczeń:

1. ma wiedzę wymaganą w programie nauczania;

2. sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji. Potrafi również, korzystając ze wskazówek nauczyciela, dotrzeć do innych źródeł informacji;

3. samodzielnie interpretuje fakty. Potrafi uzasadnić swoje stanowisko. Właściwie formułuje wnioski i broni swoich poglądów;

4. wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji;

5. aktywnie pracuje w grupie rówieśniczej, właściwie komunikując się z rówieśnikami;

6. potrafi pracować samodzielnie;

7. bierze udział w konkursach historycznych lub innych konkursach wymagających wiedzy i umiejętności historycznych;

8. rozwiązuje dodatkowe zadania o średnim stopniu trudności. Potrafi dzięki wskazówkom nauczyciela dotrzeć do innych źródeł wiadomości;

9. potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo-skutkowych, wykorzystując wiedzę przewidzianą programem nie tylko z zakresu historii, lecz także pokrewnych przedmiotów;

10. ma dużą wiedzę o historii regionu.

Ocena dobra

Uczeń:

1. opanował w stopniu zadowalającym materiał przewidziany w programie nauczania;

Program nauczania

2. poprawnie posługuje się kategoriami historycznymi, wskazuje przyczyny i skutki wydarzeń (także przy pomocy nauczyciela);

3. poprawnie formułuje wnioski i udaje mu się bronić swoich poglądów;

4. potrafi korzystać ze wszystkich poznanych w czasie lekcji źródeł informacji;

5. jest aktywny w czasie lekcji;

6. chętnie pracuje w grupie rówieśniczej i potrafi właściwie komunikować się z kolegami,

uczestniczy w dyskusji;

7. zna najważniejsze wydarzenia z dziejów swojego regionu.

Ocena dostateczna

Uczeń:

1. opanował podstawowe elementy wiadomości programowych, pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień;

2. potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji;

3. w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadowalającym;

4. nie pracuje systematycznie i niechętnie podejmuje pracę indywidualną, grupową lub zespołową;

5. rzadko uczestniczy w dyskusji i pracach zespołowo-grupowych;

6. czasami poprawnie formułuje wnioski, ma problemy z obroną swoich poglądów;

7. nie zawsze wywiązuje się z powierzonych zadań lub ich części;

8. zna niektóre wydarzenia i postacie z historii regionu.

Ocena dopuszczająca

Uczeń:

1. opanował zakres wiedzy i umiejętności na poziomie koniecznym;

2. nie pracuje systematycznie i niezbyt chętnie podejmuje zadania wskazane przez nauczyciela;

3. przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste polecenia wymagające zastosowania podstawowych umiejętności;

4. nie potrafi sformułować własnych wniosków;

5. ma poważne braki w wiedzy, które jednak można nadrobić w dłuższym okresie.

Ocena niedostateczna

Uczeń:

1. nie opanował minimum wiadomości programowych określonych jako wymagania konieczne;

2. nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania podstawowych umiejętności;

3. ma braki w wiedzy na tyle duże, że nie rokują one nadziei na ich nadrobienie nawet z pomocą nauczyciela.

HISTORIA – KL.V

WYMAGANIA	DOPUSZCZAJĄCY	DOSTATECZNY	DOBRY	BARDZO DOBRY	CELUJĄCY
WIADOMOŚCI
- uczeń potrafi:
Wymienić epoki.	tak	tak	tak	tak	tak
Wyjaśnić, dlaczego w dziejach ludzkości wyróżnia się epoki.		tak	tak	tak	tak
Określić, co należy rozumieć pod pojęciem „cywilizacja”. Wymienić najstarsze cywilizacje	tak	tak	tak	tak	tak
Dostrzegać złożoność cywilizacji i wyjaśnić zmiany cywilizacyjne na przestrzeni dziejów.			tak	tak	tak
Opisać niektóre przejawy życia codziennego w starożytności i średniowieczu, np. opowiedzieć o strojach, rozrywkach, siedzibach, narzędziach pracy.	tak	tak	tak	tak	tak
Określić, jaką rolę odgrywa religia w życiu człowieka.			tak	tak	tak
Wskazać przykłady różnych wierzeń.	tak	tak	tak	tak	tak
Zdefiniować podstawowe pojęcia związane z religią (kult, kapłan, świątynia).	tak	tak	tak	tak	tak
Opowiedzieć treść wybranych mitów greckich lub rzymskich.		tak	tak	tak	tak
Wyjaśnić związek między religią żydowską a chrześcijańską.		tak	tak	tak	tak
Wyjaśnić rodowód współczesnego teatru, sportu, pisma i innych osiągnięć cywilizacyjnych.		tak	tak	tak	tak
Wymienić daty ważnych wydarzeń historycznych.		tak	tak	tak	tak
Omówić rozwój terytorialny państwa Karola Wielkiego i państwa polskiego.				tak	tak
Wskazać na mapie najstarsze cywilizacje, państwo Karola Wielkiego, Polskę, kolejne stolice.	tak	tak	tak	tak	tak
Wskazać na mapie miejsca ważnych wydarzeń historycznych.		tak	tak	tak	tak
Wymienić państwa współczesnej Europy biorące swój początek w średniowieczu ( w tym również Polskę).	tak	tak	tak	tak	tak
Wskazać najważniejsze wydarzenia z historii Polski średniowiecznej, omówić ich przyczyny i skutki.		tak	tak	tak	tak
Wymienić znanych władców Polski i powiązać ich z ważnymi wydarzeniami historycznymi.	tak	tak	tak	tak	tak
Wyjaśnić, dlaczego Kazimierz Wielki założył Akademię Krakowską, wymienić przedmioty tam wykładane, opisać życie żaków.			tak	tak	tak
Wymienić wybrane wydarzenia, postacie, budowlę z własnego regionu wywodzące się ze średniowiecza.			tak	tak	tak
Wskazać najważniejsze wydarzenia i postacie historyczne omawianych epok i umieścić je na osi czasu.	tak	tak	ta	tak	tak
OCENA CELUJĄCA: Ponadto ocenę celującą otrzymuje uczeń, który aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym; samodzielnie rozwiązuje problemy omawiane w czasie lekcji, jest inicjatorem rozwiązywania problemów i zadań w pracy pozalekcyjnej. Potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swoją wiedzę historyczną. Potrafi uporządkować zebrany materiał, przechować go i wykorzystać. Wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną argumentacją. Posługuje się poprawną polszczyzną. Uczestniczy w konkursach historycznych na poziomie klasy piątej. .
UMIEJĘTNOŚCI
Uczeń potrafi:
Chronologicznie uszeregować epoki.	tak	tak	tak	tak	tak
Dokonać obliczeń chronologicznych przy użyciu dat, przy tym również dat przed naszą erą.		tak	tak	tak	tak
Posługiwać się taśmą czasu, mapą historyczną.		tak	tak	tak	tak
Dokonać porównań ilustracji; wydarzeń; źródeł; epok.		tak	tak	tak	tak
Czytać ze zrozumieniem tekst podręcznika, literatury popularno naukowej, prosty tekst źródłowy.		tak	tak	tak	tak
Formułować samodzielne wnioski w oparciu o przeczytany tekst.				tak	tak
Dokonywać selekcji materiału z podręcznika i innych źródeł wiedzy.	tak	tak	tak	tak	tak
Układać prosty plan			tak	tak	tak
Opisać ilustrację.	tak	tak	tak	tak	tak
Wykorzystać elementy wiedzy zdobytej w oparciu o inne źródła, niż podręcznik (literatura popularnonaukowa, film, wydawnictwa multimedialne).		tak	tak	tak	tak
Współpracować z innymi uczniami, np. w zespole przygotowującym inscenizację.	tak	tak	tak	tak	tak
Układać rozwiniętą wypowiedź pisemną na określony temat.			tak	tak	tak
Dostrzec związki między różnymi wydarzeniami, przeszłością a współczesnością, różnice i podobieństwa między różnymi elementami wiedzy z przeszłości.		tak	tak	tak	tak
Samodzielnie rozwiązać problem lub zadanie postawione przez nauczyciela posługując się nabytymi umiejętnościami.				tak	tak
Samodzielnie zdobywać wiadomości.					tak
Rozumować kategoriami ściśle historycznymi oraz powiązywać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawanymi podczas innych lekcji.				tak	tak
Powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub dziejami powszechnymi.					tak
Popierać swoje zdanie używają odpowiedniej argumentacji będącej wynikiem nabytej samodzielnie wiedzy.					tak

HISTORIA– KL. VI

WYMAGANIA	DOPUSZCZAJĄCY	DOSTATECZNY	DOBRY	BARDZO DOBRY	CELUJĄCY
Uczeń:
Jest inicjatorem rozwiązywania problemów i zadań w pracy pozalekcyjnej. Potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swoją wiedzę historyczną. Potrafi uporządkować zebrany materiał, przechować go i wykorzystać. Posługuje się poprawną polszczyzną.					tak
Zna dzieje własnego regionu w stopniu wykraczającym poza materiał poznawany w czasie lekcji.					tak
Zna najważniejsze postacie historyczne np. Krzysztof Kolumb, Marcin Luter, Tadeusz Kościuszko, Stanisław August Poniatowski, Józef Piłsudski, Władysław Sikorski. Jan Paweł II, Lech Wałęsa, oraz potrafi wymienić nazwiska dwóch przedstawicieli kultury omawianych epok.	tak	tak	tak	tak	tak
Zna i potrafi wyjaśnić podstawowe pojęcia: dynastia, unia, król, książę, tolerancja, król elekcyjny, renesans konstytucja, rewolucja, reformacja, innowierca, powszechne prawo wyborcze, emigrant, faszyzm, okupant, gmina, województwo, obywatel, mniejszość narodowa, radny, samorząd, Unia Europejska.	tak	tak	tak	tak	tak
Zna i objaśnia najważniejsze daty np. 1492, 1517, 1525, 1683,1772, 1791, 1793, 1795, 1914-1918, 11 XI 1918, 1939-45, 1989.	tak	tak	tak	tak	tak
Zna najważniejsze wydarzenia i postaci z dziejów regionu omawianych okresów historycznych			tak	tak	tak
Potrafi wskazać przyczyny i skutki najważniejszych wydarzeń historycznych (odkrycia geograficzne, reformacja, upadek Rzeczpospolitej, rewolucja francuska, powstania narodowe Polaków, I i II wojna światowa)		tak	tak	tak	tak
Zna, rozumie i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia historyczne, potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny – skutki), ale również umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawanymi w czasie lekcji.			tak	tak	tak
Czyta tekst podręcznika ze zrozumieniem i formułuje w oparciu o niego proste wypowiedzi.		tak	tak	tak	tak
Zna niektóre wydarzenia i postaci z dziejów regionu (okres rozbiorów, XIX w., I i II wojna światowa)			tak	tak	tak
Umie powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub powszechnymi.					tak
Potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo-skutkowych, wykorzystują wiedzę przewidzianą nie tylko z historii, ale również z przedmiotów pokrewnych.				tak	tak
Dokonuje opisów i porównań teraźniejszości z przeszłością przy pomocy materiałów ilustracyjnych.	tak	tak	tak	tak	tak
Sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji, potrafi również, korzystając ze wskazówek nauczyciela, dotrzeć do innych informacji.			tak	tak	tak
Potrafi pokazać na mapie: kontynenty, Polskę, jej sąsiadów, swoje miasto i region współcześnie.	tak	tak	tak	tak	tak
Potrafi posługiwać się mapą dotyczącą różnych okresów historycznych.			tak	tak	tak
Dokonuje prostej oceny zdarzenia historycznego omawianego na lekcji.		tak	tak	tak	tak
Określa wiek zdarzenia, porządkuje wydarzenia w sposób chronologiczny, odczytuje wydarzenia z osi czasu.		tak	tak	tak	tak
Odczytuje wiadomości z wykresów i tabel.			tak	tak	tak
Potrafi opisać omawiane wydarzenia, postacie historyczne i dokonać ich porównania.		tak	tak	tak	tak
Przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste zadania wymagające zastosowania podstawowych umiejętności ( polecenia w zeszycie ćwiczeń oraz w podręczniku)	tak	tak	tak	tak	tak
Potrafi wykonać samodzielnie proste zadania i polecenia w oparciu o tekst podręcznika.		tak	tak	tak	tak
Umie samodzielnie rozwiązywać typowe zadania i problemy, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje pod kierunkiem nauczyciela.			tak	tak	tak
Samodzielnie rozwiązuje postawione przez nauczyciela problemy i zadania, posługując się nabytymi umiejętnościami.				tak	tak
Wyraża samodzielny, krytyczny (w stopniu odpowiednim do wieku) stosunek do określonych zagadnień z przeszłości.					tak
Potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, mającej podstawy samodzielnie nabytej wiedzy.					tak
Aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, przygotowuje samodzielnie dodatkowe materiały.				tak	tak
Bierze udział w konkursach historycznych lub wymagających wiedzy i umiejętności historycznych				tak	tak
Bierze aktywny udział w konkursach o tematyce historycznej – odnosi w nich sukcesy.					tak
Umie samodzielnie zdobywać wiedzę.					tak
Systematycznie wzbogaca swoją wiedzę poprzez czytanie książek.					tak

Roczny plan pracy z historii w szkole podstawowej w klasie 7. Wymagania na poszczególne oceny

Temat lekcji

Zagadnienia, materiał nauczania

Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra

celująca

ROZDZIAŁ I: EUROPA PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM

1. Kongres wiedeński

1. Początek kongresu

2. „Sto dni” Napoleona

3. Postanowienia kongresu

4. Zmiany granic
w Europie

5. Święte Przymierze

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: restauracja, legitymizm, równowaga europejska

– zna daty obrad kongresu wiedeńskiego (1814–1815)

– wskazuje na mapie państwa decydujące na kongresie wiedeńskim

– podaje przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:abdykacja, Święte Przymierze

– zna daty: bitwy pod Waterloo
(18 VI 1815), podpisania aktu Świętego Przymierza
(IX 1815)

– prezentuje główne założenia ładu wiedeńskiego

– przedstawia decyzje kongresu dotyczące ziem polskich

Uczeń:

– zna datę„stu dni”Napoleona
(III–VI 1815)

– identyfikuje postacie: Aleksandra I, Charles’a Talleyranda,Klemensa von Metternicha

– omawia przebieg „stu dni” Napoleona

– przedstawia okoliczności powstania Świętego Przymierza

Uczeń:

– identyfikuje postacie:Roberta Stewarta Castlereagha, Franciszka I, Fryderyka Wilhelma III

– wskazuje na mapie zmiany terytorialne
w Europie
po kongresie wiedeńskim orazpaństwa Świętego Przymierza

– przedstawia cele
i działalność Świętego Przymierza

Uczeń:

– ocenia postawę Napoleona
iFrancuzów
w okresie jego powrotu do kraju

– ocenia zasady,
w oparciu o które stworzono ład wiedeński

– ocenia działalność Świętego Przymierza

Tajemnice sprzed wieków – Jak obradował kongres
w Wiedniu?

1. Dlaczego Wiedeń?

2. Przebieg obrad

3. Główni bohaterowie wiedeńscy

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego Wiedeń stał się miejscem obrad kongresu

Uczeń:

– opisuje przebieg obrad kongresu wiedeńskiego

– charakteryzuje głównych uczestników kongresu

Uczeń:

– przedstawia znaczenie regulaminu dyplomatycznego

– wyjaśnia rolę kongresu wiedeńskiego w procesie likwidacji niewolnictwa

Uczeń:

– ocenia rolę kongresu wiedeńskiego

w dziejach Europy

2. Rewolucja przemysłowa

1. Narodziny przemysłu

2. Rewolucja przemysłowa na świecie

3. Maszyna parowa i jej zastosowanie

4. Narodziny elektrotechniki

5. Skutki rewolucji przemysłowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: industrializacja, rewolucja przemysłowa, maszyna parowa

– zna datę udoskonalenia maszyny parowej (1763)

– identyfikuje postać Jamesa Watta

– wymienia przyczyny rewolucji przemysłowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: manufaktura, fabryka, urbanizacja, kapitał, kapitaliści, robotnicy, proletariat

– identyfikuje postacie: Samuela Morse’a, George’a Stephensona

– wymienia gałęzie przemysłu, które rozwinęły się dzięki zastosowaniu maszyny parowej

– omawia wpływ zastosowania maszyny parowej na rozwój komunikacji

Uczeń:

– zna daty:skonstruowania silnika elektrycznego (1831), skonstruowania telegrafu (1837)

– identyfikuje postać Michaela Faradaya

– wskazuje na mapie państwa, na których terenie rozwinęły się w XIX w. najważniejszezagłębia przemysłowe Europy

– wyjaśnia okoliczności narodzin przemysłu w XIX w.

–przedstawia konsekwencje zastosowania maszyny parowej dla rozwoju przemysłu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: cywilizacja przemysłowa, metropolia

– zna datę pierwszego telegraficznego połączenia kablowego między Ameryką i Europą (1866)

– przedstawia gospodarcze
i społeczne skutki industrializacji

– wyjaśnia znaczenie wynalezienia elektryczności dla rozwoju przemysłu
i komunikacji

Uczeń:

– identyfikuje postacie: Thomasa Newcomena, Charlesa Wheatsone’a, Thomasa Davenporta

– wyjaśnia okoliczności narodzin przemysłu w XIX w.

– opisuje sposób działania maszyny parowej

– ocenia gospodarcze
i społeczne skutki rozwoju przemysłu
w XIX w.

3. Nowe idee polityczne

1. Liberalizm

2. Konserwatyzm

3. Idee narodowe

4. Początki ruchu robotniczego

5. Czartyzm

6. Socjalizm
i komunizm

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: ideologia, proletariat, ruch robotniczy, strajk, związek zawodowy

– identyfikuje postać Adama Smitha

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:liberalizm, konserwatyzm, socjalizm

– identyfikuje postacie: Edmunda Burke’a, Karola Marksa

– przedstawia okoliczności narodzin liberalizmu, konserwatyzmu
i ruchu robotniczego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: wolna konkurencja, komunizm, idee narodowe

– identyfikuje postacie: Giuseppe Mazziniego, Henriego de Saint–
–Simona, Roberta Owena, Fryderyka Engelsa
– charakteryzuje założenia liberalizmu, konserwatyzmu, socjalizmu
i komunizmu

Uczeń:

– zna datę wydania Manifestu komunistycznego (1848)

– przedstawia okoliczności narodzin liberalizmu, konserwatyzmu
i ruchu robotniczego

– wyjaśnia różnice między socjalistami
i komunistami
– wyjaśnia rolę związków zawodowych
w rozwoju ruchu robotniczego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: czartyzm, falanster

– zna daty: ruchu czartystów (1836–1848)

– opisuje narodziny ruchu czartystów, ich postulaty oraz skutki działalności

– ocenia wpływ nowych ideologii
na życie społeczne
i polityczne
w pierwszej połowie XIX w.

4. Przeciwko Świętemu Przymierzu

1. Walka z ładem wiedeńskim

2. Niepodległość Grecji

3. Początek Wiosny Ludów

4. Wystąpienia
w Niemczech
i Austrii

5. Parlament frankfurcki

6. Powstanie węgierskie

7. Wiosna Ludów we Włoszech

8. Wojna krymska

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu Wiosna Ludów

– zna datę Wiosny Ludów (1848–1849)

– wskazuje na mapie państwa, w których wybuchła Wiosna Ludów;

–wymienia przyczyny Wiosny Ludów

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja lipcowa, rewolucja lutowa, parlament frankfurcki

– zna daty: rewolucji lipcowej we Francji (1830), wybuchu Wiosny Ludów
we Francji (II 1848)

– identyfikuje postacie: Mikołaja I,Ludwika Napoleona Bonapartego, Franciszka Józefa I

– wskazuje na mapie państwa, które uzyskałyniepodległość
w pierwszej połowie XIX w.

– przedstawia przyczyny i przejawy walki z ładem wiedeńskim

– przedstawia skutki Wiosny Ludów we Francji, Prusach, Austrii, na Węgrzech i w państwach włoskich

Uczeń:

– zna daty: uzyskania niepodległości przez Grecję (1829), powstania w Belgii (1830), zwołania parlamentu frankfurckiego
(V 1848),wybrania Ludwika Napoleona Bonapartegoprezydentem Francji (XII 1848), stłumienia powstania węgierskiego (1849), wojny krymskiej (1853–1856)

– identyfikuje postacie: Klemensa von Metternicha, Aleksandra II

– wskazuje na mapiepaństwa, w których w latach 1815–1847wybuchły rewolucje i powstania narodoweoraz państwa zaangażowane
w wojnę krymską

– omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji lipcowej we Francji

– wymienia przyczynyi skutki wojny krymskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:dekabryści, bankiety

– zna daty: wybuchu antytureckiego powstania w Grecji (1821–1822), powstania dekabrystów (XII 1825),uznania niepodległości Belgii (1831), wybuchu Wiosny Ludów
w Prusach, Austrii
na Węgrzech i we Włoszech (III 1848), powstania robotniczego w Paryżu (VI 1848)

– identyfikuje postacie: Karola X, Ludwika Filipa, Lajosa Kossutha, Józefa Bema Karola Alberta

– przedstawia cele, przebieg i skutki powstania dekabrystów

– opisuje przebieg Wiosny Ludów we Francji, Prusach, Austrii, na Węgrzech i w państwach włoskich

Uczeń:

– przedstawia przebieg i skutki walki Greków
o niepodległość

– ocenia znaczenie Wiosny Ludów dla państw i narodóweuropejskich

– omawia rolę parlamentu frankfurckiego
w procesie jednoczenia Niemiec

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I

ROZDZIAŁ II: ZIEMIE POLSKIE POKONGRESIE WIEDEŃSKIM

1. Po upadku Księstwa Warszawskiego

1. Podział ziem polskich

2. Rzeczpospolita Krakowska

3. Wielkie Księstwo Poznańskie

4. Sytuacja gospodarcza
w zaborze pruskim – podstawy nowoczesności

5. Sytuacja gospodarcza
w zaborze austriackim

6. Kultura
i oświata

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu uwłaszczenie

– zna datę powstania Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego
i Wolnego Miasta Krakowa (1815)

– wskazuje na mapie podział ziem polskich po kongresie wiedeńskim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu ziemie zabrane

– zna daty: reformy uwłaszczeniowej
w Wielkim Księstwie Poznańskim (1823), zniesienia pańszczyznyw zaborze austriackim (1848)

– charakteryzuje ustrój Wielkiego Księstwa Poznańskiego

– opisuje ustrój Rzeczypospolitej Krakowskiej

– charakteryzuje rozwój gospodarczy zaboru pruskiego

– opisuje sytuację gospodarczą w zaborze austriackim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu protektorat

– zna daty: nadania wolności osobistej chłopom w zaborze pruskim (1807), powołania sejmu prowincjonalnego w Wielkim Księstwie Poznańskim (1824)

– identyfikuje postacie: Antoniego Radziwiłła, Edwarda Raczyńskiego, Tytusa Działyńskiego, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego

– omawia proces uwłaszczania chłopów w zaborze pruskim

Uczeń:

– zna datę otwarcia

Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie (1817)
– wyjaśnia, jaką rolę pełniła Rzeczpospolita Krakowska w utrzymaniu polskości

– porównuje sytuację gospodarczą ziem polskich pod zaborami

– przedstawia warunki rozwoju polskiej kultury
i oświaty w zaborze pruskim i Galicji

Uczeń

– zna datę wprowadzenia obowiązku szkolnego w zaborze pruskim (1825)

– ocenia skutki reformy uwłaszczeniowej
w zaborze pruskim

– ocenia politykę władz zaborczych wobec Polaków
w zaborze pruskim
i austriackim

2. W Królestwie Polskim

1. Konstytucja Królestwa Polskiego

2. Namiestnik
i wielki książę

3. Gospodarka Królestwa Polskiego

4. Kultura
i edukacja
pod zaborem rosyjskim

5. Opozycja legalna
w Królestwie Polskim

6. Tajne spiski
i organizacje

Uczeń:

– zna datę nadania konstytucji Królestwu Polskiemu (1815)

– identyfikuje postacie: Adama Mickiewicza, Piotra Wysockiego

– wskazuje na mapie zasięg Królestwa Polskiego

– wymienia organy władzy określone
w konstytucji Królestwa Polskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kaliszanie, konspiracja

– zna daty: objęcia władzy przez Mikołaja I (1825), zawiązania Sprzysiężenia Podchorążych (1828)
– identyfikuje postacie: Aleksandra I, wielkiego księcia Konstantego,Mikołaja I, Franciszka Ksawerego Druckiego–Lubeckiego,StanisławaStaszica, Waleriana Łukasińskiego

– charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego

– opisuje rozwój przemysłu w Królestwie Polskim

– omawia rozwój kultury i edukacji
w Królestwie Polskim

– wymienia przykładyorganizacji spiskowych i ich cele

Uczeń:

– zna daty: otwarcia uniwersytetu
w Warszawie (1816), działalności Towarzystwa Filomatów
(1817–1823), wprowadzenia cenzury w Królestwie Polskim (1819), założenia Banku Polskiego (1828)

– identyfikuje postacie: Józefa Zajączka, Juliana Ursyna Niemcewicza, Adama Jerzego Czartoryskiego, Wincentego

i Bonawentury Niemojowskich

– wskazuje na mapie najważniejsze

okręgi przemysłowe

w Królestwie Polskim

– przedstawia reformy gospodarcze Franciszka Ksawerego Druckiego–Lubeckiego

– przedstawia sytuację na wsi w Królestwie Polskim

Uczeń:

– zna daty: powstania Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (1825), wystąpienia kaliszan (1820)

– identyfikuje postacie: Stanisława Kostki Potockiego,

Tadeusza Czackiego,

Tomasza Zana

– wskazuje na mapie Kanał Augustowski

– wyjaśnia, jaką rolę w życiu Królestwa Polskiego pełnił wielki książę Konstanty

–charakteryzujedziałalność kulturalno–oświatową Polaków na ziemiach zabranych

– przedstawia okoliczności powstania opozycji legalnej i cele jej działalności

– opisuje okoliczności powstania organizacji spiskowych

Uczeń:

– wymienia wady
i zalety ustroju Królestwa Polskiego

– ocenia rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego

– omawia różnice pomiędzy opozycją legalną i nielegalną w Królestwie Polskim

– ocenia stosunek władz carskich do opozycji legalnej

i nielegalnej

3. Powstanie listopadowe

1. Wybuch powstania

2. Od negocjacji do detronizacji

3. Wojna polsko––rosyjska

4. Wodzowie powstania listopadowego

5. Walki poza Królestwem

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu noc listopadowa

– zna daty: wybuchu powstania listopadowego (29/30 XI 1830), bitwy pod Olszynką Grochowską (II 1831), wojny polsko–
–rosyjskiej (II–X 1831)

– identyfikuje postacie: Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego

– wymienia przyczyny powstania listopadowego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: dyktator, detronizacja

– zna daty: detronizacji Mikołaja I i zerwania unii z Rosją (25 I 1831),bitwy pod Ostrołęką (V 1831),bitwy o Warszawę (6–7 IX 1831)
– identyfikuje postacie: wielkiego księcia Konstantego, Adama Jerzego Czartoryskiego

– wskazuje na mapie miejscanajważniejszych bitew powstania listopadowego

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla powstania listopadowego miała detronizacja cara Mikołaja I

– omawia przyczyny klęski powstania listopadowego

Uczeń:

– zna daty: przejęcia dyktatury przez Józefa Chłopickiego (XII 1830),

– identyfikuje postacie: Ignacego Prądzyńskiego, Emilii Plater, Józefa Bema, Iwana Dybicza, Iwana Paskiewicza

– wskazuje na mapie tereny poza Królestwem Polskim,na których toczyły się walki podczas powstaniaw latach 1830–1831

– opisuje przebieg nocy listopadowej

– charakteryzuje poczynania władz powstańczych do wybuchy wojny polsko–rosyjskiej

– opisuje przebieg wojny polsko–
–rosyjskiej

Uczeń:

– zna daty: bitwy pod Stoczkiem (II 1831), bitew pod Wawrem
i Dębem Wielkim
(III 1831), bitew pod Iganiami i Boremlem (IV 1831)

– identyfikuje postacie: Józefa Sowińskiego,

Jana Skrzyneckiego, Jana Krukowieckiego, Józefa Dwernickiego

– przedstawia przebieg walk powstańczych poza Królestwem Polskim

Uczeń:

– identyfikuje postacie: Michała

Radziwiłła, Macieja Rybińskiego, Antoniego Giełguda

– ocenia postawy wodzów powstania listopadowego

– ocenia, czy powstanie listopadowe miało szanse powodzenia

Tajemnice sprzed wieków – Czy powstanie listopadowe mogło zakończyć się sukcesem?

1. Dlaczego Polacy byli bez szans?

2. Wydarzenia w Belwederze

3. Co zmieniłaby śmierć wielkiego księcia Konstantego?

4. Jaką liczbę żołnierzy mogli wystawić Rosjanie?

5. Jakie błędy popełnili dowódcy?

Uczeń:

– przedstawia oceny historyków dotyczące szans powstania listopadowego

Uczeń:

– opisuje zamach na wielkiego księcia Konstantego

– porównuje siły militarne Rosji i powstańców

– wskazuje błędy dowódców powstania

Uczeń:

– podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy powstanie listopadowe mogło zakończyć się sukcesem

Uczeń:

– ocenia skutki zamachu na wielkiego księcia Konstantego

4. Wielka Emigracja

1. Ucieczka przed represjami

2. Stronnictwa polityczne
na emigracji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: emigracja,Wielka Emigracja

– identyfikuje postacie: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Juliusza

Słowackiego

– wymienia przyczyny Wielkiej Emigracji

– wskazuje na mapiegłówne kraje, do których emigrowali Polacy po upadku

powstania listopadowego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: zsyłka, emisariusz
– identyfikuje postacie: Zygmunta Krasińskiego, Joachima Lelewela,

Adama Jerzego Czartoryskiego

– wymienia główne obozy polityczne powstałe na emigracji

– wymienia formy działalności Polaków na emigracji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: katorga, amnestia

– zna daty: powstania Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (1832)
i Hôtel Lambert (1833)

– przedstawia stosunek władz
i społeczeństw Europy do polskich emigrantów

– charakteryzuje program Towarzystwa Demokratycznego Polskiego

– przedstawia poglądy środowisk konserwatywnych
z Hôtel Lambert

Uczeń:

– zna daty: powstania Komitetu Narodowego Polskiego (1831),

Gromad Ludu Polskiego (1835)

– identyfikuje postacie:Ludwika Mierosławskiego,

Wiktora Heltmana

– wskazuje na mapie trasy, które przemierzali polscy emigranci

– przedstawia program Komitetu Narodowego Polskiego

– omawia poglądy Gromad Ludu Polskiego

Uczeń:

– opisuje działalność kulturalną Polaków na emigracji

– ocenia działalność Polaków na emigracji

5. Ziemie polskie

po powstaniu listopadowym

1. Represje
po upadku powstania listopadowego

2. Królestwo Polskie
w cieniu Cytadeli

3. Represje
w zaborze pruskim

4. Działalność spiskowa

5. Powstanie krakowskie

6. Rabacja galicyjska

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu rusyfikacja

– zna datę wybuchu powstania krakowskiego
(21/21 II 1846)

– wymienia represje wobec uczestników powstania listopadowego

– wskazuje przykłady polityki rusyfikacji w Królestwie Polskim po upadku powstania listopadowego

– wskazuje na mapietereny objęte powstaniem

krakowskim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: rabacja, kontrybucja

– zna daty: wybuchu rabacji galicyjskiej
(II 1846)
– identyfikuje postacie: Iwana Paskiewicza, Edwarda Dembowskiego, Jakuba Szeli

– charakteryzuje politykę władz rosyjskich wobec Królestwa Polskiego

– omawia przebieg
i skutki powstania krakowskiego

– przedstawia przyczyny, przebieg
i skutki rabacji galicyjskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: noc paskiewiczowska, Statut organiczny,

– zna daty: wprowadzenia Statutu organicznego (1832), ogłoszenia stanu wojennego w Królestwie Polskim (1833), likwidacji Rzeczpospolitej Krakowskiej (XI 1846)
– identyfikuje postacie: Szymona Konarskiego, Piotra Ściegiennego

– wskazuje na mapietereny objęte rabacją galicyjską

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach wybuchło powstanie krakowskie

Uczeń:

– zna daty: powstania Stowarzyszenia Ludu Polskiego (1835), wprowadzenia rosyjskiego kodeksu karnego w Królestwie Polskim (1847)
– identyfikuje postacie: Edwarda Flottwella, Karola Libelta, Henryka Kamieńskiego

– omawia represje popowstaniowe
w zaborze pruskim

– charakteryzuje działalność spiskową na ziemiach polskich

w latach 30. i 40. XIX w.

– przedstawia przyczyny niepowodzenia powstania krakowskiego

Uczeń:

– ocenia politykę władz zaborczych wobec Polaków
po upadku powstania listopadowego

– ocenia postawę chłopów galicyjskich wobec szlachty
i powstania krakowskiego

6. Wiosna Ludów
na ziemiach polskich

1. Nastroje w Wielkopolsce na początku 1848 roku

2. Powstanie
w Wielkopolsce

3. W obronie polskości
na Warmii, Mazurach
i Śląsku

4. Sytuacja
w Galicji

5. Ukraiński ruch narodowy

6. Za waszą
i naszą wolność

Uczeń:

– identyfikuje postacie: Józefa Bema, Adama Mickiewicza

– wyjaśnia przyczyny wybuchu Wiosny Ludów na ziemiach polskich pod zaborami

– wskazuje na mapiezabory, w których doszło do wystąpień w 1848 r.

Uczeń:

– zna daty: powstania wielkopolskiego
(IV–V 1848), uwłaszczenia chłopów w Galicji (1848)
– identyfikuje postać Ludwika Mierosławskiego

– opisuje przebieg Wiosny Ludów w Wielkim Księstwie Poznańskim

– omawia przebieg Wiosny Ludów
w Galicji

Uczeń:

– zna daty: porozumienia w Jarosławcu (IV 1848),bitwy pod Miłosławiem (IV 1848),
– identyfikuje postacie: Franza von Stadiona, Wojciecha Chrzanowskiego, Józefa Wysockiego,Henryka Dembińskiego

– charakteryzuje wkład Polaków
w wydarzenia Wiosny Ludów
w Europie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu serwituty

– zna datę powstaniaKomitetu Narodowego w Poznaniu (III 1848)

– identyfikuje postacie: Józefa Lompy, Emanuela Smołki,Gustawa Gizewiusza, Krzysztofa Mrongowiusza

– przedstawia działalność polskich społeczników na Warmii, Mazurach
i Śląsku

Uczeń:

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla polskiego ruchu niepodległościowego w Galicji miał wzrost świadomości

narodowościowej wśród Rusinów

– ocenia skutki Wiosny Ludów
na ziemiach polskich

– ocenia decyzję władz austriackich
o uwłaszczeniu

7. Kultura polska doby romantyzmu

1. Kultura polska

2. po utracie niepodległości

3. Narodziny romantyzmu

4. Polski mesjanizm

5. Początki badań historii Polski

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu romantyzm

– identyfikuje postacie: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina

– wymienia poglądy romantyków

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu racjonalizm

– identyfikuje postać Joachima Lelewela

– wyjaśnia, na czym polegał konflikt romantyków
z klasykami

– przedstawia najwybitniejszych polskich twórców epoki romantyzmu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: mesjanizm,salon artystyczny

– charakteryzuje warunki, w jakich ukształtował się polski romantyzm

– wyjaśnia, czym był polski mesjanizm

Uczeń:

– zna datę opublikowania ballady Romantyczność Adama Mickiewicza
– identyfikuje postać Andrzeja Towiańskiego, Artura Grottgera

– przedstawia sytuację kultury polskiej po utracie niepodległości

Uczeń:

– ocenia wpływ romantyzmu na niepodległościowe postawy Polaków

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II

ROZDZIAŁ III: EUROPA I ŚWIAT PO WIOŚNIE LUDÓW

1. Stany Zjednoczone w XIX wieku

1. Rozwój Stanów Zjednoczonych

2. Podział
na Północ
i Południe

3. Przyczyny wojny secesyjnej

4. Wojna secesyjna

5. Stany Zjednoczone po wojnie secesyjnej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: wojna secesyjna, Północ, Południe

– zna datęwojny secesyjnej (1861–1865)
– identyfikuje postać Abrahama Lincolna

– wymienia przyczynyi skutki wojny secesyjnej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: secesja, Konfederacja, Unia, wojna totalna

– zna datę wydania dekretu o zniesieniu niewolnictwa (1863)
– identyfikuje postacie: Roberta Lee, Ulyssesa Granta

– charakteryzuje sytuację gospodarczą,społeczną i polityczną Północy i Południa

– omawia społeczne, polityczne i gospodarcze skutki wojny secesyjnej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: taktyka spalonej ziemi,abolicjonizm, demokraci, republikanie

– zna daty: wyboru Abrahama Lincolna na prezydenta USA (1860), secesji Karoliny Południowej (1860), powstania Skonfederowanych Stanów Ameryki (1861)

–omawia przyczyny podziału Stanów Zjednoczonych
na Północ i Południe

– opisuje przebieg wojny secesyjnej

– wyjaśnia, jakie konsekwencje dla dalszego przebiegu

wojny miał dekret
o zniesieniu niewolnictwa

Uczeń:

– zna daty: wprowadzenia zakazu przywozu niewolników do Stanów Zjednoczonych (1808), bitwy pod Gettysburgiem
(VII 1863), kapitulacji wojsk Konfederacji (VI 1865), ataku na Fort Sumter (IV 1861)

– wskazuje na mapie etapy rozwoju terytorialnego StanówZjednoczonych w XIX w.

– przedstawia przyczyny i skutki rozwoju terytorialnegoStanów Zjednoczonych w XIX w.

– porównuje sytuacjęgospodarczą, społeczną i polityczną Północy
i Południa

Uczeń:

– ocenia znaczenie zniesienia niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych

– ocenia skutki wojny secesyjnej

2. ZjednoczenieWłoch i Niemiec

1. Dwie koncepcje zjednoczenia Włoch

2. Piemont

3. Zjednoczenie Włoch

4. Powstanie Królestwa Włoskiego

5. Polityka Prus

6. Wojny Prus
z Danią i Austrią

7. Wojna
z Francją

8. Komuna Paryska

9. Polacy
w Komunie Paryskiej

Uczeń:

– zna daty: powstaniaKrólestwa Włoch (1861), ogłoszenia powstania II Rzeszy Niemieckiej (18 I 1871)
– identyfikuje postacie: Giuseppe Garibaldiego, Ottona von Bismarcka

– wymienia etapy jednoczenia Włoch
i Niemiec

– przedstawia skutki zjednoczenia Włoch
i Niemiec dla Europy

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: wyprawa „tysiąca czerwonych koszul”, risorgimento

– zna daty: wojny Prus z Austrią (1866), wojny francusko–pruskiej (1870–1871)

– identyfikuje postacie: CamillaCavoura, Wilhelma I, Napoleona III

– wyjaśnia, jaką rolę w jednoczeniu Włoch odegrał Giuseppe Garibaldi

– omawia etapy jednoczenia Niemiec

– przedstawia przyczyny, przebieg
i skutki wojny francusko–pruskiej

– wyjaśnia, jaką rolę w jednoczeniu Niemiec odegrał Otto von Bismarck

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu komunardzi

– zna daty: bitew pod Magentą
i Solferino (1859), wojny Prus i Austrii
z Danią (1864),pokoju we Frankfurcie nad Menem (1871), bitwy pod Sadową (1866), powstania Związku Północno–niemieckiego (1867), bitwy pod Sedanem (1870), Komuny Paryskiej (III–V 1871)

– wskazuje na mapie etapy jednoczenia Włoch i Niemiec

–omawia koncepcje zjednoczenia Włoch

– opisuje przebieg procesu jednoczenia Włoch

–wyjaśnia, dlaczego Piemont stał się ośrodkiem jednoczeniaWłoch

–przedstawiakoncepcje zjednoczeniaNiemiec

–omawiaskutki wojen Prus z Danią
i Austrią dla procesu jednoczenia Niemiec

–przedstawia przyczyny, przebieg
i skutki Komuny Paryskiej

Uczeń:

– zna daty: powstania Niemieckiego Związku Celnego (1834),zawarcia sojuszu Piemontu
z Francją (1858),wojny Piemontu
z Austrią (1859),wybuchu powstania w Królestwie Obojga Sycylii (1860), objęcia tronu w Prusach przez Wilhelma I (1861), powstania Czerwonego Krzyża (1863),zajęcia Wenecji przez Królestwo Włoch (1866), powstania Austro–Węgier (1867), zajęcia Państwa Kościelnego przez Królestwo Włoskie (1870)

– identyfikuje postacie:Wiktora Emanuela II, Jarosława Dąbrowskiego, Walerego Wróblewskiego

– wskazuje okolicznościpowstania CzerwonegoKrzyża

– wyjaśnia okoliczności powstania Austro–
–Węgier

– przedstawia rolę Polaków w Komunie Paryskiej

Uczeń:

– ocenia rolę Ottona von Bismarcka w procesie jednoczeniaNiemiec

– ocenia metody stosowane przez Ottona Bismarcka, CamillaCavoura

i Giuseppe Garibaldiego w procesie jednoczenia swoich państw

– dostrzega najważniejsze podobieństwa
i różnice w procesie zjednoczenia Włoch
i Niemiec

3. Kolonializm w XIX wieku

1. Przyczyny ekspansji kolonialnej

2. Kolonizacja Afryki

3. Polityka kolonialna
w Azji

4. Skutki polityki kolonialnej

5. Brytyjskie imperium kolonialne

6. Konflikty kolonialne

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu kolonializm

– identyfikuje postać królowej Wiktorii

– wymienia przyczyny i skutki ekspansji kolonialnej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: faktoria handlowa, Kompania Wschodnioindyjska

– zna datę otwarcia Japonii na świat (1854)
– identyfikuje postać Cecila Johna Rhodesa

– wskazuje na mapie posiadłości kolonialne Wielkiej Brytanii

– wymienia państwa, które uczestniczyły
w kolonizacji Afryki
i Azji

– przedstawia skutki ekspansji kolonialnej dla państw europejskichi mieszkańców terenów podbitych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: powstanie sipajów, powstanie Mahdiego, wojny opiumowe, wojny burskie,powstanie bokserów

– wskazuje na mapie tereny świata, które

podlegały kolonizacji

pod koniec XIX w.

–przedstawia proces kolonizacji Afryki
i Azji

– wymienia przyczyny konfliktów kolonialnych

– wskazuje przykłady konfliktów kolonialnych

Uczeń:

– zna daty: wybuchu pierwszej wojny opiumowej (1839), wybuchu powstania Mahdiego (1881)
– porównuje proces kolonizacji Afryki
i Azji

– przedstawia stosunek państw azjatyckich do ekspansji europejskiej

– charakteryzuje kolonialne imperium Wielkiej Brytanii

Uczeń:

– ocenia politykę mocarstw kolonialnych wobec podbitych ludów i państw

4. Rozwój nowych ruchów

politycznych

1. W stronę demokracji

2. Socjaliści
i anarchiści

3. Nowe ideologie

4. Emancypacja kobiet

5. Prawa wyborcze
dla kobiet

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: system republikański, partia polityczna, monarchia parlamentarna, demokratyzacja

– wyjaśnia, na czym polegał proces demokratyzacji

– wymienia nowe ruchy polityczne
w Europie drugiej połowie XIX w.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: socjaliści, socjaldemokracja, komuniści, chrześcijańska demokracja (chadecja), nacjonalizm, emancypantki, sufrażystki

– identyfikuje postacie: Karola Marksa, Leona XIII

– przedstawia założenia programowe socjalistów

– charakteryzuje założenia programowe chrześcijańskiej demokracji

– wyjaśnia, na czym polegał nowoczesny nacjonalizm

– wymienia postulaty emancypantek
i sufrażystek

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja proletariacka, społeczeństwo industrialne, Międzynarodówka, anarchizm, terror indywidualny, szowinizm, syjonizm

– zna daty: powstania I Międzynarodówki (1864), ogłoszenia encykliki Rerum novarum (1891)

– przedstawia cele
i metody działania anarchistów

– omawia różnice międzyzwolennikami socjaldemokracji
a komunistami

– wyjaśnia, jakie okoliczności wpłynęły na narodziny ruchu emancypacji kobiet

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: solidaryzm społeczny, reformiści/rewizjoniści

– zna datę ustanowienia 1 maja Świętem Pracy (1889)

– przedstawia wpływ ideologii nacjonalizmu na kształtowanie się rożnych postaw wobec narodu i mniejszości narodowych

– przedstawia okoliczności kształtowania się syjonizmu i jego założenia

Uczeń:

– porównuje systemyustrojowe w XIX–
–wiecznej Europie

– ocenia następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego

– ocenia metody stosowane przez anarchistów

– ocenia poglądy emancypantek
i sufrażystek oraz metody i skutki
ich działalności

5. Postęp techniczny

i zmiany cywilizacyjne

1. Rozwój nauk przyrodniczych

2. Rozwój medycyny
i higieny

3. Rozwój komunikacji
i transportu

4. Nowe środki transportu

5. Życie codzienne

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu teoria ewolucji

– identyfikuje postacie: Karola Darwina,Marii Skłodowskiej–Curie

– wymienia odkrycia naukowe, które wpłynęły na rozwój nauk przyrodniczych i medycznych

– wskazuje wynalazki, które miały wpływ na życie codzienne

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu pasteryzacja

– zna daty: ogłoszenia teorii ewolucji przez Karola Darwina (1859), przyznania Nagród Nobla dla Marii Skłodowskiej–Curie (1903 i 1911), pierwszego lotu samolotem (1903), wynalezienia telefonu (1876)
– identyfikuje postacie: Ludwika Pasteura, Orville’a
i Wilbura Wright, Thomasa Alvę Edisona,Alexandra GrahamaBella

– przedstawia założenia teorii ewolucji

– omawia kierunki rozwoju medycyny
i higieny

– charakteryzuje rozwój komunikacji
i transportu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu promieniotwórczość

– zna daty: odkrycia promieni X (1895), budowy Kanału Sueskiego (1859–1869), budowy Kanału Panamskiego (1904–1914), pierwszego lotu sterowcem (1900), opatentowania fonografu (1878), wynalezienia gramofonu (1887)
– identyfikuje postacie:Dmitrija Mendelejewa, Pierre’a Curie, Wilhelma Roentgena,

Guglielma Marconiego

–wyjaśnia, jakie znaczenie miała budowa wielkich kanałów morskich

– wyjaśnia, w jaki sposób wynalazki zmieniły życie codzienne w XIX w.

Uczeń:

– zna daty: wynalezieniaszczepionki przeciwko wściekliźnie (1885), odkrycia bakterii gruźlicy i cholery (1903)
– identyfikuje postacie: Roberta Kocha, Karla Benza,Johna Dunlopa, Gottlieba Daimlera, Rudolfa Diesela,Ferdynanda Zeppelina, Josepha Swana

– wyjaśnia, jakie czynniki miały wpływ na spadek liczby zachorowań i śmiertelności w XIX w.

Uczeń:

–ocenia znaczenierozpowszechnienia nowych środków transportu

– ocenia znaczenie budowy Kanału Sueskiego i Kanału Panamskiego dla rozwoju komunikacji

6. Kultura przełomu

XIX i XX wieku

1. Literatura
i prasa

2. Sztuka
i architektura

3. Kultura masowa

4. Upowszechnienie sportu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kultura masowa, pozytywizm, impresjonizm

– przedstawia cechy charakterystyczne kultury masowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: realizm, naturalizm, secesja

– identyfikuje postacie: Auguste’a Comte’a, Charlesa Dickensa, Juliusza Verne’a,Lwa Tołstoja,Auguste’a Renoira, Auguste’a i Louisa Lumière

– charakteryzuje nowe kierunki w sztuce i architekturze

– wyjaśnia, czym charakteryzowało się malarstwo impresjonistów

– wymienia idee, które miały rozwijać wśród młodych pokoleń igrzyska olimpijskie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu historyzm

– zna daty: początkówkina (1895), pierwszychnowożytnych igrzysk olimpijskich (1896)
– identyfikuje postacie: Émile’aZoli, Fiodora Dostojewskiego, Josepha Conrada,

Edgara Degasa, Pierre’a de Coubertina

– wyjaśnia, jakie cele społeczne przyświecały literaturze i sztuce przełomu wieków

– przedstawia okoliczności upowszechnienia sportu w drugiej połowie XIX w.

Uczeń:

– zna datę
pierwszej wystawy impresjonistów (1874)

– wyjaśnia znaczenie terminu symbolizm, ekspresjonizm, futuryzm

– wyjaśnia, w jaki sposób podglądy pozytywistów wpłynęły na literaturę i sztukę przełomu XIX i XX w.

Uczeń:

– ocenia znaczenie kina dla rozwoju kultury masowej

– ocenia zjawisko upowszechnienia sportu w drugiej połowie XIX w.

Tajemnice sprzed wieków – Kim byli impresjoniści?

1. Salon Odrzuconych

2. Impresjoniści na dworcu kolejowym

3. Impresja – wschód słońca

Uczeń:

– wymienia cechy malarstwa impresjonistycznego

Uczeń:

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach powstało określenie impresjoniści

– określa tematykę dzieł impresjonistów

Uczeń:

– przedstawia okoliczności, w jakich powstał Salon Odrzuconych

Uczeń:

– wyjaśnia, jaką rolę pełnił Salon w życiu kulturalnym Francji w XIX w.

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III

ROZDZIAŁ IV: ZIEMIE POLSKIEPO WIOŚNIE LUDÓW

1. Ziemie polskie przed powstaniem styczniowym

1. Praca organiczna

2. Zabór austriacki
po Wiośnie Ludów

3. Odwilż posewastopolska

4. „Czerwoni”
i „biali”

5. Przyczyny powstania styczniowego

6. „Rewolucja moralna”
w Królestwie Polskim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: praca organiczna

– zna datę manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim (1861)

– identyfikuje postacie: Karola Marcinkowskiego, Hipolita Cegielskiego

– wymienia założenia pracy organicznej

– określa przyczyny powstania styczniowego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: „czerwoni”, „biali”, autonomia,modernizacja

– zna datę mianowania Aleksandra Wielopolskiego dyrektorem Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego (1861)

– identyfikuje postacie: Dezyderego Chłapowskiego, Aleksandra II, Jarosława Dąbrowskiego, Aleksandra Wielopolskiego

– wymienia przykłady realizacji programu pracy organicznej

– wyjaśnia, na czym polegała autonomia galicyjska

– przedstawia programy polityczne „białych” i „czerwonych”

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Bazar, odwilż (wiosna) posewastopolska

– zna datę wprowadzenia stanu wojennego w Królestwie Polskim (1861)

– identyfikuje postać Andrzeja Zamoyskiego

– przedstawia proces polonizacji urzędów w Galicji

– charakteryzuje odwilż posewastopolską w Królestwie Polskim

– wyjaśnia, jaki cel stawiali sobie organizatorzy manifestacji patriotycznych

– wskazuje różnicę
w stosunku do powstania zbrojnego między „czerwonymi” i „białymi”

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu „rewolucja moralna”

– zna daty: powstania Bazaru (1841), założenia Towarzystwa Rolniczego (1858)

– identyfikuje postacie: Leopolda Kronenberga, Agenora Gołuchowskiego

– wyjaśnia, jaką rolę pełniły manifestacje patriotyczne w przededniu wybuchu powstania

– porównuje programy polityczne „czerwonych”
i „białych”

Uczeń:

– ocenia postawy społeczeństwa polskiego wobec polityki zaborców

– ocenia politykę Aleksandra Wielopolskiego

2. Powstanie styczniowe

1. Wybuch powstania

2. Przebieg powstania

3. Powstańcy styczniowi

4. Upadek powstania

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: branka, wojna partyzancka

– zna daty: wybuchu powstania (22 I 1863),ukazu o uwłaszczeniu w Królestwie Polskim (III 1864)

– identyfikuje postać Romualda Traugutta

– wymienia przyczyny i okoliczności wybuchu powstania styczniowego

– omawia rolę Romualda Traugutta w powstaniu styczniowym

– wskazuje przyczyny upadku powstania styczniowego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kosynierzy, Tymczasowy Rząd Narodowy

– zna daty: ogłoszenia manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego (22 I 1863), stracenia Romualda Traugutta (VIII 1864)

– przedstawia reformy Aleksandra Wielopolskiego

– charakteryzuje przebieg walk powstańczych

– omawia okolicznościi skutki wprowadzenia dekretu o uwłaszczeniu w Królestwie Polskim

Uczeń:

–wyjaśnia znaczenie terminu Komitet Centralny Narodowy

– zna datę aresztowania Romualda Traugutta (IV 1864)

– identyfikuje postacie:Ludwika Mierosławskiego, Mariana Langiewicza Teodora Berga

– wskazuje na mapie zasięg działań powstańczych, tereny objęte działaniami dużych grup powstańczych

– omawia cele programowe Tymczasowego Rządu Narodowego

– charakteryzuje politykę władz powstańczych

– wyjaśnia, jaką rolę w upadku powstania odegrała kwestia chłopska

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: żuawi śmierci, państwo podziemne

– zna daty: mianowania Aleksandra Wielopolskiego naczelnikiem Rządu Cywilnego (1862), objęcia dyktatury przez Mariana Langiewicza (III 1863)

– identyfikuje postacie Zygmunta Sierakowskiego, Józefa Hauke–Bosaka, Stanisława Brzóski

– przedstawia sposób organizacji konspiracyjnego państwa polskiego
w czasie powstania styczniowego

Uczeń:

– ocenia stosunek Aleksandra Wielopolskiego
do konspiracji niepodległościowej

– ocenia postawy dyktatorów powstania styczniowego

3. Represje
po powstaniu styczniowym

1. Represje
po upadku powstania styczniowego

2. Rusyfikacja

3. Walka
z polskim Kościołem

4. Polacy
na zesłaniu

5. Powstanie zabajkalskie

6. Postawy wobec rusyfikacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, pozytywiści

– wymienia bezpośrednie represje wobec uczestników powstania styczniowego

– przedstawia postawy Polaków
w Królestwie Polskim wobec rusyfikacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: lojalizm, Kraj Przywiślański, „noc apuchtinowska”

– identyfikuje postać Aleksandra Apuchtina

– przedstawia politykę władz carskich wobec Królestwa Polskiego

– charakteryzuje proces rusyfikacji
w Królestwie Polskim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kibitka, tajne komplety, trójlojalizm

– zna datę powstania Szkoły Głównej Warszawskiej (1862)

– identyfikuje postać Michaiła Murawjowa

– omawia walkę władz carskich z polskim Kościołem

– charakteryzuje proces rusyfikacji na ziemiach zabranych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:Uniwersytet Latający,Towarzystwo Oświaty Narodowej, generał–gubernator

– zna datę powstania zabajkalskiego (1866)

– omawia rolę
i postawy Polaków na zesłaniu

Uczeń:

– ocenia politykę caratu wobec ludności polskiej
na ziemiach zabranych

– ocenia postawy Polaków w Królestwie Polskim wobec rusyfikacji

4. W zaborze pruskim i austriackim

1. Germanizacja i kulturkampf

2. Antypolska polityka władz

3. Walka Polaków z germanizacją

4. Autonomia galicyjska

5. Stańczycy

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu germanizacja

– zna datę protestu dzieci we Wrześni (1901)

– identyfikuje postacie: Ottona von Bismarcka, Michała Drzymały

– charakteryzuje politykę germanizacji

– przedstawia postawy Polaków wobec germanizacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: autonomiakulturkampf,strajk szkolny, rugi pruskie,

– zna daty: rozpoczęcia rugów pruskich (1885), strajku szkolnego w Wielkopolsce (1906)

–identyfikuje postać Marii Konopnickiej

–wyjaśnia, na czym polegała polityka kulturkampfu

– opisuje przejawy polityki germanizacyjnej
w gospodarce
i oświacie

– wymienia instytucje autonomiczne w Galicji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Komisja Kolonizacyjna, Hakata

– zna daty: wprowadzenia języka niemieckiego jako jedynego języka państwowego w Wielkopolsce (1876),powstaniaKomisji Kolonizacyjnej (1886),

– identyfikuje postacie: Mieczysława Ledóchowskiego, Józefa Szujskiego

– przedstawia postawę polskiego Kościoła wobec kulturkampfu

– omawia działalność instytucji prowadzących politykę germanizacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu stańczycy

– zna daty: ogłoszeniatzw. noweli osadniczej(1904), wprowadzeniatzw. ustawy kagańcowej (1908)

– identyfikuje postacie: Agenora Gołuchowskiego,Kazimierza Badeniego,Piotra Wawrzyniaka

– przedstawia okoliczności nadania Galicji autonomii przez władze austriackie

– wyjaśnia, jaką rolę w życiu Galicji odgrywali stańczycy

Uczeń:

– ocenia postawy Polaków wobec polityki germanizacyjnej władz pruskich

– ocenia znaczenie autonomii galicyjskiejdla rozwoju polskiego życia narodowego

– ocenia poglądy stańczyków na problem polskich powstań narodowych

5. Rozwój gospodarczy ziem polskich

1. Przemiany gospodarcze ziem zaboru rosyjskiego

2. Pod panowaniem pruskim

3. Gospodarka Galicji

4. Łódź wielko–przemysłowa

5. Przemiany społeczne
na ziemiach polskich

6. Asymilacja Żydów

7. Przemiany cywilizacyjnena ziemiach polskich

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu emigracja zarobkowa

– zna datę uwłaszczeniachłopów w zaborze rosyjskim (1864)

– identyfikuje postać Hipolita Cegielskiego

– wyjaśnia przyczyny i wskazuje kierunki emigracji zarobkowej Polaków pod koniec XIX w.

– wskazuje na mapie okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim i na ziemiach zabranych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: burżuazja, inteligencja, ziemieństwo

– zna datę zniesienia granicy celnej z Rosją (1851)

– identyfikuje postać Ignacego Łukasiewicza

– wymienia grupy społeczne, które wykształciły się
w społeczeństwie polskim w XIX w.

– opisuje okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim
i na ziemiach zabranych

– omawia rozwój przedsiębiorczości Polaków w zaborze pruskim i wymienia jej przykłady

– charakteryzuje rozwój gospodarczy Galicji

– omawia przykłady przemian cywilizacyjnych
na ziemiach polskich w XIX w.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: asymilacja,spółdzielnie oszczędnościowo–pożyczkowe

– zna datę zakończenia budowy kolei warszawsko–wiedeńskiej (1848)

– identyfikuje postać Franciszka Stefczyka

– przedstawia uwarunkowania rozwoju przemysłu
w Królestwie Polskim

– przedstawia rozwój przemysłu i rolnictwa w zaborze pruskim

– omawia rozwój Łodzi jako miasta przemysłowego

– omawia rozwój spółdzielczości
w Galicji

– charakteryzuje przemiany społeczne na ziemiach polskich

– wyjaśnia, na czym polegał proces asymilacji Żydów i jakie były jego skutki

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: haskala serwituty, famuły

– zna datę pierwszego lotu samolotem na ziemiach polskich (1910)

– porównuje rozwój gospodarczy ziem polskich trzech zaborów

Uczeń:

– ocenia postawy Polaków wobec różnych problemów związanych
z rozwojem gospodarczym
ziem polskich
pod zaborami

6. Nowe ruchy polityczne na ziemiach polskich

1. Ruch socjalistyczny na ziemiach polskich

2. Ruch narodowy

3. Rozwój ruchu ludowego

Uczeń:

– zna daty: powstania Polskiej Partii Socjalistycznej (1892), Stronnictwa Narodowo–Demokratycznego (1897), Polskiego Stronnictwa Ludowego (1903)

– identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Wincentego Witosa

– wskazuje partie należące do ruchu socjalistycznego, narodowego
i ludowego

– wymienia założenia programowe Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowo–
–Demokratycznego,Polskiego Stronnictwa Ludowego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu solidaryzm narodowy

– zna daty: powstaniaWielkiego Proletariatu (1882), Polskiej Partii Socjaldemokratycznej Galicji i Śląska (1897)

– identyfikuje postacie: Ludwika Waryńskiego, Stanisława Wojciechowskiego, Ignacego Daszyńskiego

– przedstawia cele ruchu robotniczego

–charakteryzuje program nurtu niepodległościowego w polskim ruchu socjalistycznym

– omawia założenia programowe ruchu narodowego

– charakteryzuje program ruchu ludowego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: endencja, internacjonalizm

– identyfikuje postacie: Bolesława Limanowskiego, Róży Luksemburg, Juliana Marchlewskiego, Franciszka Stefczyka

– omawia okoliczności narodzin ruchu robotniczego na ziemiach polskich

– charakteryzuje program nurtu rewolucyjnego
w polskim ruchu socjalistycznym

– wyjaśnia, dlaczego polski ruch ludowy powstał i rozwinął się w Galicji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: program brukselski, program paryski

– zna daty powstania Socjaldemokracji Królestwa Polskiego (1893), Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (1900), Ligi Narodowej (1893), Stronnictwa Ludowego (1895)

– identyfikuje postacie Stanisława Stojałowskiego, Marii i Bolesława Wysłouchów

– porównuje założenia programowe PPS
i SDKPiL

Uczeń:

– wyjaśnia, jaki wpływ miała działalność partii politycznych na postawy Polaków pod zaborami

– ocenia skalę realizacji haseł polskich partii politycznych w XIX
i na początku XX w.

7. Organizacje niepodległościowe na początku XX wieku

1. Rewolucja 1905 roku
na ziemiach polskich

2. Powstanie łódzkie

3. Działalność polskich partii politycznych

4. Skutki rewolucji

5. Działania organizacji Bojowej PPS

6. Orientacje polityczne Polaków
na początku XX wieku

7. Organizacje niepodległościowe

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka,krwawa niedziela

– zna datę rewolucji 1905–1907

– identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego

– omawia skutki rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich

– charakteryzuje orientację proaustriacką
i prorosyjską

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: strajk powszechny, Organizacja Bojowa PPS, organizacja paramilitarna

– zna daty krwawej niedzieli (22 I 1905), powstania Związku Walki Czynnej (1908)

– identyfikuje postacie: Kazimierza Sosnkowskiego, Władysława Sikorskiego

– wymienia przyczyny rewolucji 1905–1907 w Rosji i Królestwie Polskim

– przedstawia przebieg rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim

– przedstawia działania Organizacji Bojowej PPS

– wymienia polskie organizacje niepodległościowe działające pod zaborami

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Duma Państwowa, Macierz Szkolna, strajk szkolny

– zna daty:powstaniałódzkiego (I–VI 1905), powstania Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912)

– wskazuje na mapie ośrodki wystąpień robotniczych w czasie rewolucji 1905–1907

– omawia przebieg powstania łódzkiego

– opisuje działalność polskich partii politycznych w czasie rewolucji 1905–1907

– przedstawia okoliczności ukształtowania się orientacji politycznych Polaków na początki XX w.

Uczeń:

– zna daty: podziału na PPS–Frakcję Rewolucyjną i PPS–
–Lewicę (1906), utworzenia Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1867)

– identyfikuje postać Józefa Mireckiego

– porównuje założenia programowe orientacji niepodległościowych do 1914 r.

Uczeń:

– ocenia stosunek polskich partii politycznych do rewolucji 1905–1907

– ocenia postawy Polaków w przededniu nadciągającego konfliktu międzynarodowego

Tajemnice sprzed wieków – Jak działała Organizacja Bojowa PPS?

1. Pierwsze wystąpienie zbrojne

2. Broń

3. Rozwój Organizacji Bojowej PPS

4. Jak uwolniono więźniów politycznych?

5. Akcja czterech premierów

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu Organizacja Bojowa PPS

– identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego

– wyjaśnia cele,
dla których została powołana Organizacja Bojowa PPS

Uczeń:

– zna datę powstania Organizacji Bojowej PPS (1904)

– opisuje udział Organizacji Bojowej PPS w rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: „akcje dynamitowe”, „krwawa środa”

– identyfikuje postacie: Walerego Sławka, Tomasza Arciszewskiego

– przedstawia okoliczności pierwszegozbrojnego wystąpienia Organizacji Bojowej PPS

Uczeń:

– zna daty: „krwawej środy” (1906), napadu na pociąg pod Bezdanami (1908)

– identyfikuje postacie: Stefana Okrzei, Aleksandra

Prystora

– omawia na wybranych przykładachdziałalność Organizacji Bojowej PPS

Uczeń:

– omawia strukturę organizacyjną Organizacji Bojowej PPS

– ocenia skuteczność działań Organizacji Bojowej PPS

8. Kultura polska na przełomie
XIX i XX wieku

1. Kultura narodowa Polaków

2. Polski pozytywizm

3. Rola historii

4. Malarstwo historyczne

5. Kultura Młodej Polski

6. Początki kultury masowej

7. Sztuka polska przełomu
XIX i XX w.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw,Młoda Polska

– identyfikuje postacie:Henryka Sienkiewicza, Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa, Władysława Reymonta, Marię Konopnicką, Jana Matejkę

– wyjaśnia, na czym polegała literatura
i malarstwo tworzone ku pokrzepieniu serc

– podaje przykłady literatury i malarstwa tworzonego ku pokrzepieniu serc

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm,pozytywizmwarszawski

– identyfikuje postacie:Juliusza i Wojciecha Kossaków, Artura Grottgera, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Stefana Żeromskiego

– wyjaśnia, dlaczego Galicja stała się centrum polskiej nauki i kultury

– przedstawia hasła pozytywistów warszawskich

– omawia realizację haseł pracy u podstaw

– charakteryzuje kulturę Młodej Polski

– wymienia cechy kultury masowej
na ziemiach polskich przełomu XIX i XX w.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: literatura postyczniowa,skauting

– zna daty: otwarcia Polskiej Akademii Umiejętności (1873), powołaniaTowarzystwo Oświaty Ludowej (1872), utworzenia Polskiej Macierzy Szkolnej (1906)

– identyfikuje postacie:Aleksandra Świętochowskiego,Stanisława Przybyszewskiego, Jana Kasprowicza

– wyjaśnia wpływ poglądów pozytywistycznych na rozwój literatury

– wyjaśnia, jaką rolę miałopopularyzowaniehistorii wśród Polaków pod zaborami

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: cyganeria, ogródki jordanowskie, neoromantyzm

– identyfikuje postacie:Wojciecha Gersona, Artura Górskiego, Kazimierza Prószyńskiego, Henryka Jordana, Andrzeja Małkowskiego

– wyjaśnia, jaki wpływ na przemiany światopoglądowe miała klęska powstania styczniowego

Uczeń:

– charakteryzuje sztukę polską przełomu XIX i XX w.

– ocenia skuteczność tworzenia literatury
i malarstwa ku pokrzepieniu serc

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV

ROZDZIAŁ V: I WOJNA ŚWIATOWA

1. Świat
na drodze

ku wojnie światowej

1. Nowe mocarstwa

2. Konflikty między europejskimi mocarstwami

3. Konflikty kolonialne

4. Wyścig zbrojeń

5. Rywalizacja na morzach

6. Wojna rosyjsko–
–japońska

7. Konflikty
na Bałkanach

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: trójprzymierze/państwa centralne, trójporozumienie/ententa, aneksja

– zna daty: zawarcia trójprzymierza (1882), powstania trójporozumienia (1907)

– wskazuje na mapie państwa należące
do trójprzymierza
i trójporozumienia,

– wskazuje cele trójprzymierza
i trójporozumienia

– wyjaśnia, na czym polegał wyścig zbrojeń

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: pacyfizm, kocioł bałkański

– zna daty:wojny rosyjsko–japońskiej (1904–1905), I wojny bałkańskiej (1912),
II wojny bałkańskiej (1913)

– wskazuje na mapie państwa, które
w wyniku wojen

bałkańskich zdobyły największe tereny

– omawia przyczyny narastania konfliktów między europejskimi mocarstwami

– przedstawia przejawy rywalizacji mocarstw na morzach i oceanach

– wyjaśnia, jak doszło do wybuchu wojny rosyjsko–
–japońskiej

Uczeń:

– zna daty: podpisania układu rosyjsko–francuskiego (1892), podpisania porozumienia francusko–brytyjskiego (1904), podpisania porozumienia rosyjsko–brytyjskiego (1907), bitwy pod Cuszimą (1905)

– wyjaśnia, jaki wpływ na ład światowy miało powstanie nowych mocarstw
w drugiej połowie XIX i na początku XX w.

– opisuje okolicznościpowstania trójprzymierza
i trójporozumienia

– omawia przebieg wojny rosyjsko–
–japońskiej i jej skutki

– przedstawia przyczyny i skutki
wojen bałkańskich

Uczeń:

– zna daty: wojny rosyjsko–tureckiej (1877–1878), kongresu berlińskiego (1878), aneksji Bośni
i Hercegowiny przez Austro–Węgry (1908)

– przedstawia wpływ konfliktów kolonialnych na sytuację w Europie

– opisuje sytuację na Bałkanach w drugiej połowie XIX w.

Uczeń:

– ocenia wpływ konfliktów kolonialnych na sytuację w Europie

– ocenia wpływ konfliktów bałkańskichna zaostrzenie sytuacji międzynarodowej
w Europie

2. Na frontach I wojny światowej

1. Wybuch
I wojny światowej

2. Wojna
na morzach

3. Walki na zachodzie Europy

4. Walki
na Bałkanach i we Włoszech

5. Wojna pozycyjna

6. Koniec Wielkiej Wojny

7. Kapitulacja Niemiec

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Wielka Wojna, front

– zna daty: I wojny światowej (1914–1918), podpisania kapitulacji przez Niemcy w Compiègne (11 XI 1918)

– wymienia cechy charakterystyczne prowadzenia
i przebiegu działań wojennych w czasie
I wojny światowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: ultimatum, wojna błyskawiczna, wojna pozycyjnanieograniczona wojna podwodna,

– zna daty: zamachu w Sarajewie (28 VI 1914), przyłączenia się Włoch do ententy (1915), ogłoszenia nieograniczonej wojny podwodnej (1917), podpisania traktatu brzeskiego (3 III 1918)

– wskazuje na mapiepaństwa europejskie walczące w Wielkiej Wojnie po stronie ententy i państw centralnych

– przedstawia okoliczności wybuchu Wielkiej Wojny

– wyjaśnia, jaki wpływ na przebieg wojny miało wprowadzenie nowych rodzajów broni

– wskazuje przyczyny klęski państw centralnych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu U–Boot

– zna daty:wypowiedzenia wojny Serbii przez Austro–Węgry (28 VII 1914), bitwy nad Marną
(IX 1914), bitwy pod Verdun (1916), bitwy pod Ypres (1915), ataku Niemiec na Belgię i Francję (VIII 1914),wypowiedzenia wojny Niemcom przez Stany Zjednoczone(IV 1917), kapitulacji Austro–
–Węgier (XI 1918)

– identyfikuje postacie:Franciszka

Ferdynanda Habsburga, Karola I Habsburga, Wilhelma II, Paula von Hindenburga

– przedstawia proces kształtowania się bloku państw centralnych i państw ententy

– przedstawia okoliczności kapitulacji państw centralnych

Uczeń:

– zna daty: przyłączenia się Japonii do ententy (1914), przyłączenia się Turcji do państw centralnych (1914), bitwy o Gallipoli (1915), przyłączenia się Bułgarii do państw centralnych (1915),zatopienia Lusitanii (1915), bitwy nad Sommą (1916),bitwy jutlandzkiej (1916),

przyłączenia się Grecji do ententy (1917), buntu marynarzy w Kilonii (XI 1918)

– wyjaśnia, jaki wpływ na losy wojny miała sytuacja wewnętrzna
w Niemczech
i Austro–Węgrzech

– opisuje przebieg walk na froncie zachodnim

– przedstawia przebieg walk
na Bałkanach
i we Włoszech

Uczeń:

– ocenia skutki ogłoszenia przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej

– omawia przebieg wojny na morzach
i oceanach

– ocenia skutki zastosowania przez Niemcy gazów bojowych

Tajemnice sprzed wieków – Jakie były początki czołgów?

1. Pierwsze „zbiorniki”

2. Pierwsze czołgi
na froncie

3. Powstanie sił pancernych

4. Walka w czołgach

Uczeń:

– wymienia zalety
i wady zastosowania czołgów w czasie
I wojny światowej

Uczeń:

– wymienia przykłady zastosowania czołgów w czasie
I wojny światowej

– wyjaśnia okoliczności narodzin broni pancernej

Uczeń:

– przedstawia okoliczności powstania brytyjskich sił pancernych i określa ich wartość bojową

Uczeń:

– ocenia użyteczność czołgów w prowadzeniu działań wojennych

3. I wojna światowa
na ziemiach polskich

1. Walki
na froncie wschodnim

2. Zniszczenia wojenne
na ziemiach polskich

3. U boku państw centralnych

4. Formacje polskie
u boku Rosji

5. Wojsko polskie
we Francji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu Legiony Polskie

– zna datę sformowania Legionów Polskich (1914)

– identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego

– przedstawia okoliczności, w jakich powstały Legiony Polskie i wskazuje cele ich działalności

– wyjaśnia, jak zaborcy w czasie I wojny światowej traktowali ziemie Królestwa Polskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kryzys przysięgowy, Legion Puławski, Błękitna Armia, Polska Organizacja Wojskowa

– zna daty bitwy pod Gorlicami (1915), powstania Kompanii Kadrowej (1914), bitwy pod Kostiuchnówką (1916), bitwy pod Rokitną (1915), kryzysu przysięgowego (VII 1917), bitwy pod Kaniowem (1918), powstania Polskiej Organizacji Wojskowej (1914)

– identyfikuje postać Józefa Hallera

– wskazuje na mapierejony walk Legionów Polskich

– omawia udział polskich formacji zbrojnych u boku państw centralnych i u boku ententy

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla sprawy niepodległości Polski miała działalność Polskiej Organizacji Wojskowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu wojna manewrowa

– zna daty bitwy pod Tannenbergiem (VIII 1914), wkroczenia Kompanii Kadrowej do Królestwa Polskiego (6 VIII 1914), powstania Naczelnego Komitetu Narodowego (1914), powstania Legionu Puławskiego (1914)

– wskazuje na mapiepodział ziem polskich w 1915 r.

– opisuje przebieg działań wojennych na froncie wschodnim

– przedstawiagenezę i organizacje Legionów Polskich

– przedstawia okoliczności utworzenia wojska polskiego we Francji

Uczeń:

– zna daty powstania Komitetu Narodowego Polski w Warszawie (1914), powstania Komitetu Narodowego Polski w Lozannie (1917)

– porównuje taktykę prowadzenia działań na froncie wschodnim i zachodnim

Uczeń:

– ocenia sposób traktowania ziem polskich przez zaborców w czasie I wojny światowej

– ocenia wkład Legionów Polskich w odzyskanie niepodległości przez Polaków

4. Rewolucje w Rosji

1. Rewolucja lutowa

2. Okres dwuwładzy

3. Rosyjskie stronnictwa polityczne

4. Przewrót bolszewicki

5. Wojna domowa

6. Armia Czerwona

7. Rosja
po rewolucji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja lutowa, rewolucja październikowa

– zna daty wybuchu rewolucji lutowej (8 III 1917), wybuchu rewolucji październikowej (6/7 XI 1917)

– identyfikuje postać Włodzimierza Lenina

– wymienia przyczyny i skutki rewolucji lutowej i październikowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: dwuwładza, bolszewicy, tezy kwietniowe, Rada Komisarzy Ludowych, Armia Czerwona, łagry, dyktatura proletariatu

– zna daty ogłoszenia tez kwietniowych przez Lenina (IV 1917), powstania rady Komisarzy Ludowych (XI 1917), wojny domowej w Rosji (1919–1922), powstania ZSRS (XII 1922)

– identyfikuje postacie Mikołaja II, Lwa Trockiego, Feliksa

Dzierżyńskiego

– wskazuje na mapie miejsce wybuchu rewolucji

lutowej oraz ośrodki, które zapoczątkowały rewolucje październikową

– omawia przebieg rewolucji lutowej

– przedstawia okoliczności wybuchu rewolucji październikowej i omawia jej przebieg

– charakteryzuje sytuację w Rosji po rewolucji październikowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Rząd Tymczasowy, biała gwardia, Czeka

– zna daty obalenia caratu przez Rząd Tymczasowy (15 III 1917), ogłoszenia konstytucji (VII 1918), zamordowania rodziny carskiej (VII 1918)

– identyfikuje postacie Grigorija Rasputina, Aleksandra Kiereńskiego

– omawia sytuację wewnętrzną w Rosji w czasie I wojny światowej

– charakteryzuje okres dwuwładzy w Rosji

– wyjaśnia, dlaczego bolszewicy zdobyli popularność wśród Rosjan

– określa przyczyny, omawia przebieg i skutki wojny domowej w Rosji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: mienszewicy, eserowcy, kadeci

– wymienia rosyjskie stronnictwa polityczne i przedstawia ich założenia programowe

– omawia losy rodziny carskiej

Uczeń:

– ocenia skutki przewrotu bolszewickiego dla Rosji i Europy

5. Sprawa polska
w czasie
I wojny światowej

1. Państwa zaborcze
a sprawa polska

2. Akt 5 listopada

3. Sprawa polska
w polityce ententy

4. Polacy na konferencji paryskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu Akt 5 listopada (manifest dwóch cesarzy)

– zna daty wydania manifestu dwóch cesarzy (5 XI 1916), podpisania traktatu wersalskiego (28 VI 1919)

– identyfikuje postacie Ignacego Jana Paderewskiego, Romana

Dmowskiego

– wymienia postanowienia Aktu 5 listopada

– wymienia postanowienia konferencji wersalskiej w sprawie polskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu Rada Regencyjna

– zna daty

powstania Rady Regencyjnej (1917), programu pokojowego prezydenta Wilsona (8 I 1918)

– identyfikuje postacie

Thomasa

Woodrowa Wilsona,

Władysława Grabskiego

– przedstawia stosunek państw centralnych do sprawy polskiej

– omawia sprawę polską w polityce państw ententy

Uczeń:

– zna daty

odezwy cara Mikołaja II (1916), odezw Rządu Tymczasowego i bolszewików (1917)

– identyfikuje postacieAleksandra Kakowskiego, Zdzisława Lubomirskiego,

Józefa Ostrowskiego,

Georgesa Clemenceau, Davida Lloyda George’a

– omawia udział delegacji polskiej na konferencji wersalskiej

Uczeń:

– zna datę ogłoszenia odezwy Mikołaja

Romanowa do Polaków (VIII 1914)

– identyfikuje postacieMikołaja Mikołajewicza,

Karla Kuka, Hansa von Beselera,

– przedstawia zależności między sytuacją militarną państw centralnych i ententy podczas I wojny światowej a ich stosunkiem do sprawy polskiej

Uczeń:

– ocenia, jakie znaczenie miał Akt 5 listopada dla narodu polskiego

– ocenia, jakie znaczenie miał program pokojowy prezydenta Wilsona dla narodu polskiego

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V

ROZDZIAŁ VI: ŚWIAT W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

1. Świat
po I wojnie światowej

1. Ład wersalski

2. Zniszczenia
i straty
po I wojnie światowej

3. Nowy układ sił w Europie

4. Liga Narodów

5. Wielki kryzys gospodarczy

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Wielka Czwórka, Liga Narodów, wielki kryzys gospodarczy

– zna daty podpisania traktatu wersalskiego (28 VI 1919), powstania Ligi Narodów (1920),

– wskazuje na mapie państwa europejskie decydujące o ładzie wersalskim

– wymienia postanowienia traktatu wersalskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: ład wersalski, demilitaryzacja, mały traktat wersalski, czarny czwartek, New Deal

– zna daty obrad konferencji paryskiej (XI 1918–VI 1919), układu w Locarno (1925), czarnego czwartku (24 X 1929), wprowadzenia New Deal (1933)

– identyfikuje postać Franklina

Delano Roosevelta

– wskazuje na mapie państwa powstałe w wyniku rozpadu Austro–Węgier, państwa bałtyckie

– przedstawia zniszczenia i straty po I wojnie światowej

– charakteryzuje układ sił w Europie po zakończeniu wojny

– wyjaśnia cel powstania Ligi Narodów

– charakteryzuje przejawy wielkiego kryzysu gospodarczego i sposoby radzenia sobie z nim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: wolne miasto, europeizacja

– zna daty podpisania traktatów z Austrią (1919) i Węgrami (1920) oraz traktatu z Turcją (1920)

– identyfikuje postać Kemala Mustafy

– wskazuje na mapie postanowienia traktatu wersalskiego

– przedstawia zasady, na jakich opierał się ład wersalski

– omawia postanowienia pokojów podpisanych z dawnymi sojusznikami Niemiec

– charakteryzuje działalność Ligi Narodów

– wskazuje przyczyny wielkiego kryzysu gospodarczego

– skutki wielkiego kryzysu gospodarczego

Uczeń:

– zna daty wstąpienia Niemiec do Ligi Narodów (1926), wstąpienia ZSRS do Ligi Narodów (1934)

– omawia postanowienia pokojów podpisanych z dawnymi sojusznikami Niemiec

– wyjaśnia, jaką rolę w podważeniu ładu wersalskiego odegrał układ w Locarno

Uczeń:

– ocenia skuteczność funkcjonowania ładu wersalskiego

– ocenia wpływ wielkiego kryzysu gospodarczego na sytuację polityczną w Europie

2. Narodziny faszyzmu

1. Włochy
po I wojnie światowe

2. Rządy faszystów
we Włoszech

3. Nazizm

4. Republika weimarska

5. Przejęcie władzy przez Hitlera

6. Społeczeństwo III Rzeszy

7. Zbrodnie nazistów
do 1939 roku

8. Faszyzm i autorytaryzmw innych państwach europejskich

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: marsz na Rzym, narodowy socjalizm (nazizm),antysemityzm, führer, obóz koncentracyjny

– zna daty powstania marszu na Rzym (1922), przejęcia przez A. Hitlera funkcji kanclerza (I 1933)

– identyfikuje postacie Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera

– charakteryzuje ideologię faszystowską

– charakteryzuje ideologię nazistowską

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: „czarne koszule”, pakty laterańskie, noc długich noży, ustawy norymberskie, noc kryształowa, autorytaryzm

– zna daty powstania paktów laterańskich (1929), przyjęcia ustaw norymberskich (1935), nocy kryształowej (1938)

– identyfikuje postać Josefa Goebbelsa

– wskazuje na mapie Europy państwa demokratyczne, totalitarne i autorytarne

– opisuje okoliczności przejęcia władzy przez Benito Mussoliniego

– przedstawia proces przejmowania władzy przez Adolfa Hitlera

– charakteryzuje politykę nazistów wobec ludności żydowskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: korporacja, pucz

– zna daty przejęcia przez B. Mussoliniego funkcji premiera (1922), funkcjonowania republiki weimarskiej (1919–1933), puczu monachijskiego (1923), podpalenia Reichstagu (II 1933), przejęcia pełnej władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera (VIII 1934)

– identyfikuje postać Piusa XI

– omawia przyczyny popularności faszystów we Włoszech

– omawia przyczyny popularności nazistów w Niemczech

– wyjaśnia, w jaki sposób naziści kontrolowali życie obywateli

– wyjaśnia, dlaczego w Europie zyskały popularność rządy autorytarne

Uczeń:

– zna daty powstania Związków Włoskich Kombatantów (1919), powstania Narodowej Partii Faszystowskiej (1921)

– identyfikuje postać Alfreda Rosenberga

– przedstawia sytuację Włoch po zakończeniu I wojny światowej

– przedstawia sytuację Niemiec po zakończeniu I wojny światowej

Uczeń:

– ocenia zbrodniczą politykę nazistów do 1939 r.

– ocenia wpływ polityki prowadzonej przez B. Mussoliniego i A. Hitlera na życie obywateli

Tajemnice sprzed wieków –W jaki sposób Niemcy odbudowali swoją armię?

1. Decyzje konferencji paryskiej

2. Czołgi jako ciągniki rolnicze

3. Szkolenie żołnierzy

4. Współpraca
z ZSRS

Uczeń:

– zna datę zawarcia układu w Rapallo (1922)

– wymienia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące armii niemieckiej

Uczeń:

– przedstawia sposoby łamania przez Niemcy postanowień traktatu wersalskiego dotyczących wojska

– opisuje współpracę niemiecko–radziecką w dziedzinie militarnej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Reichswehra

– zna datę wypowiedzenia przez Niemcy klauzul militarnych układu wersalskiego (1935)

– omawia proces szkolenia żołnierzy na potrzeby przyszłej armii niemieckiej

Uczeń:

– przedstawia rozwój niemieckiej broni pancernej

Uczeń:

– ocenia wojskową współpracę między Niemcami a ZSRS i jej wpływ na zagrożenie pokoju międzynarodowego

3. ZSRS – imperiumkomunistyczne

1. Rozwój terytorialny Rosji Radzieckiej i ZSRS
w okresie międzywojennym

2. Rządy Józefa Stalina

3. Propagandowy wizerunek Stalina

4. Gospodarka ZSRS

5. Zbrodnie komunistyczne do 1939 roku

6. Głód na Ukrainie

7. Relacje ZSRS––Niemcy do 1939 roku

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kult jednostki

– zna daty utworzenia ZSRS (30 XII 1922), paktu Ribbentrop–Mołotow (23 VIII 1939)

– identyfikuje postać Józefa Stalina

– wyjaśnia, w jaki sposób w ZSRS realizowano kult jednostki

– wymienia cechy charakterystyczne państwa stalinowskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Nowa Ekonomiczna Polityka, kolektywizacja rolnictwa, gospodarka planowa, łagier, NKWD

– zna daty ogłoszenia NEP (1921), układu w Rapallo (1922)

– identyfikuje postać Lwa Trockiego

– opisuje metody stosowane przez Józefa Stalina w celu umocnienia swoich wpływów

– omawia reformy gospodarcze Józefa Stalina

– wymienia zbrodnie komunistyczne do 1939 r.

– omawia relacje między ZSRS a Niemcami do 1939 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: wielka czystka, komunizm wojenny, sowchoz, kołchoz, Gułag

– zna daty wielkiej czystki (1936–1938), kolektywizacji rolnictwa (1928), głodu na Ukrainie (1932–1933), represji wobec Polaków w ZSRS (1937–1938)

– identyfikuje postacie Joachima Ribbentropa, Wiaczesława Mołotowa

– wskazuje na mapienajwiększe skupiska łagrów, obszar głodu w latach 1932–1933

– omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Stalina

– charakteryzuje politykę gospodarczą w Rosji Radzieckiej po zakończeniu I wojny światowej

Uczeń:

– przedstawia rozwój terytorialnyRosji Radzieckiej

i ZSRS w okresie międzywojennym

– wyjaśnia, dlaczego system komunistyczny w ZSRS jest oceniany jako zbrodniczy

Uczeń:

– ocenia politykę J. Stalina wobec swoich przeciwników

– ocenia skutki reform gospodarczych wprowadzonych w ZSRS przez J. Stalina

– ocenia zbrodniczą politykę komunistów do 1939 r.

4. Kultura
i zmiany społeczne

w okresie międzywojennym

1. Społeczne skutki I wojny światowej

2. Wpływ mass mediów na społeczeństwa

3. Komunikacja

4. Nowe trendy w architekturze i sztuce

5. Sztuka filmowa

6. Zmiany społeczne wdwudziestoleciu międzywojennym

7. Przemiany
w modzie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: mass media, propaganda

– wymienia rodzaje mass mediów

– przedstawia społeczne skutki
I wojny światowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu indoktrynacja

– zna datę przyznania prawa wyborczego kobietom w Polsce (1918)

– wymienia rodzaje mass mediów

– przedstawia rozwój środków komunikacji w okresie międzywojennym

– wymienia nowe nurty w architekturze i sztuce

– wyjaśnia, dlaczego sztuka filmowa cieszyła się coraz większą popularnością

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm, funkcjonalizm

– zna datę pierwszej audycji radiowej (1906) przedstawia społeczne skutki I wojny światowej

– wymienia rodzaje mass mediów

– wyjaśnia, jakie cele przyświecały nowym trendom w architekturze i sztuce

– charakteryzuje zmiany społeczne w dwudziestoleciu międzywojennym

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: dadaizm, surrealizm, futuryzm

– zna datę pierwszego wręczenia Oscarów (1929)

– wyjaśnia, jaki wpływ miały mass media na społeczeństwo w dwudziestoleciu międzywojennym

Uczeń:

– ocenia wpływ mass mediów na kształtowanie opinii publicznej

– ocenia wpływ mass mediów na rozwój propagandy w państwach totalitarnych

– ocenia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie po zakończeniu I wojny światowej

5. Świat na drodze

ku II wojnie światowej

1. Militaryzacja Niemiec i powstanie osi Berlin–Rzym––Tokio

2. Anschluss Austrii

3. Wojna domowa w Hiszpanii

4. Układ monachijski

5. i kolejne zdobycze niemieckie

6. Ekspansja Japonii

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu

Anschluss

– zna daty Anschlussu Austrii (III 1938), aneksji Czech i Moraw przez III Rzeszę (III 1939)

– identyfikuje postacie Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera

– wskazuje na mapie państwa europejskie, które padły ofiarą agresji Niemiec i Włoch

– wymienia cele, jakie przyświecały państwom totalitarnym w polityce zagranicznej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: oś

Berlin–Rzym–Tokio,appeasement

– zna daty remilitaryzacji Nadrenii (1936), wojny domowej w Hiszpanii (1936–1939), konferencji w Monachium (29–30 IX 1938), zajęcia Zaolzia przez Polskę (X 1938), ataku Japonii na Chiny (1937),

– identyfikuje postać Francisco Franco

– przedstawia przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii

– przedstawia przyczyny Anschlussu Austrii

– wymienia postanowienia konferencji w Monachium

– przedstawia skutki decyzji podjętych na konferencji monachijskiej

– charakteryzuje kolejne etapy podboju Europy przez A. Hitlera do sierpnia 1939 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu

marionetkowe cesarstwo

– zna daty przywrócenia powszechnej służby wojskowej w Niemczech (1935), podboju Libii przez Włochy (1932), wojny włosko–abisyńskiej (1935–1936), zajęcia Albanii przez Włochy (1939), zajęcia przez Niemcy Okręgu Kłajpedy (III 1939), aneksji Mandżurii przez Japonię (1931)

– identyfikuje postacie Neville’a Chamberlaina, Édouarda Daladiera

– przedstawia proces militaryzacji Niemiec

– wymienia strony walczące ze sobą w hiszpańskiej wojnie domowej

– omawia okoliczności zwołania konferencji monachijskiej

– charakteryzuje włoską ekspansję terytorialną do 1939 r.

– wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Japonii

na Dalekim Wschodzie

Uczeń:

– zna daty zbombardowania Guerniki (1937), proklamowania niepodległości Słowacji (III 1939)

– identyfikuje postać Józefa Tiso

– wyjaśnia wpływ polityki appeasementu na politykę zagraniczną Niemiec

– charakteryzuje sytuację w Europie pod koniec lat 30. XX w.

Uczeń:

– ocenia postawę polityków państw zachodnich na konferencji

w Monachium

– ocenia skutki polityki appeasement dla Europy

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU VI

ROZDZIAŁ VII: POLSKA W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

1. Odrodzenie Rzeczypospolitej

1. Sytuacja międzynarodowa

2. Pierwsze ośrodki władzy
na ziemiach polskich

3. Odzyskanie niepodległości

4. 11 listopada

5. Rząd Jędrzeja Moraczewskiego

Uczeń:

– zna daty powstania Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (7 XI 1918), przekazania władzy wojskowej J. Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (11 XI 1918)

– identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego,

– wymienia pierwsze ośrodki władzy na ziemiach polskich

– omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego

Uczeń:

– zna daty powstania Naczelnej Rady Ludowej (14 XI 1918), przekazania władzy cywilnej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (14 XI 1918), powołania rządu Jędrzeja Moraczewskiego (18 XI 1918), powołania rządu Ignacego JanaPaderewskiego (I 1919)

– identyfikuje postacie Ignacego Daszyńskiego, Jędrzeja Moraczewskiego, Ignacego Jana Paderewskiego

– określa zasięg wpływów pierwszych ośrodków władzy

– opisuje działania pierwszych rządów polskich o odzyskaniu niepodległości

– omawia dążenia władz polskich do uzyskania przez Polskę uznania międzynarodowego

Uczeń:

– zna daty powstania Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego (28 X 1918), wydania dekretu o powołaniu Tymczasowego Naczelnika Państwa (22 XI 1918)

– przedstawia sytuację międzynarodową jesienią 1918 r.

– wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja międzynarodowa, która zaistniała pod koniec 1918 r.,

wpłynęła na odzyskanie niepodległości przez Polskę

Uczeń:

– zna daty powstania Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (19 X 1918), Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie (24 XI 1918)

– przedstawia założenia programowe pierwszych ośrodków władzy

Uczeń:

– ocenia polityczne starania Polaków w przededniu odzyskania niepodległości

– ocenia rolę, jaką odegrał Józef Piłsudski w momencie odzyskania niepodległości

2. Walka
o granicę wschodnią

1. Koncepcje granicy wschodniej

2. Konflikt polsko-
-ukraiński

3. Orlęta Lwowskie

4. Wyprawa kijowska

5. Ofensywa bolszewików

6. Bitwa Warszawska i nadniemieńska

7. Pokój ryski

8. Polsko-
-litewskie spory terytorialne

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: koncepcja inkorporacyjna, koncepcja federacyjna

– zna daty Bitwy Warszawskiej (15 VIII 1920), pokoju w Rydze (18 III 1921)

– identyfikuje postacie Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego

– wskazuje na mapie granicę wschodnią ustalona w pokoju ryskim

– omawia koncepcje polskiej granicy wschodniej

– wymienia postanowienia pokoju ryskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Obrony Państwa, „bunt” Żeligowskiego

– zna daty:

bitwy nadniemeńskiej (22–28 IX 1920), „buntu” Żeligowskiego (9 X 1920)

– identyfikuje postacie Wincentego

Witosa, Michaiła Tuchaczewskiego,Lucjana

Żeligowskiego

– wskazuje na mapie miejsca bitew stoczonych z Rosjanami w 1920 r.

– przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików

– omawia przebieg Bitwy Warszawskiej i jej skutki

– przedstawia, w jaki sposób Polska przyłączyła ziemię wileńską

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu linia Curzona

– zna daty polskiej ofensywy wiosennej (1919), układu z Symonem Petlurą (IV 1920), bitwy pod Zadwórznem (1920), powołania Rady Obrony Państwa (VII 1920), bitwy pod Komarowem (31 VIII 1920), włączenia Litwy Środkowej do Polski (III 1922)

– identyfikuje postacie Symona Petlury, Tadeusza Rozwadowskiego,Władysława

Sikorskiego, Siemiona Budionnego

– wskazuje na mapie tereny zajęte przez Armię

Czerwoną do sierpnia 1920 r.

– porównuje koncepcję inkorporacyjną i federacyjną

– omawia okoliczności podjęcia przez wojska polskie wyprawy kijowskiej i je skutki

– opisuje przebieg ofensywy bolszewickiej w 1920 r.

– przedstawia przebieg i skutki kontrofensywy polskiej w 1920 r.

Uczeń:

– zna daty utworzeniaZachodnioukraińskiej Republiki

Ludowej (X/XI 1918), powstania Tymczasowego Komitetu

Rewolucyjnego Polski (VII 1920), przekazania Wilna przez bolszewików Litwinom (VII 1920)

– identyfikuje postacie Feliksa Dzierżyńskiego, Juliana Marchlewskiego

– przedstawia przyczyny i przebieg konfliktu polsko–ukraińskiego pod koniec 1918 i 1 1919 r.

Uczeń:

– ocenia postawę Polaków wobec ekspansji ukraińskiej w Galicji Wschodniej

– ocenia postanowienia pokoju ryskiego

Tajemnice sprzed wieków –Jak doszło do „cudu nad Wisłą”?

1. Mobilizacja społeczeństwa

2. Przygotowanie kontruderzenia

3. „Cud nad Wisłą”

Uczeń:

– identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego

– przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: mobilizacja, Rada Obrony Państwa,

– zna datę opracowania planu Bitwy Warszawskiej (5/6 VIII 1920),

– identyfikuje postacie

Władysława Sikorskiego, Tadeusza Rozwadowskiego

– wyjaśnia, dlaczego Bitwę Warszawską nazwano „cudem nad Wisłą”

Nasza szkoła

Informacja

Dokumenty szkoły

Biblioteka

Gościmy

HISTORIA – KL.V